Fáiltíonn an tAire Dooley roimh fhoilsiú na tuarascála achomair ar bhásanna éisc san Abhainn Mhór i gcúige Mumhan
- Foilsithe: 16 Deireadh Fómhair 2025
- An t-eolas is déanaí: 16 Deireadh Fómhair 2025
Tá fáilte curtha ag an Aire Stáit (ag an Roinn Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil) a bhfuil freagracht air as Iascaigh agus Muir, Timmy Dooley, roimh fhoilsiú na tuarascála achomair ón ngrúpa idirghníomhaireachta a rinne imscrúdú ar an eachtra básmhaireachta éisc le déanaí san Abhainn Mhór.
Ghlac an tAire Dooley, mar an tAire Stáit atá freagrach as iascaigh intíre, ról ceannaireachta i bhfreagairt an Stáit, tar éis dó treoir a thabhairt maidir le bunú an ghrúpa idirghníomhaireachta ar an 22 Lúnasa chun an t-imscrúdú a chomhordú agus comhoibriú trasghníomhaireachta a chur chun cinn. An tseachtain seo caite, bhí sé ina chathaoirleach ar an gcúigiú cruinniú den ghrúpa idirghníomhaireachta. Tar éis athbhreithniú a dhéanamh ar na gníomhartha a rinne na gníomhaireachtaí uile lena mbaineann, lena n-áirítear torthaí iomlána agus cuimsitheacha ó na himscrúdaithe uile agus moltaí le haghaidh gníomhaíochta amach anseo – i ndáil le dobharcheantar na hAbhann Móire agus éiceachórais abhann eile araon, tá tuarascáil achomair foilsithe ag an ngrúpa. Tugann an tuarascáil cuntas soiléir ar an bhfreagairt ar an eachtra agus ar an imscrúdú ina leith.
Tá an tuarascáil foilsithe ar shuíomh gréasáin Iascaigh Intíre Éireann (IIÉ). Chomhordaigh agus d’fhoilsigh IIÉ an tuarascáil idirghníomhaireachta, ag tarraingt ar obair imscrúdaithe a rinne IIÉ, an Ghníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (GCC) agus Comhairle Contae Chorcaí, le tacaíocht ó Fhoras na Mara, Uisce Éireann, an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara, Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, an tSeirbhís Náisiúnta Páirceanna agus Fiadhúlra (SNPF) agus Clár Uiscí na nÚdarás Áitiúil (CUÚÁ).
Dúirt an tAire Dooley:
"Léiríonn an básmhaireacht fhairsing éisc a tharla san Abhainn Mhór tionchar tromchúiseach ar stoic éisc áitiúla agus bhí tionchar an-diúltach acu ar na pobail mórthimpeall. Cé go léiríonn an fhianaise gur eachtra truaillithe gearrthéarmach a bhí ann, measann Iascaigh Intíre Éireann gur tharla básanna suas le 32,000 bradán agus breac donn. Nuair a tharlaíonn eachtraí den déine seo, mar shampla san Abhainn Mhór, tá sé de dhualgas ar gach gníomhaireacht Stáit a bhfuil freagrachtaí reachtúla orthu sa réimse seo gníomhú go cinntitheach: gach bealach a úsáid chun cúiseanna féideartha agus fachtóirí rannpháirteacha a aithint.
"Tá an t-imscrúdú críochnaithe anois. Sa chás seo, níorbh fhéidir cúis chinntitheach a aithint in ainneoin an imscrúdú fhairsing agus shuntasach a rinne baill den ghrúpa idirghníomhaireachta. Dearbhaíonn an tuarascáil gur dócha go ndeachaigh greannaitheoir uisce-iompartha isteach san abhainn suas le 72 uair an chloig sular tugadh faoi deara na chéad bhásanna, ag pointe is dócha in aghaidh an tsrutha ó na básanna a chonaic IIÉ ar dtús. Scaip sé go tapa, rud a d’fhág nach raibh sé inbhraite i samplaí uisce agus samplaí fíocháin éisc ina dhiaidh sin.
"Tugann na torthaí sa tuarascáil dearbhú dúinn gur eachtra ghearrthéarmach a bhí ann, gan aon fhianaise ar rioscaí leanúnacha truailliú. Ba mhaith liom a chur in iúl go raibh an t-imscrúdú uileghabhálach agus go raibh sampláil, tástáil agus monatóireacht fhairsing i gceist leis – ag gníomhaireachtaí Stáit éagsúla.
"Léiríonn an eachtra seo an gá atá le cur chuige dian agus trédhearcach a choinneáil. Rud tábhachtach ná go gcuirfidh an méid atá foghlamtha ón eachtra seo ar chur chuige idirghníomhaireachta amach anseo maidir le himscrúdú a dhéanamh ar eachtraí suntasacha a mbíonn tionchar acu ar réimsí uisce ar fud na tíre."
Tá an iascaireacht ag leanúint ar aghaidh san Abhainn Mhór, agus níl aon fhadhbanna cáilíochta uisce braite faoi láthair. Déanann Uisce Éireann monatóireacht ar sholáthairtí uisce óil de réir cheanglais na Rialachán um Uisce Óil. Taispeántar leis na torthaí monatóireachta ó ghléasra cóireála uisce Mhala go dtí seo go bhfuil an t-uisce sábháilte le hól.
Cé go bhfuiltear ag súil go dtiocfaidh téarnamh ar dhaonraí éisc, aithníonn an IIÉ agus gníomhaireachtaí eile an tionchar suntasach atá ag an eachtra seo ar an gceantar.
Tá an tuarascáil achomair – ón ngrúpa idirghníomhaireachta – ar fáil ar suíomh gréasáin an IIÉ.
CRÍOCH
Nótaí don Eagarthóir
Tá an tuarascáil seo comhdhéanta de thuarascáil imscrúdú Ghrúpa Idirghníomhaireachta (GIG) ar bhásanna éisc san Abhainn Mhór i gcúige Mumhan Lúnasa 2025. Leagtar amach ann cúlra na n-imeachtaí a thug ar an Aire Stáit Timmy Dooley (Aire Stáit ag an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara le freagracht speisialta as Iascaigh agus an Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide le freagracht speisialta as Mara) an GIG a bhunú chun imscrúdú comhpháirteach a dhéanamh, faoi stiúir Iascaigh Intíre Éireann, leis an nGníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil agus Comhairle Contae Chorcaí, le tacaíocht ó Fhoras na Mara, Uisce Éireann, an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara, Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, an tSeirbhís Náisiúnta Páirceanna agus Fiadhúlra (SNPF) agus CUÚA, agus soláthraítear achoimre ar na príomhthorthaí ó gach ceann de na himscrúduithe gníomhaireachta.