Ó An Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
D’fhoilsigh an tAire Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige, Roderic O’Gorman, T.D., inniu Tuarascáil ar Chur i bhFeidhm Bliantúil Na Chéad 52019 an Rialtais.
Foilsíodh Na Chéad 5 – an Straitéis Uile-Rialtais do Naíonáin, Leanaí Óga agus a dTeaghlaigh (2018-2019) i Samhain 2018 agus foilsíodh plean um chur i bhfeidhm tosaigh trí bliana don Straitéis ina dhiaidh sin i mBealtaine 2019.
Dírítear in Na Chéad 5 ar an tréimhse luath-óige, ón tréimhse réamhbhreithe go haois a cúig, agus glacann sé le cur chuige ceangailte trasrialtais i leith tacú le naíonáin, leanaí óga agus a dteaghlaigh i rith na luathbhlianta ríthábhachtacha seo.
Tugtar achoimre i dTuarascáil ar Chur i bhFeidhm Bliantúil Na Chéad 5 2019 ar an dul chun cinn a rinneadh chun an straitéis a chur i bhfeidhm, agus tá breis agus 90% de ghealltanais uile 2019 bainte amach ag an bpointe seo. Tugtar cuntas sa Tuarascáil freisin ar phríomhéachtaí ó 2019, an méid seo a leanas ina measc:
Ag labhairt faoi fhoilsiú an lae inniu, dúirt Aire O’Gorman:
“Tá gliondar croí orm, mar an tAire Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige, chun Tuarascáil ar Chur i bhFeidhm Bliantúil Na Chéad 5 2019 a fhoilsiú agus nuashonrú a thabhairt le fios ar an dul chun cinn an-suntasach atá déanta chun aghaidh a thabhairt ar ghealltanais 2019.
Léirítear sa Tuarascáil seo an obair dhearfach atá á déanamh fud fad an Rialtais agus an sochaí lena chinntiú go dtugtar an tús is fearr agus is féidir sa saol do leanaí.”
Chuir an tAire fáilte roimh na hiarrachtaí comhoibritheacha agus an uaillmhian atá ag gach duine chun aghaidh a thabhairt ar fhís Na Chéad 5 ar fud na Ranna Rialtais, na nGníomhaireachtaí Stáit agus na hearnála Pobail agus Deonaí agus dhearbhaigh sé arís eile go bhfuil an Rialtas tiomanta i gcónaí do Na Chéad 5.
Dúirt Aire O’Gorman:
“D’athdhearbhaigh Clár an Rialtais tiomantas arís eile do Na Chéad 5 a chur i bhfeidhm go hiomlán agus déantar leanaí agus teaghlaigh a shuíomh i gceartlár ár gcuid oibre ann. Leanaimid le dul chun cinn maith a dhéanamh.
Déanfaimid seirbhísí agus tacaíochtaí do leanaí agus a dteaghlaigh a athrú ó bhonn tríd an Straitéis seo agus Clár an Rialtais chun cabhrú le háit iontach le fás aníos ann do gach leanbh a dhéanamh d’Éirinn.
Táim ag tnúth le comhoibriú leanúnach dearfach le comhghleacaithe ar fud na Ranna Rialtais, na nGníomhaireachtaí Stáit, na hearnála Pobail agus Deonaí agus i measc comhpháirtithe níos fairsinge chun torthaí níos fearr a bhaint amach do naíonáin, leanaí óga agus a dteaghlaigh”.
Leagtar amach thíos achoimre ardleibhéil ar dhul chun cinn i leith gharspriocanna 2019 i measc Na Chéad 5 Chéim Mhóra.
Tugadh teidlíochtaí breise isteach do shaoire íoctha agus neamhíoctha d’aithreacha agus do mháithreacha araon in 2019 (agus fógraíodh síntí breise mar chuid de Bhuiséad 2021). Bronntar teidlíocht nua reachtúil san Acht um Shaoire agus Sochar Tuismitheora do shaoire thuismitheora, is é sin, saoire thuismitheora dhá sheachtain do thuismitheoirí linbh a rugadh nó a uchtaíodh i ndiaidh an 1 Samhain 2019. Tá seo ar fáil do thuismitheoirí fostaithe agus féinfhostaithe agus is féidir é a fháil i rith chéad bhliain de shaol an linbh. Íoctar Sochar Tuismitheora €245 sa tseachtain le tuismitheoirí a cháilíonn don tsaoire seo agus a bhfuil an líon riachtanach ranníocaíochtaí árachais shóisialaigh íoctha acu. Meastar go n-íoctar an sochar le 60,000 tuismitheoir gach bliain, ar chostas tuartha €32 milliún.
Fógraíodh go gcuirfí tús le saoire thuismitheoireachta neamhíoctha bhreise ocht seachtaine a thabhairt isteach de réir a chéile in 2019, agus tháinig méadú air aníos ó 18 go 22 seachtain oibre i Meán Fómhair 2020 (agus ó 22 go 26 seachtain ó Mheán Fómhair 2020 ar aghaidh). Déantar foráil dó seo san Acht Shaoire Thuismitheoireachta (Leasú), 2019, a athraíonn aois uasta an linbh freisin dá bhfuil a dtuismitheoir i dteideal saoire thuismitheoireachta neamhíoctha a fháil ó ocht go 12 bhliain.
