Fáiltíonn an tAire O'Brien roimh thorthaí an cheant náisiúnta do thionscadail nua fuinnimh gaoithe agus gréine ar an gcladach
- Foilsithe: 16 Deireadh Fómhair 2025
- An t-eolas is déanaí: 16 Deireadh Fómhair 2025
- An méid faighte agus an praghas daingnithe
- Creat Náisiúnta Pleanála Athbhreithnithe
- Nótaí don Eagarthóir
- Ceant rathúil eile de Scéim Tacaíochta Leictreachais In-athnuaite (RESS) ag tabhairt borradh mór d’fhoinsí in-athnuaite agus an tAire ag fógairt torthaí sealadacha an chúigiú ceant
- Áirithíonn RESS 5 dóthain cumhachta glan do bhreis is 350,000 teach
- Bua na gréine, ag neartú a staid mar an teicneolaíocht in-athnuaite is mó fáis in Éirinn
- Méadóidh ceant rathúil slándáil ár soláthair leictreachais agus cabhróidh sé le praghsanna fuinnimh a chobhsú
- Cruthaíonn forbairt tionscadal leictreachais in-athnuaite poist inbhuanaithe agus féachann sé chuige go seasfaidh na geilleagair réigiúnacha agus áitiúla
D’fhógair an tAire Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil, Darragh O'Brien, inniu torthaí sealadacha an chúigiú ceant den Scéim Tacaíochta Leictreachais In-athnuaite (RESS 5).
Ag leanúint ar rath na gceithre cheant roimhe seo, fuair RESS 5 1500 gigeavatuair (GWh) go sealadach, a chuirfidh cumhacht ar fáil do 357,000 teach. Cuirfidh sé seo go mór le sprioc na hÉireann go gcomhlíonfar 80% den éileamh leictreachais le foinsí in-athnuaite.
Deimhníonn toradh cheant RESS 5 ról lárnach fótavoltach (PV) gréine in aistriú fuinnimh ghlan na hÉireann, ag neartú a róil mar an fhoinse leictreachais in-athnuaite is mó fáis in Éirinn. Tá an ghrianfhuinneamh thar a bheith chomhlántach le giniúint gaoithe, a chiallaíonn go neartaíonn an fás tapa seo ó fhuinneamh na gréine cumas na hÉireann leictreachas glan a ghiniúint i rith na bliana, a fheabhsaíonn slándáil ár soláthair agus a chabhraíonn le praghsanna leictreachais a chobhsú.
Is cloch mhíle mhór iad torthaí an lae inniu i mbaint amach neamhspleáchas fuinnimh na hÉireann agus i soláthar slándála fadtéarmacha leictreachais ghlan in-athnuaite do theaghlaigh na hÉireann. Is é an leictreachas in-athnuaite polasaí árachais fuinnimh na hÉireann, rud a fhágann gur príomhthosaíocht é ár n-aistriú chuig córas atá faoi stiúir fuinnimh in-athnuaite. Dá mhéad a bhraitheann tír ar bhreoslaí iontaise allmhairithe, is amhlaidh is mó a leochaileacht do mhargaí fuinnimh idirnáisiúnta. Méadaíonn úsáid níos airde leictreachais in-athnuaite intíre cobhsaíocht phraghsanna leictreachais na hÉireann agus ár ngeilleagair.
Príomhghnéithe na dtorthaí:
- Tá 1,500 gigeavatuair (GWh) aitheanta mar rath sealadach. Seo an t-uasmhéid sprice do RESS 5 a socraíodh roimh an gceant. Léiríonn sé seo fócas an rialtais ar inacmhainneacht fuinnimh
- Is ionann é seo agus breis is 1,000 meigeavata (MW) de leictreachas in-athnuaite ar an gcladach (218.84 meigeavata (MW) de ghaoth agus 860.38 meigeavata (MW) de fhuinneamh gréine)
- Léiríonn Meánphraghas Ualaithe RESS 5 de €98.81/uair mheigeavata (MWh) méadú beag ó €96.85/uair mheigeavata (MWh) in RESS 4, ach tá an méadú meánphraghais seo ó cheant na bliana seo caite i bhfad faoi bhun an ráta ginearálta boilscithe thar an tréimhse chéanna
- Mar a tharla i gcás ceantanna RESS roimhe seo, ní thugtar tacaíocht do ghineadóirí in-athnuaite ach amháin nuair a bhíonn praghsanna an mhargaidh íseal. Éilítear ar ghineadóirí airgead a aisíoc le custaiméirí leictreachais nuair a bhíonn praghsanna margaidh ard. Cuireann an socrú socraíochta dhá bhealach seo cosaint shuntasach ar fáil do thomhaltóirí
- Beidh ceangal ar gach tionscadal ranníocaíocht a dhéanamh le Ciste Sochair Pobail (CSP) ag íosráta €2/uair mheigeavata (MWh). Cuirfidh na tionscadail seo thart ar €45 milliún thar shaolré an RESS – €3 mhilliún in aghaidh na bliana – leis na pobail sin a dhéanann óstáil ar na tionscadail ríthábhachtacha leictreachais in-athnuaite seo
Dúirt an tAire O'Brien:
"Tá áthas an domhain orm rath cheant RESS 5 a dhearbhú, rud a d’áirithigh go sealadach dóthain cumhachta glan do bhreis is 350,000 teach. Leis an méid seo de leictreachas glan nua, táimid ag laghdú ní amháin astuithe carbóin agus spleáchas ar bhreoslaí allmhairithe ach freisin ag giniúint infheistíocht agus poist i bpobail ar fud na tíre.
