Cuireann an Rialtas clár oibre fuinnimh in-athnuaite chun cinn le Togra um Phlean Náisiúnta Limistéir Mhuirí Ainmnithe a fhoilsiú
- Foilsithe: 6 Deireadh Fómhair 2025
- An t-eolas is déanaí: 6 Deireadh Fómhair 2025
Inniu, d'fhógair an tAire Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil, Darragh O'Brien, agus an tAire Stáit sa Roinn Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil atá freagrach as Iascaigh agus Muir, Timmy Dooley, gur foilsíodh an Plean Náisiúnta Limistéir Mhuirí Ainmnithe (PLMA) don Togra Fuinnimh In-athnuaite Amach ón gCósta (FIAC) agus an Ráiteas Rannpháirtíochta Poiblí (RRP) a ghabhann leis.
Beidh an PLMA Náisiúnta d’Fhuinneamh In-athnuaite Amach ón gCósta ina phlean straitéiseach a leagann amach forbairt agus bainistíocht acmhainní fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta amach ó chósta na hÉireann. Cuirfidh sé creat soiléir agus inbhuanaithe ar fáil chun fuinneamh in-athnuaite amach ón gcósta a fhorbairt, chun freastal ar fhás eacnamaíoch, chun an comhshaol a chosaint, agus do rannpháirtíocht phobail chun tacú le haistriú na hÉireann chuig todhchaí ísealcharbóin.
Ar deireadh thiar, ainmneoidh an PLMA Náisiúnta do FIAC suíomhanna fuinnimh in-athnuaite timpeall chósta na hÉireann atá oiriúnach d’fhorbairt gaoithe amach ón gcósta, lena n-áirítear suíomhanna taispeána seasta agus ar snámh. Tá an plean mar chuid de ghealltanas Chláir Rialtais chun forbairt gaoithe amach ón gcósta a luathú, agus cabhróidh sé le cuspóir an rialtais 20GW (gigeavata) gaoithe amach ón gcósta a bhaint amach faoi 2040. Tógfaidh sé ar PLMA Chósta Theas do FIAC, a d’fhormheas an tOireachtas i mí Dheireadh Fómhair 2024. Cuirfear an chéad shuíomh de cheithre shuíomh laistigh de PLMA Chósta Theas — 'Tonn Nua' — ar ceant i mí na Samhna chun 900MW de thoilleadh a fháil.
Luasóidh an PLMA Náisiúnta atá beartaithe agus an Ráiteas Rannpháirtíochta Poiblí uaillmhian fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta na hÉireann trí chreat atá faoi stiúir phlean a threoraíonn forbairt fuinnimh in-athnuaite amach ó chósta na hÉireann. Leagtar amach sa doiciméid faisnéis faoi raon feidhme an phlean fhoriomláin, na hachair ama agus na céimeanna riachtanacha i bhforbairt an PLMA thar an dá bhliain atá romhainn, chomh maith le tiomantas an rialtais do chomhairliúchán fairsing agus cuimsitheach leis an bpobal agus le páirtithe leasmhara le linn an phróisis ar fad.
Ag labhairt ar an bhfoilseachán, dúirt an tAire O'Brien:
"Tacaíonn an Plean Náisiúnta um Limistéar Muirí Ainmnithe d’Fhuinneamh In-athnuaite Amach ón gCósta lenár n-iarrachtaí dícharbónaithe agus lenár n-uaillmhian fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta de 20GW faoi 2040. Tabharfar cinnteacht níos mó dár bpáirtithe leasmhara mara agus don tionscal fuinnimh in-athnuaite mar gheall ar chur chun feidhme PLMA náisiúnta amháin do FIAC chun leanúint ar aghaidh ó thionscadail Chéim a hAon agus PLMA Chósta Theas do ORE a foilsíodh anuraidh.
"Leagtar amach sa Togra seo, mar aon leis an Ráiteas Rannpháirtíochta Poiblí, cad a dhéanfaimid, agus conas a chinnteoimid go gcloisfear do ghuth. Cuirfidh an Ráiteas Rannpháirtíochta Poiblí faisnéis ar fáil do na hearnálacha comhshaoil agus iascaigh maidir le conas is féidir leo féin, agus le gach páirtí leasmhar, páirt a ghlacadh sa phróiseas. Dá bhrí sin, molaimid go láidir do gach páirtí leasmhar páirt a ghlacadh sna deiseanna rannpháirtíochta poiblí agus comhairliúcháin amach anseo maidir le forbairt an phlean seo."
