Fógraíonn an tAire seoladh an chomhairliúcháin phoiblí maidir le Plean Idirthréimhseacha Críche na hÉireann

• Leis an bplean, cuirfear maoiniú EUR84 milliún ar fáil ó Chiste an Aontais don Aistriú Cóir

Inniu, sheol an tAire Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide, Eamon Ryan TD, comhairliúchán poiblí ar dhréacht de Phlean Idirthréimhse Críche na hÉireann, i gcomhpháirtíocht leis an Tionól Réigiúnach Thoir agus Lár Tíre.

Leagfar amach sa phlean an chaoi a bhfuil sé beartaithe ag Éirinn maoiniú a infheistiú ó Chiste Idirthréimhseach an AE – chun tacú le haistriú cothrom sa mhór-réigiún Lár Tíre.

Leithdháileadh suas le EUR84.5 milliún ar Éirinn faoi Chiste Idirthréimhse cóir an AE thar an tréimhse go 2027. Déanfaidh an Rialtas an maoiniú seo a chomhlánú le hacmhainní an Státchiste.

Tá an comhairliúchán poiblí seo ag iarraidh tuairimí na bpáirtithe leasmhara maidir leis an bpróiseas aistrithe agus maidir leis an dréachtphlean, a chuirfear faoi bhráid an Choimisiúin Eorpaigh lena fhormheas nuair a thabharfar chun críche é. Tugann an comhairliúchán cuireadh do pháirtithe leasmhara suirbhé ar líne a chomhlánú agus freastal ar cheardlanna ar líne.

Le dhá cheardlann ar líne (18 agus 25 Eanáir), beifear in ann plé domhain a dhéanamh ar thosaíochtaí do Chiste an Aontais Eorpaigh don Idirthréimhse. Tá an tríú ceardlann ar líne, do dhaoine óga sa réigiún, á eagrú i gcomhar le heagraíochtaí náisiúnta ionadaíocha don aos óg lena chinntiú go mbeidh an deis ag daoine a raibh tionchar acu orthu an plean a mhúnlú. Beidh seisiúin faisnéise ar leith ann freisin do chomhaltaí an Oireachtais, chomh maith leis na húdaráis áitiúla ábhartha agus a gcomhaltaí.

Tacóidh Ciste Trasdula an AE le spriocanna Phlean Gníomhaíochta na hÉireann ar son na hAeráide agus lena chuspóirí, i dtaca le haistriú cothrom a chur ar fáil sa mhór-réigiún Lár Tíre. Tá sé seo mar fhreagra ar dheireadh a chur le heastóscadh móna chun leictreachas a ghiniúint.

Leis an anailís don Dréachtphlean Trasdula Críche, déantar forbairt ar anailís fhairsing agus ar rannpháirtíocht phoiblí a rinneadh cheana. Mheas sé sin riachtanais forbartha an réigiúin, lena n-áirítear an Straitéis Réigiúnach Spásúil agus Eacnamaíoch don Réigiún Thoir agus Lár Tíre. D’aithin sé na príomhriachtanais forbartha seo a leanas atá beartaithe do réigiún mór Lár na Tíre, bunaithe ar raon feidhme na tacaíochta ó Chiste Trasdula AE:

• An timpeallacht ghnó a nuachóiriú agus deiseanna fostaíochta a chruthú
• An phróifíl scileanna a fheabhsú
• Inbhuanaitheacht chomhshaoil agus oidhreacht thionsclaíoch a chur chun cinn
• Feabhas a chur ar acmhainneacht an réigiúin mar áit chónaithe agus oibre

Agus é ag trácht ar fhoilseachán an lae inniu, dúirt an tAire Ryan:

Tá an comhairliúchán ar oscailt go dtí an 14 Feabhra 2022. Tá an Dréachtphlean don Idirthréimhse Críche Críche agus an suirbhé comhairliúcháin ar fáil anseo.

Cuirfear tuarascáil ina mbeidh achoimre ar na freagraí a gheofar ar fáil ar líne tar éis na tréimhse comhairliúcháin.

