Bia sláintiúil

Tá tionchar ag an ráig COVID-19 ar ár ngnáthaimh ar bhealaí éagsúla. Le linn tráthanna deacra mar seo, tá sé níos tábhachtaí ná riamh aire a thabhairt dár sláinte i gcoitinne agus is cuid ollmhór de sin ithe go maith.

B’fhéidir go bhfuil tú ag ithe níos mó ná mar is gnách nó go mbíonn sé deacair ort cinneadh a dhéanamh faoi cad ba chóir duit a chócaráil. Tá comhairle agus smaointe faighte againn ónár gcomhpháirtithe iontaofa chun cabhrú linn go léir tríd an tréimhse seo.

Má choinnítear le sceideal de chineál éigin gach lá cabhróidh sé le leadrán a sheachaint ionas nach mbeidh tú ag piocadh ar bhia inrochtana ar feadh an lae. Tá struchtúir den sórt sin go maith freisin do leanaí nach bhfuil a ngnáthaimh laethúil á gcleachtadh acu.

• déan iarracht cloí le trí bhéile ag amanna rialta agus 2-3 sneaic in aghaidh an lae
• socraigh aláram ar do ghuthán don chéad chúpla lá le cur i gcuimhne duit cloí leis na gnáthaimh seo
• déan iarracht bianna níos sláintiúla a phiocadh más féidir leat. Bain úsáid as pirimid an bhia mar threoir
• cuir meabhrúchán nó nóta ar an gcuisneoir agus ar chófra na milseán ionas go tú smaoineoidh tú in athuair sula n-itheann tú lasmuigh d’am béilí
• déan liosta de na béilí atá tú chun a dhéanamh ionas go gcabhróidh sé leat pleanáil don tseachtain
• déan cinnte go n-ólann tú neart uisce, tá sé chomh tábhachtach uisce a choinneáil sa chorp

Is féidir leat tuilleadh cabhrach a fháil chun do phleananna bia a fhorbairt anseo.

Seo sampla gur féidir leat a leanúint nó a leasú duit féin.

Tá go leor agaibh le teaghlaigh óga anois ag iarraidh cúram leanaí, obair lánaimseartha agus freagrachtaí iomaíocha eile a ionramháil. B’fhéidir go bhfuil ról riachtanach agat agus nach bhfuil mórán ama agat a bheith ag cócaráil nó go bhfuil tú ag cócaráil duit féin den chéad uair. Cibé cad iad do chúinsí, is dúshlán laethúil é oibriú amach “Cad atá ann don dinnéar?”

Do thosaitheoirí aimsigh roinnt físeáin ar bhunscileanna cistine anseo.

Táirgí úra an rogha is fearr i gcónaí, ach nuair nach bhfuil siad ar fáil tá neart roghanna sláintiúla ann atá furasta a stóráil agus a ullmhú m.sh. bianna stánaithe agus reoite. Déan cinnte go bhfuil gnáth-chomhábhair i do chófra, mar shampla pasta, rís agus uibheacha.

Tá go leor oidis ag Safefood do bhéilí simplí cothaitheacha.

Seo iad na cinn is fearr linn:

• pióg éisc – lch 42
• fajitas sicín – lch 58
• tacos mairteola – lch 29
• tortilla na Spáinne – lch 63

Féach freisin Seinnliosta d'Oidis Éasca le Safefood ar YouTube.

Toisc go bhfuilimid ag obair sa bhaile, bíonn cathú orainn agus ar ár leanaí sóbhianna agus milseáin a ithe. Ná gearr amach sóbhianna go hiomlán, tá siad ceart go leor anois agus arís.

Lean na leideanna simplí thíos chun an próiseas seo a dhéanamh rud beag níos éasca:

• déan iarracht gan soláthar mór sóbhianna a choinneáil sa bhaile, cuirfidh sé níos mó cathú ort. Fanfaidh na siopaí ar oscailt ionas nach mbeidh ort stoc-charn a dhéanamh
• déan cinnte go bhfuil neart sneaiceanna sláintiúla ar fáil, mar shampla torthaí, glasraí, cáis, cnónna, agus iógart
• ná bíodh eagla ort do leanaí a dhiúltú nuair a bhíonn siad ag lorg sóbhianna. Faigh bealaí eile chun luach saothair a thabhairt dóibh, mar shampla cluiche a imirt leo, ligean dóibh Skype a úsáid nó glaoch ar chara, nó ligean dóibh scannán a roghnú le féachaint air

Tá leideanna níos úsáidí ag Safefood maidir le sóbhianna a bhainistiú anseo.

Le haghaidh tuilleadh smaointe maidir le sneaiceanna sláintiúla cliceáil anseo.

Tá go leor bialanna agus bialanna ghasta fós i mbun oibre agus ag seachadadh bia.

Úsáid ár leideanna thíos chun cabhrú leat rogha bianna beir leat níos sláintiúla a roghnú:

• is minic a bhíonn sciaranna beir leat an-mhór agus go hidéalach ba chóir iad a roinnt idir beirt
• níor chóir miasa a bhfuil lipéad orthu a thugann le fios go bhfuil siad domhainfhriochta, faoi fhuidreamh nó briosc a ithe chomh minic sin toisc go bhfuil níos mó calraí, saille agus salainn iontu ná bianna nach bhfuil domhainfhriochta
• ná bí ag gráinseáil ar phapadaim agus dipíní, nó craicir chloicheán - ar an meán, tá níos mó ná 100 calra i sciar amháin de na papadaim, tá níos mó ná 600 calra i meánsciar de na craicir chloicheán
• le haghaidh rogha píotsa níos sláintiúla, roghnaigh níos mó glasraí cosúil le grán milis, piobair, beacáin, oinniúin, ológa agus mar sin de agus iarr níos lú cáise nó rogha cáise ar bheagán méathrais
• roghnaigh crústa níos tanaí, píotsa beag nó meánach seachas bonn mór domhain

Le haghaidh roinnt leideanna níos praiticiúla maidir le roghanna bianna beir leat a dhéanamh téigh chuig safefood.eu.