Rinne an Roinn Dlí agus Cirt agus Comhionannais athbhreithniú ar fhorálacha ábhartha an Achta um Chosaint Máithreachais (Leasú), 2019 in 2019 ag féachaint le síneadh a chur leis an teidlíocht reatha do shosanna íoctha cothaithe cíche/lachta nó laghdú íoctha ar uaireanta oibre do mháithreacha a dhéanann cothú cíche sa lucht saothair anuas ó 26 go 104 seachtain (2 bhliain) i ndiaidh go saolaítear an naíonán. Cheadaigh an Rialtas Cinn forálacha a shíneann an tréimhse ina mbeadh fostaithe i dteideal sosanna cothaithe cíche a ghlacadh nó laghdú íoctha a fháil ar uaireanta oibre in 2019 agus cuireadh tús le hobair ar na forálacha seo a dhréachtú lena gcur san áireamh laistigh de Bhille cuí luath.
Rinneadh iarrachtaí chun teacht níos fearr a chur ar fáil ar oibriú solúbtha a thacaíonn le teaghlaigh freisin. Sheol an Roinn Dlí agus Cirt an Comhairliúchán Oibre Solúbtha an 11 Nollaig 2019 le dearcthaí a lorg ó fhostóirí, fostaithe, ceardchumainn agus an pobal i gcoitinne maidir leis na saghsanna socruithe oibre solúbtha atá i bhfeidhm faoi láthair agus na hathruithe ba mhaith leo go ndéanfar. Mar gheall go bhfuil torthaí an tsuirbhé curtha ó mhaith ag an méadú ar oibriú as baile mar gheall ar bhearta scartha shóisialta COVID-19, tá breithniú á dhéanamh ar thabhairt faoi shuirbhé leantach. Cuirfidh torthaí an tsuirbhé le treoirlínte a fhorbairt maidir le hoibriú solúbtha.
Tá Aonad Beartas Tacaíochta Tuismithe i bhfeidhm sa Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais Lánpháirtíochta agus Óige ó dheireadh 2018 ar aghaidh chun treoir bheartais agus gníomhaíocht a chomhordú a bhaineann le tacaíocht tuistithe. Chuir an tAonad seo tús in 2019 le comhoibriú agus idirchaidreamh le réimse fairsing Ranna, Gníomhaireachtaí agus eagraíochtaí, chun feasacht a mhúscailt ar ról an Aonaid agus chun tuiscint a fháil ar sheirbhísí tacaíochta tuistithe a fhorbairt, a chistiú agus a sholáthar.
Áiríodh leis an obair faoinar tugadh in 2019 chun gealltanais tacaíochta tuistithe Na Chéad 5 a chur chun cinn comhaontú ar an gcur chuige chun samhail náisiúnta seirbhísí tacaíochta tuistithe a fhorbairt, agus plean um chur i bhfeidhm a fhorbairt agus a thosú do gach gníomh. Rinneadh athbhreithnithe meara ar mheicníochtaí éifeachtacha soláthair eolais do thuismitheoirí agus cuir chuige idirnáisiúnta i leith beartas tacaíochta tuistithe a choimisiúnú chun eolas a sholáthar d’ardán eolais a fhorbairt do thuismitheoirí agus chun samhail náisiúnta seirbhísí tacaíochta tuistithe a fhorbairt.
Bhunaigh an Roinn Sláinte Grúpa Stiúrtha in 2019 chun tús a chur le hobair ar lucht saothair tiomnaithe sláinte leanaí - ceann de na gealltanais mhóra in Na Chéad 5. Díreoidh an lucht saothair tiomnaithe i dtosach ar cheantair ard-dlúis daonra agus faoi mhíbhuntáiste.
Tugadh réimse beart isteach chun iompar dearfach sláinte agus sláinte fhisiciúil agus meabhairshláinte naíonán, leanaí óga agus a dteaghlach a chur chun cinn freisin i dteannta forbairt bhreise ar an gClár Náisiúnta Óige Sláintiúla. I measc an phríomhdhul chun cinn a rinneadh, bhí an méid seo a leanas:
Ag cur leis na forbairtí an-suntasacha a rinneadh ar fhoghlaim agus cúram na luath-óige agus cúram leanaí ar aois scoile le blianta beaga anuas, rinneadh dul chun cinn breise chun feabhas a chur ar inacmhainneacht, inrochtaineacht agus cáilíocht.
I measc gharspriocanna móra Na Chéad 5 a baineadh amach in 2019, bhí an méid seo a leanas:
####v. Pacáiste beart chun dul i ngleic le bochtaineacht agus míbhuntáiste luath-óige
Rinneadh dul chun cinn freisin ar roinnt beart chun dul i ngleic le bochtaineacht agus míbhuntáiste sa luath-óige. Anuas ar an Scéim Náisiúnta Cúraim Leanaí a thabhairt isteach i Samhain 2019, rinne cistiú a fuarthas i mBuiséad 2020 soláthar do réimse beart a imreoidh tionchar dearfach agus díreach ar bhochtaineacht leanaí (i.e. méadú ar thairseacha na hÍocaíochta Teaghlach Aontuismitheora, méadú ar an neamhaird ar thuillimh do thuismitheoirí oibre aonair a bhfuil Íocaíocht Teaghlach Aontuismitheora nó Íocaíocht Chuardaitheora Poist (Aistriú) á fáil acu, clár píolótach béilí teo ar scoil, clár píolótach béilí i suíomhanna fhoghlaim agus chúram na luath-óige). Cuireadh tús freisin le hobair chun samhail de chineál DEIS do shuíomhanna fhoghlaim agus chúram na luath-óige a fhorbairt, a chruthóidh deiseanna breise chun an bhearna a laghdú i measc leanaí faoi mhíbhuntáiste.