Preasráitis
Bogann Éire céim níos gaire do neamhspleáchas fuinnimh
Ó An Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ó An Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
D'fhógair an tAire Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide, Eamon Ryan TD, inniu go gcuirfear tús leis an gCóras Toilithe Limistéir Mhuirí (TLM). Cuireann an córas nua ar chumas an Aire, ar bhonn eatramhach, Toilithe Limistéir Mhuirí (TLManna) a eisiúint d'fhorbróirí fuinnimh in-athnuaite a chomhlíonann na critéir mheasúnaithe ábhartha. Ní mór toiliú Limistéir Mhuirí a bheith ag forbróirí chun iarratas a dhéanamh ar chead, chun measúnuithe comhshaoil a áireamh, chuig an mBord Pleanála.
Déanfaidh an tAire measúnú ar iarratasóirí TLM i bpríomhréimsí, lena n-áirítear inniúlacht airgeadais agus theicniúil. Cinnteoidh an measúnú seo ar fhorbróirí féideartha amach ón gcósta nach mbeidh an deis ach ag na tionscadail eischósta is inmharthana iarratas a dhéanamh ar chead ón mBord Pleanála, agus ar an gcaoi sin an próiseas a chuíchóiriú. Táthar ag súil go n-eiseofar na chéad TLManna sa dara leath de 2022.
Tá limistéar muirí na hÉireann seacht n-oiread mhéid a mórchríoch. Mar aon lenár ndálaí gaoithe den scoth, agus ár suíomh ar imeall an Aigéin Atlantaigh, tá an-fhéidearthacht ann fuinneamh gaoithe amach ón gcósta a bhaint amach. Is féidir le hÉirinn a bheith ar cheann de na príomhtháirgeoirí fuinnimh ghaoithe san Eoraip.
Ag labhairt dó ag oscailt an phróisis iarratais TLM inniu, dúirt an tAire Ryan:
"Ní raibh sé riamh níos tábhachtaí go n-úsáidimid ár n-acmhainn ollmhór gaoithe amach ón gcósta chun fuinneamh in-athnuaite a chruthú agus chun slándáil ár soláthair fuinnimh féin a chinntiú. Laghdóidh forbairt ár n-acmhainne fuinnimh gaoithe amach ón gcósta, agus sa deireadh cuirfear deireadh lenár spleáchas ar bhreoslaí iontaise allmhairithe, agus tiocfaidh laghdú gan fasach ar astaíochtaí CO2 do thodhchaí aeráidneodrach. Cloch mhíle inláimhsithe sa lá atá inniu ann inár dturas i dtreo 80% leictreachas in-athnuaite faoi 2030, mar atá leagtha amach sa Phlean Gníomhaithe ar son na hAeráide. Tá an doras oscailte anois do roinnt forbróirí chun a dtionscadail fuinnimh gaoithe amach ón gcósta a chur chun cinn. Táimid ag tapú na deise seo chun ár dtodhchaí féin a mhúnlú, agus bogadh níos gaire do neamhspleáchas fuinnimh."
Déantar foráil don chóras TLM faoin Acht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (PLM) 2021 a achtaíodh le déanaí. Foráiltear leis an reachtaíocht do bhunú an Údaráis Rialála Limistéir Mhuirí (MARA) – gníomhaireacht thiomnaithe limistéir mhuirí atá mar thosaíocht ag an Rialtas. Tá obair ar bhunú MARA á stiúradh ag an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta agus beidh sí i bhfeidhm faoi Ráithe 1 2023, mar atá leagtha amach sa Phlean Gníomhaithe ar son na hAeráide. Idir an dá linn, tugann an reachtaíocht na cumhachtaí don Aire Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide measúnú a dhéanamh ar an gcéad bhaisc d'iarratais ar Thoiliú Limistéir Mhuirí (TLM) ó shraith seacht dtionscadal cáilithe Fuinnimh In-athnuaite Amach ón gCósta (ORE), ar a dtugtar "tionscadail ábhartha":
Cinntíonn an fhoráil sa reachtaíocht chun ligean don Aire iarratais ar TLM a mheas gur féidir dul chun cinn láithreach a dhéanamh chun leas a bhaint as na hacmhainní ollmhóra atá againn, agus MARA á bhunú. Tar éis bhaisc tosaigh na TLManna, tabharfar an fhreagracht ar láimh do MARA ó thús 2023. Glacfaidh MARA freagracht as aon TLManna a dheonaíonn an tAire Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide agus ní chuirfear isteach ar thuras na dtionscadal sin tríd an bpróiseas toilithe agus pleanála.
Tá dearadh agus oibriú an chórais measúnaithe TLM á fhorbairt i ndlúthchomhar leis an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta chun aistriú nósanna imeachta agus saineolais gan uaim a chumasú chuig an nGníomhaireacht nua nuair a bhunaítear agus a leanúnachas i mbainistiú aon toilithe a bhronntar.
CRÍOCH
Is é an tAcht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (PLM) an t-athchóiriú reachtach is suntasaí ar rialachas muirí ó bunaíodh an Stát. Féachann sé le córas pleanála mara comhleanúnach agus cuimsitheach a bhunú chun forbairt agus gníomhaíochtaí eile i bhfarraigí na hÉireann a bhainistiú, atá ar cheann de na limistéir mhuirí is mó san AE agus seacht n-uaire níos mó ná ár mais talún, a chlúdaíonn achar atá beagnach 500,000 km2.
Beidh an tÚdarás Rialála Limistéir Mhuirí (MARA) ina ghníomhaireacht neamhspleách a bhfuil acmhainní maithe aige agus a dhéanfaidh feidhmeanna toilithe áirithe. Tá obair ar siúl faoi stiúir na Roinne Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta chun struchtúir, leibhéil foirne agus riachtanais scileanna cuí a chinneadh do MARA.
Déanfar iarratais ar Thoiliú Limistéir Mhuirí (TLM) a mheas de réir Alt 79 den the Acht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (PLM). Cuirfidh dámhachtain TLManna (d'fhorbróirí a bhfuil na cáilíochtaí cuí acu) ar chumas na chéad [https://www.gov.ie/ga/eolas-polasaithe/7498e-renewable-electricity/ | Scéime Tacaíochta um Fhuinneamh In-athnuaite Amach ón gCósta (ORESS)] oscailt i Ráithe 4 2022. Is tionscadail ghaoithe amach ón gcósta iad "Tionscadail Ábhartha" a chomhlíon critéir shainithe mar atá leagtha amach faoi Alt 100 den Acht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (MAP).
Beidh an dara baisc tionscadal ag teastáil chun cur ar ár gcumas ár sprioc 2030 de 5GW d'fhuinneamh gaoithe amach ón gcósta a bhaint amach. Tá an próiseas comhairliúcháin phoiblí díreach curtha i gcrích ag an Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide maidir le critéir thrédhearcacha agus oibiachtúla a d'fhéadfadh a bheith le húsáid le haghaidh Chéim a Dó d'imscaradh gaoithe amach ón gcósta. Tá freagraí an chomhairliúcháin seo á meas faoi láthair. Táthar ag súil go dtosóidh na tionscadail seo ag dul ar aghaidh tríd an gcóras toilithe nua go luath in 2023, nuair a bhunófar an tÚdarás Rialála Limistéir Mhuirí (MARA).
Is é an Creat Náisiúnta um Pleanáil Mhuirí (NMPF) an chéad phlean spásúil muirí in Éirinn, le forbairt faoi stiúir an Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta. Tugann sé le chéile gach gníomhaíocht dhaonna mara-bhunaithe den chéad uair, ag leagan amach fís, cuspóirí agus beartais phleanála an Rialtais do gach gníomhaíocht mhuirí. Baineann an NMPF le gach cinnteoir agus gníomhaí Stáit sa limistéar muirí. Cuireann sé sláinte na n-aigéan, cosaint ár n-éiceachórais mhuirí agus comhtháite idir iliomad gníomhaíochtaí muirí i gcroílár na cinnteoireachta, na pleanála agus na ceaptha beartas go léir.
Aithnítear agus tacaítear leis an ngá atá leis an mbithéagsúlacht mhuirí a chosaint agus, ag an am céanna, ár spriocanna aeráide a bhaint amach. Foráiltear leis an Acht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (MAP) 2021 do bhreithniú a dhéanamh ar láithreáin mhuirí atá faoi chosaint dlí lena n-áirítear Limistéir faoi Chosaint Speisialta Mhuirí agus Limistéir Chaomhantais Speisialta agus Limistéir Mhuirí faoi Chosaint (MPAanna), a ainmníodh nuair a ainmnítear iad.
Tá reachtaíocht á forbairt ag an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta chun sainaithint, ainmniú agus bainistiú Limistéar Muirí faoi Chosaint (MPAanna) a chumasú, atá riachtanach chun líonra láithreán cosanta na hÉireann san fharraige a leathnú. Tá na gníomhartha seo leagtha amach faoin bPlean Gníomhaithe ar son na hAeráide 2021.
Ceanglaítear ar thionscadail in-athnuaite aonair amach ón gcósta cloí leis na forálacha ábhartha go léir is infheidhme den dlí comhshaoil Eorpach agus náisiúnta lena n-áirítear ceanglais MTT faoin Treoir MTT agus faoin Acht um Pleanáil agus Forbairt 2000 (arna leasú) (Acht 2000) agus ceanglais MC faoin Treoir maidir le Gnáthóga agus faoi Acht 2000. Breithneofar aon sonraí nó faisnéis mar chuid den iarratas ar chead forbartha chuig an mBord Pleanála.
Soláthraíonn an tAcht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (MAP) creat rialála agus pleanála mara nua-aimseartha, éifeachtúil agus a chomhlíonann Aarhus d'fhorbairt An Fhuinnimh In-athnuaite Amach ón gCósta (ORE). Foráiltear leis an Acht gur fíorthosaíocht í rannpháirtíocht an phobail i bpleanáil agus i gceolrú beartas agus i measúnú a dhéanamh ar gach togra forbartha. Tá na nósanna imeachta maidir le Toiliú Limistéir Mhuirí (TLM) a leagtar amach ann comhlíontach le Aarhus i gcomhthéacs sheicheamh foriomlán na dtoilithe atá beartaithe ag an gcóras nua. Ní éilíonn ná ní fhaigheann an MAC an fhaisnéis chomhshaoil nó na paraiméadair chomhshaoil atá riachtanach chun rannpháirtíocht an phobail a chumasú chun críocha comhshaoil. Tá a chuid oibleagáidí faoi Choinbhinsiún Aarhus á gcomhlíonadh ag an Stát trí fhoráil a dhéanamh maidir le rannpháirtíocht iomlán an phobail in iarratais phleanála agus i gcinntí maidir le hiarratais phleanála sa limistéar muirí.
Beidh ráiteas 1,000 focal ag teastáil ó Thionscadail Ábhartha mar chuid dá n-iarratas TLM. Ní mór cur síos a dhéanamh sa ráiteas ar aon bhreithnithe a thugtar do gheallsealbhóirí eile nó d'úsáideoirí muirí, agus breac-chuntas a thabhairt ar chineál, fad agus minicíocht rannpháirtíocht na bpáirtithe leasmhara atá beartaithe.
Thug an tAire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta cuireadh le déanaí d'iarratais ó iarrthóirí a bhfuil na cáilíochtaí cuí acu lena mbreithniú lena gceapadh chuig ról an Chathaoirligh ar an ngrúpa oibre um Fhuinneamh In-athnuaite Bia Mara-Eischósta (ORE). Is é an rún grúpa oibre a bhunú i gcomhthéacs an Chreata Náisiúnta um Pleanáil Mhuirí (NMPF) chun plé a éascú ar ábhair a eascraíonn as idirghníomhaíocht an bhia mara, lena n-áirítear earnálacha dobharshaothraithe agus iascaigh, agus tionscail fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta, chun dea-chleachtas a chur chun cinn agus a roinnt, agus chun idirchaidreamh le hearnálacha eile sa mhuirthimpeallacht a spreagadh. Féadfar prótacail a fhorbraítear mar chuid den obair sin a mheas mar chuid den chóras measúnaithe TLM amach anseo.
Aithnítear an ról suntasach atá ag calafoirt, agus an gá atá le forbairt bonneagair ghaolmhar, i bhforbairt Fuinneamh In-athnuaite Amach ón gCósta na hÉireann (ORE). Beidh gá le roinnt calafort chun áiseanna a sholáthar do na gníomhaíochtaí éagsúla ag roinnt áiteanna ar fud na tíre agus ag amanna éagsúla do na céimeanna éagsúla de na forbairtí ORE seasta agus ar snámh. Chinn an tAire Iompair le déanaí go mbeidh gá le cur chuige ilchalafort chun aghaidh a thabhairt ar riachtanais thionscal na ORE. Deimhníodh é seo nuair a foilsíodh Ráiteas Beartais ORE na gCalafort i mí na Nollag 2021. Cuideoidh an cur chuige seo leis na tairbhí eacnamaíocha a uasmhéadú ar an leibhéal réigiúnach, chomh maith leis an leibhéal náisiúnta, ó thaobh poist agus fiontar nua FBM a chruthú a thacóidh le forbairt thionscal ORE amhail innealtóireacht, monarú, iompar agus lóistíocht, agus teicneolaíochtaí eile.