Tá cuid agaibh ag cocúnú anois nó b’fhéidir go bhfuil tú ag tabhairt aire do dhuine atá ag cocúnú.

Seo roinnt leideanna simplí chun cabhrú leat gnáthamh bia sláintiúil a choinneáil i rith an ama seo:

• gnáthamh a leanúint - 3 bhéile agus 2-3 sneaic. Bain úsáid as Pirimid an Bhia mar threoir
• teastaíonn próitéin ó do chorp ag gach béile - foinsí maithe próitéin is ea feoil, sicín, iasc, pónairí agus piseanna, cnónna agus síolta agus uibheacha
• iarr ar na daoine atá ag tabhairt duit bia úr a fháil aon uair is féidir leo ach féadfaidh siad isteach roinnt bianna a mhaireann níos faide a chur isteach i do chófra chomh maith - tuinnín agus sairdíní, pónairí bácáilte, cartáin anraith sicín nó cannaí anraith lintil, torthaí stánaithe agus triomaithe, rís milseoige, agus púdar custaird
• ní gá go mbeadh feoil agus 2 ghlasra i gcónaí agat don dinnéar, bíonn sé ceart go leor pónairí, uibheacha scrofa nó tuinnín measctha le grán milis agus maonáis éadrom ar thósta a bheith agat anois is arís
• iarr ar an duine atá ag cabhrú leat le earraí grósaera lítear bainne a fhágáil gach dara lá agus déan iarracht leath de a úsáid go laethúil - ar ghránach, i dtae agus i gcaife, mar dheoch le sneaiceanna agus dinnéar agus mar milseog - custard nó maróg ríse. Teastaíonn cailciam uait do do chnámha
• má tá tú ag tabhairt aire do dhuine atá ag cócaráil cuimhnigh go bhfuil siad níos leochailí, mar sin caithfear réamhchúraimí a dhéanamh chun a sábháilteacht a chinntiú. Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil anseo

Is deis é seo do go leor daoine tosú ag cócaráil nó leanúint ar aghaidh ag cócaráil le bhur leanaí. Ní amháin go gcaithfidh sé roinnt ama dóibh, tabharfaidh sé deis do leanaí cur le hobair an bhaile agus tabharfaidh sé deis daoibh spraoi a bheith agaibh le chéile mar theaghlach.

Is cuma cén aois iad ach go ginearálta ba chóir leanaí a spreagadh le bheith bainteach le bunscileanna ullmhúcháin bia chomh luath agus a léiríonn siad spéis.

Seo roinnt treoirlínte chun cabhrú leat féin agus le do leanbh tosú:

• is féidir le leanaí 3 bliana d’aois cabhrú trí; cásanna borróg a chur i tráidire borróg (cuidíonn sé le scileanna mínluaileacha a fhorbairt); gearrthóirí brioscaí atá oiriúnach do leanaí a úsáid; comhábhair bheaga (mar shampla, torthaí triomaithe) a chur leis an meascán agus mar sin de
• is féidir le leanaí 4 - 5 bliana d'aois cabhrú trí; uibheacha a bhualadh; comhábhair leachtacha a mheascadh; comhábhair thirim a chur leis; plúr a chriathrú; taos brioscaí a rolladh amach
• is féidir le leanaí 6 - 8 mbliana d’aois cuidiú trí; comhábhair a thomhas; an meascán a chur isteach i gcásanna; taos a fhuineadh; barráin a shocrú ar píotsa/ceapaire; torthaí a ullmhú do chaoineog; sneaiceanna beaga a ullmhú agus mar sin de
• is féidir le leanaí 9 - 11 bliana d’aois cabhrú trí; táirgí bácáilte a ullmhú faoi mhaoirseacht; torthaí agus glasraí a ghearradh go mion; taos a ullmhú; muifíní torthaí a dhéanamh; brúitín prátaí a dhéanamh; miasa pasta a ullmhú; píotsa a dhéanamh (lig dóibh an píotsa a ainmniú, mar shampla Píotsa Pauline!); trealamh ullmhúcháin bia a úsáid faoi mhaoirseacht

Le linn na tréimhse seo tá na gnáth-threoirlínte sábháilteachta bia i bhfeidhm nuair a bhíonn bia á ullmhú agus á chócaráil. Is é an príomhriosca a bhaineann le tarchur COVID-19 ná dlúth-theagmháil le daoine atá ionfhabhtaithe agus ní ó bhia éillithe.

Seo roinnt leideanna maidir le siopadóireacht bia a dhéanamh go sábháilte:

• nuair a théann tú ag siopadóireacht chun bia a cheannach, ba chóir duit do lámha a ní sula bhfágann tú an teach, gan do lámh a leagan ar d’aghaidh agus tú amuigh agus treoirlínte maidir le scaradh sóisialta a leanúint
• nuair a thagann tú abhaile, ba chóir duit do lámha a ní láithreach. Nigh arís iad nuair a bheidh gach rud bainte as na málaí agus curtha i dtaisce agat
• má tá tú ag féin-aonrú cuimhnigh nach féidir leat an teach a fhágáil, is féidir do chuid siopadóireachta agus bia a sheachadadh chuig do theach