"Léiríonn na torthaí sealadacha RESS 5 seo go bhfuil ár mbeartais ag obair agus cabhróidh siad le líon na n-in-athnuaite fuinnimh a nascann leis an eangach leictreachais a uasmhéadú ar an gcostas is ísle don tomhaltóir. Léiríonn torthaí an cheant freisin gurb é an ghrianfhuinneamh an fhoinse leictreachais in-athnuaite is mó fáis sa tír agus go bhfuil sé ag athrú córas fuinnimh na hÉireann go tapa. Cinnteoidh forbairt ár gcumas gréine, in éineacht le gaoth ar an gcladach agus amach ón gcósta, gur féidir linn leictreachas glan a ghiniúint ó cheann ceann na bliana.
"Tá sé ríthábhachtach dlús a chur le himscaradh giniúna leictreachais in-athnuaite, go háirithe gaoithe agus gréine ar tír, agus é sin a mhéadú chun ár spriocanna aeráide earnálacha a bhaint amach. Ba mhór an cloch mhíle d’Éirinn i mí Iúil na bliana seo freisin, mar ba é an chéad mhí iomlán nár bhain gual le meascán breosla leictreachais, tar éis a úsáid a scor ag Moneypoint i mí an Mheithimh tar éis 40 bliain.
"Táimid chun tosaigh cheana féin ar fud an domhain maidir le hacmhainn ghaoithe suiteáilte per capita agus maidir le leictreachas in-athnuaite inathraithe a chomhtháthú leis an eangach. Leanfaimid ag cur ár n-aistriú fuinnimh ghlain chun cinn le haghaidh todhchaí fuinnimh atá slán, inbhuanaithe agus athléimneach a chinntiú. Is buntáistí do theaghlaigh agus do ghnólachtaí iad imscaradh agus nascadh giniúna fuinnimh gaoithe agus gréine ar luas agus ar scála lenár n-eangacha leictreachais trí iad a chosaint ó allmhairí breosla iontaise luaineacha ag baint úsáide as ár n-acmhainní fuinnimh nádúrtha dúchasacha."
An méid faighte agus an praghas daingnithe
Tá comparáid mhaith idir torthaí RESS 5 agus le ceantanna fuinnimh in-athnuaite eile san Eoraip le déanaí, i dtéarmaí an mhéid a fuarthas agus praghsanna ceant nuair a chuirtear coigeartaithe le haghaidh dearaí scéime sonracha san áireamh (innéacsú, fad conartha, agus mar sin de). Ag tráth ina bhfuil brú suntasach boilscithe agus brúnna costais eile sa bhaile agus go hidirnáisiúnta, tá torthaí an-iomaíoch bainte amach ag ceant RESS 5, i dtéarmaí praghais agus méid na n-ábhar in-athnuaite ar éirigh leo sa cheant. Is féidir torthaí sealadacha cheant RESS 5 a fheiceáil ar shuíomh gréasáin EirGrid.
Creat Náisiúnta Pleanála Athbhreithnithe
Tá an Rialtas tiomanta d’imscaradh fuinneamh in-athnuaite ar an gcladach a bhrostú. Tá leithdháiltí acmhainne leictreachais in-athnuaite réigiúnacha le haghaidh gaoithe ar an gcladach agus fótavoltach (PV) gréine curtha san áireamh i gCreat Pleanála Náisiúnta Athbhreithnithe na hÉireann. Céim ríthábhachtach i dtreo spriocanna náisiúnta uaillmhianacha leictreachais in-athnuaite na hÉireann a bhaint amach is ea leithdháileadh acmhainn leictreachais in-athnuaite réigiúnach a chuimsiú.