Dúirt an tAire Dooley:
"I gcás na hÉireann, cuireann an t-athrú aeráide de bharr an duine dúshlán suntasach agus costasach i láthair agus ní mór dár bpobail oiriúnú dó. Ina theannta sin, tá ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise neamhiontaofa agus neamh-inacmhainne mar gheall ar an do-thuarthacht leanúnach a bhaineann le himeachtaí geopolaitiúla. Neartaíonn na brúnna comhcheangailte seo an gá atá le dlús a chur le aistriú na hÉireann chuig foinsí fuinnimh in-athnuaite dúchasacha agus claochlaitheacha.
"Chun aghaidh a thabhairt ar an dúshlán seo a thuilleadh, tá gealltanas tugtha ag an rialtas Plean Náisiúnta um Limistéar Muirí Ainmnithe d’Fhuinneamh In-athnuaite Amach ón gCósta a ullmhú. Cinnteoidh an próiseas PLMA go ndéanfar forbairtí i limistéar muirí na hÉireann ar bhealach bainistithe agus inbhuanaithe."
Reáchtálfar comhairliúchán fairsing leis an bpobal agus le páirtithe leasmhara ar an Togra Náisiúnta PLMA le linn 2026 agus 2027. Táthar ag súil go mbeidh an Plean Náisiúnta um Limistéar Muirí Ainmnithe (PLMA) críochnaithe in 2027 agus go gcuirfear faoi bhráid Thithe an Oireachtais é lena cheadú.
Tá an Togra maidir le Plean Náisiúnta um Limistéar Muirí Ainmnithe le haghaidh Fuinnimh In-athnuaite Amach ón gCósta agus an Ráiteas um Rannpháirtíocht an Phobail le haghaidh an Phlean Náisiúnta um Limistéar Muirí Ainmnithe le haghaidh Fuinnimh In-athnuaite Amach ón gCósta ar fáil ag: gov.ie/NationalOREDMAP
CRÍOCH
Nótaí don Eagarthóir
Tionscadail fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta 'Céim a hAon' an Stáit
Tá gealltanas tugtha ag Éirinn do sprioc tosaigh 5GW de thoilleadh gaoithe suiteáilte amach ón gcósta a bhaint amach. Tá 5 thionscadal gaoithe amach ón gcósta 'Céim a hAon' á bhforbairt faoi láthair amach ó chósta thoir na hÉireann. Is ionann na tionscadail seo agus thart ar 3,700 meigeavata de thoilleadh giniúna, níos mó ná 60% dár mbuaicéileamh leictreachais reatha. Tá iarratais ar thoiliú pleanála do na cúig thionscadal go léir leis an gCoimisiún Pleanála. Faoi réir thoiliú pleanála, meastar go mbeidh na tionscadail seo á dtógáil faoi 2030 agus ag feidhmiú faoi thús na 2030idí. Bainfear an sprioc 5GW amach tríd na tionscadal Céim a hAon seo a fhorbairt, agus ó thionscadail amach ón gcósta sa todhchaí a fhorbrófar laistigh de Phlean um Limistéar Muirí Ainmnithe an Chósta Theas.
Plean um Limistéar Muirí Ainmnithe an Chósta Theas (PLMA - CT)
D’fhormheas an tOireachtas Plean um Limistéar Muirí Ainmnithe an Chósta Theas (PLMA - CT) ar an 10 Deireadh Fómhair 2024 agus is é an chéad phlean spáis de chuid an Stáit é le haghaidh forbairt FIAC. Lean sé próiseas cuimsitheach measúnaithe comhshaoil – agus próiseas rannpháirtíochta a mhair beagnach bliana le pobail chósta agus le páirtithe leasmhara tábhachtacha, lena n-áirítear iascairí, eagraíochtaí neamhrialtasacha comhshaoil agus údaráis áitiúla i gContaetha Loch Garman, Phort Láirge agus Chorcaí. Aithníonn sé ceithre shuíomh amach ón chósta theas ina ndéanfar forbairt FIAC sa todhchaí.