CRÍOCH

Is ciste nuabhunaithe é Ciste Idirthréimhseach an Aontais Eorpaigh (JTF AE) faoi chuimsiú bheartas comhtháthaithe an Aontais agus tá sé á chur i bhfeidhm i ngach Ballstát de chuid an Aontais. Rialaítear an Ciste leis an Rialachán maidir le Ciste Trasdula Cóir (Rialachán 2021/1056) agus le Rialachán an Aontais Eorpaigh maidir le Forálacha Coiteanna (Rialachán 2021/1060), ina leagtar amach rialacha comhchoiteanna le haghaidh chistí uile bheartas comhtháthaithe an Aontais. Glacadh na rialacháin sin i mí an Mheithimh 2021.

Tá Éire chun suas le EUR84.5 milliún a fháil ó Chiste Idirthréimhse cóir an AE thar thréimhse 2021-2027. Ní mór an Ciste a chomhlánú le hacmhainní náisiúnta agus in Éirinn beidh an ráta cómhaoinithe náisiúnta idir 30 % agus 50 %. Tá rialacha sonracha ann freisin maidir le huainiú caiteachais agus maidir le costais incháilithe a bhféadfadh an Ciste tacú leo.

Ceapadh an Ciste don Aistriú Cóir chun cabhrú le pobail ar fud na hEorpa aghaidh a thabhairt ar dhúshláin an aistrithe ghlais, i gcomhréir leis an gcuspóir neodracht aeráide an AE a bhaint amach faoi 2050 ar bhealach éifeachtach cothrom – a áirithiú nach bhfágfar aon duine ar lár.

Dá bhrí sin, ní mór do na Ballstáit na hinfheistíochtaí atá beartaithe a dhíriú ina bpleananna idirthréimhseacha críochacha ar réigiúin shonracha nó ar chodanna sonracha de réigiúin agus ní mór dóibh údar a thabhairt leis na réigiúin sin a roghnú bunaithe ar na tionchair eacnamaíocha agus shóisialta a bheidh ann mar thoradh ar an aistriú, go háirithe maidir le cailliúint post.

Tá sé molta gurb é an réigiún níos leithne Lár Tíre an chríoch le haghaidh infheistíochta faoin Dréachtphlean Trasdula Críche. Cuimsíonn an réigiún seo Oirthear na Gaillimhe, Tiobraid Árann Thuaidh, An Longfort, Laoise, Uíbh Fhailí, an Iarmhí, Cill Dara Thiar agus Ros Comáin. Cuimsíonn an réigiún seo Oirthear na Gaillimhe, Tiobraid Árann Thuaidh, An Longfort, Laoise, Uíbh Fhailí, an Iarmhí, Cill Dara Thiar agus Ros Comáin.

Ní mór do Phleananna Idirthréimhseacha Cóir Críochacha aghaidh a thabhairt ar roinnt réimsí, lena n-áirítear:

• an próiseas náisiúnta aistrithe aeráide a leagan amach
• an chríoch is mó a ndéantar dochar dó agus tionchar eacnamaíoch, sóisialta agus críochach an aistrithe a shainaithint
• riachtanais agus cuspóirí forbartha na críche sin a shainaithint faoi 2030 i gcomhréir le straitéisí agus pleananna náisiúnta, réigiúnacha nó críochacha eile
• lena leagtar amach na cineálacha infheistíochtaí atá beartaithe
• ina leagtar amach na sásraí rialachais atá beartaithe le haghaidh chur chun feidhme CUAC an Aontais Eorpaigh

Tá an Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide freagrach ar an iomlán as Ciste an AE um Aistriú Cóir in Éirinn. Beidh an Roinn á thacú ag an Tionól Réigiúnach Thoir agus Lár Tíre (EMRA), a bheidh ina Údarás Bainistíochta – ceanglas de chuid chóras bainistíochta cistí an AE.

Is príomhfheidhm é an tÚdarás Bainistíochta laistigh den ailtireacht fhoriomlán chun na cistí a sheachadadh agus beidh ról ríthábhachtach ag EMRA i bhforbairt agus i mbainistiú leanúnach Chlár CUAC na hÉireann don tréimhse atá le teacht, mar atá leagtha síos i Rialachán an AE um Fhorálacha Coiteanna. Féadfaidh an Rialtas comhlachtaí eile a roghnú chun gnéithe sonracha den phlean críche agus den chlár críche a sholáthar.