CRÍOCH
Nótaí don Eagarthóir
Fuair Scéim Tacaíochta Leictreachais In-athnuaite (RESS) ceadú cúnaimh stáit AE i mí Iúil 2020. Tá an scéim reatha ceadaithe go dtí deireadh 2025. Tar éis 2025 beidh comórtais RESS faoi réir faomhadh breise maidir le Cúnamh Stáit ón gCoimisiún Eorpach.
Is toradh ar anailís eacnamaíoch neamhspleách agus ar rannpháirtíocht agus comhairliúchán poiblí araon é an RESS. Áiríodh le forbairt RESS athbhreithniú domhain ar an dea-chleachtas idirnáisiúnta, ar fud na Ríochta Aontaithe, na Danmhairge, na Spáinne, na Gearmáine, Cheanada, agus na hAlban — ceannairí domhanda i gcomhtháthú giniúna leictreachais in-athnuaite.
Bunaíodh an Tascfhórsa um Luasghéarú Leictreachais In-athnuaite chun imscaradh giniúna leictreachais in-athnuaite ar an gcladach a bhrostú agus a mhéadú trí dhíriú ar thrí phríomhcholún fhorbairt in-athnuaite — An Bealach chun an Mhargaidh, Forbairt Eangaí, agus Pleanáil. Tá an Tascfhórsa tras-Rialtais seo ag cinntiú cur chuige comhtháite i leith ceapadh beartais trí na beartais riachtanacha a aithint agus tosaíocht a thabhairt dóibh chun ár spriocanna leictreachais in-athnuaite ar an gcladach a bhaint amach agus a chinntiú go mbaintear nó go laghdaítear bacainní ar chur i bhfeidhm na mbeartas seo chomh fada agus is féidir.
Sa lá atá inniu ann, le breis agus 7 gigeavata (GW) d’acmhainn giniúna in-athnuaite, tá acmhainní leictreachais in-athnuaite na hÉireann ag soláthar cobhsaíochta agus athléimneachta i leith turraingí praghais seachtracha ar phraghas seasta. Ní hamháin go soláthraíonn na tionscadail seo fuinneamh glan, ach tacaíonn siad freisin le geilleagair tuaithe trí ioncam a ghiniúint trí rátaí tráchtála agus trí fhostaíocht a chruthú.
Beidh sé ríthábhachtach go gcuirfear leithdháiltí acmhainne leictreachais in-athnuaite réigiúnacha san áireamh i gCreat Pleanála Náisiúnta Athbhreithnithe na hÉireann, mar aon le hachtú le déanaí an tAcht um Pleanáil agus Forbairt 2024, chun a chinntiú go leanfar de bheith ag forbairt tionscadal in-athnuaite ar fud na tíre trí shoiléireacht agus ailíniú a sholáthar ar an leibhéal réigiúnach i ndáil leis na spriocanna náisiúnta leictreachais in-athnuaite agus moilleanna sa phróiseas pleanála le haghaidh bonneagar fuinnimh a laghdú.
Ceantanna RESS
Braitheann rath cheantanna RESS ar phíblíne soláthair na dtionscadal leictreachais in-athnuaite, a rannpháirtíocht sa cheant, mar aon le breithnithe margaidh, suímh agus teicneolaíochta atá ag athrú. Cuidíonn sreabhadh leanúnach tionscadal le cothromaíocht a bhaint amach idir seachadadh tionscadal bliain i ndiaidh bliana chun tacú le nascadh tionscadal fuinnimh in-athnuaite leis an eangach leictreachais ag EirGrid agus ESB Networks agus soláthraíonn sé leibhéal intuarthachta don tionscal agus d’infheisteoirí.
Is é seo an cúigiú ceant a tharla idir 2020 agus 2025. Cuireann an RESS conairí ar fáil d’fhorbróirí in-athnuaite chun a gcuid tionscadal a phleanáil agus a fhorbairt. Cuirfidh sé ar chumas na hÉireann leas a bhaint as teicneolaíochtaí nua de réir mar a thagann siad chun cinn. Is féidir le tionscadail ghaoithe amach ón gcósta páirt a ghlacadh trí cheantanna tiomnaithe amach ón gcósta.