Dara ceant gaoithe amach ón gcósta na hÉireann
Ar an 31 Deireadh Fómhair 2024, d’fhormheas an rialtas téarmaí agus coinníollacha an dara ceant gaoithe amach ón gcósta na hÉireann – 'Tonn Nua' – rud a léiríonn garsprioc eile thábhachtach in uaillmhianta fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta an Stáit. Beidh suíomh ceantála Tonn Nua ar an gcéad cheant a bheidh ar siúl laistigh de PLMA an Chósta Theas. Tá sé beartaithe go mbeidh an próiseas tairisceana ceantála ar siúl i mí na Samhna 2025 agus soláthróidh an tionscadal 900MW d’fhuinneamh glan, rud a chuirfidh go mór le spriocanna níos leithne na hÉireann maidir leis an aeráid agus leictreachas in-athnuaite. Sábhálfaidh sé 1.8 milliún tonna d’astaíochtaí CO2 gach bliain tar éis a thógála freisin. Tá obair ar siúl freisin chun na trí shuíomh PLMA-CT gaoithe amach ón gcósta atá fágtha a thabhairt chuig an margadh, rud a chinnteoidh go mbeidh píblíne chomhsheasmhach forbairtí amach ón gcósta ar siúl sna blianta atá le teacht.
An Creat don Todhchaí maidir le Fuinneamh In-athnuaite Amach ón gCósta
Leagtar amach spriocanna fadtéarmacha na hÉireann agus leagann sé síos treochlár maidir le conas a bhainfear amach iad sa Ráiteas um Chreat don Todhchaí maidir le Fhuinneamh In-athnuaite amach ón gCósta.
Áirítear leis an gcreat 29 príomhghníomh chun cur chuige fadtéarmach na hÉireann, atá bunaithe ar phlean, i leith gaoithe amach ón gcósta a fhorbairt. Tá sé bunaithe ar anailís ar dheiseanna eacnamaíocha chun infheistíocht a spreagadh agus an toradh airgeadais agus eacnamaíoch a bhaineann le fuinneamh in-athnuaite a uasmhéadú don Stát agus do phobail áitiúla. Chomh maith leis sin, déanann sé iniúchadh ar an gcumas chun fuinneamh in-athnuaite breise a onnmhairiú trí idirnascadh méadaithe, agus déanann sé anailís ar dheiseanna chun fuinneamh in-athnuaite breise a úsáid le haghaidh táirgí agus seirbhísí fuinnimh malartacha ar féidir iad a chuir san áireamh i margaí idirnáisiúnta. I measc phrionsabail threoracha an bheartais tá cosaint an chomhshaoilmhuirí agus na bithéagsúlachta, inacmhainneacht fuinnimh do thomhaltóirí, sochar cothrom do phobail, ailíniú beartais agus bonneagair, muinín a spreagadh le haghaidh infheistíochta, béim a chur ar nuálaíocht theicneolaíoch, léargas a thabhairt ar dheiseanna le haghaidh sochar don stát agus tús áite a thabhairt do rannpháirtíocht pháirtithe leasmhara agus an phobail.
Tascfhórsa um Seachadadh Gaoithe Amach ón gCósta
Bunaíodh an Tascfhórsa um Seachadadh Gaoithe Amach ón gCósta chun plean uile-chórais a sheachadadh ar fud an rialtais chun luas a chur faoi sheachadadh spriocanna gaoithe amach ón gcósta na hÉireann agus é a thiomáint agus chun na deiseanna eacnamaíocha agus gnó níos leithne agus níos fadtéarmacha a bhaineann le forbairt fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta a ghabháil. Faoi chathaoirleacht an Aire O’Brien, tugann an Tascfhórsa 16 roinn agus gníomhaireacht le chéile ar fud an rialtais faoin gclár seachadta amháin, mar aon le rannpháirtíocht an tionscail.
Is féidir sonraí faoin tascfhórsa, lena n-áirítear tuarascálacha bliantúla, ballraíocht, cuspóirí, na téarmaí tagartha agus miontuairiscí cruinnithe, a fháil ar shuíomh gréasáin na Roinne Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil.