Déanann na hAirí O’Donovan agus McConalogue machnamh ar éachtaí 2025
- Foilsithe: 16 Nollaig 2025
- An t-eolas is déanaí: 16 Nollaig 2025
- Na leibhéil is airde maoinithe spóirt agus rannpháirtíochta i spórt
- Tionscnaimh chun rochtain ar na healaíona a fheabhsú agus infheistíocht ollmhór i gcur chun cinn ealaíona agus chultúr na hÉireann
- Plean Náisiúnta Leathanbhanda ag athrú saolta ar fud na tíre
- Infheistíocht in iriseoireacht leasa phoiblí
… i measc na bpríomhéachtaí
Tá machnamh déanta ag Patrick O’Donovan TD, Aire Cultúir, Cumarsáide agus Spóirt, agus ag Charlie McConalogue TD, Aire Stáit Spóirt agus Beartas Poist, ar na príomhghnóthachtálacha in 2025, a chuidigh le tacú leis na hearnálacha atá faoi chúram na Roinne.
Agus iad ag machnamh ar an mbliain, leag an bheirt Aire amach príomhmhaoiniú agus bearta a chuidigh le hearnálacha fás agus cur le geilleagar na hÉireann agus le sochaí na hÉireann i gcoitinne.
Dúirt an tAire O’Donovan:
“Bhí mo chéad bhliain mar Aire Cultúir, Cumarsáide agus Spóirt gnóthach agus tairbheach, agus muid ag neartú gach ceann de na hearnálacha atá faoi chúram na Roinne. Tá bearta déanta againn chun tacú le hilchineálacht agus neamhspleáchas na meán; agus chun dul i ngleic leis an mbagairt mhéadaitheach ó mhífhaisnéis agus dífhaisnéis. Tá seachadadh déanta againn agus leanamar orainn ag seachadadh, maidir le bonneagar náisiúnta bríoch, rannpháirtíocht spóirt ar gach leibhéal, agus rochtain ar na healaíona do chách."
“Táim bródúil as an dul chun cinn suntasach atá déanta maidir le nascacht gigi-ghiotán a chumasú do gach áitreabh sa tír, lena n-áirítear tithe, feirmeacha agus gnólachtaí. Baineadh é seo amach trí imscaradh an Phlean Náisiúnta Leathanbhanda, a bheidh críochnaithe faoi dheireadh 2026, in am agus laistigh den bhuiséad. Tá os cionn €1.3 billiún infheistithe go dtí seo sa Phlean, atá ag athrú saolta os cionn 1.1 milliún duine ar fud 560,000 áitreabh sa Stát, trí rochtain a sholáthar ar sheirbhísí leathanbhanda ardluais atá réidh don todhchaí."
“Chomh maith leis sin, ghlacamar bearta chun feabhas a chur ar mhaoirseacht na ngníomhaireachtaí faoi choimirce na Roinne mar fhreagairt ar roinnt saincheisteanna atá tagtha chun cinn le blianta beaga anuas agus chun a chinntiú go bhfeidhmíonn córais rialachais agus maoirseachta na Roinne féin go héifeachtach."
“Thacaigh Cultúr Éireann le 5,500 léiriú ealaíonta i 50 tír do lucht féachana de bhreis is 6.7 milliún in 2024. Sárófar na huimhreacha sin in 2025. Chun tacú tuilleadh leis na healaíona, gheall an Rialtas i mBuiséad 2026 go mbeadh comharba ann don scéim phíolótach Ioncam Bunúsach do na hEalaíona. Tá an scéim seo á forbairt faoi láthair agus seolfar í le linn 2026."
“Chun rochtain ar na healaíona a mhéadú, d’fhógair mé sraith scéimeanna deontas do fhéilte beaga áitiúla agus do scéimeanna samhraidh; chun tacú le deiseanna do cheoltóirí atá ag teacht chun cinn, d’fhógair mé maoiniú nua d’Ionaid Cheoil Pobail; agus i mí na Bealtaine, seoladh creidmheas cánach feabhsaithe nua faoi Alt 481 do scannáin ghné ar bhuiséad meánach go íseal. Tacaíonn na bearta seo go léir le healaíontóirí agus leis na tionscail chruthaitheacha agus neartaíonn siad seasamh na hÉireann mar churadh na n-ealaíon, agus mar cheann scríbe den scoth do scannáin, forbairt cluichí agus cultúr."
“D’fhoilsíomar an Straitéis Frith-Bhréagaisnéise Náisiúnta in 2025, agus d’fhógair mé maoiniú breise chun tacú le hiriseoireacht leasa phoiblí i mBuiséad 2026. Cabhróidh na bearta seo lenár dtírdhreach meán a neartú i ré ina gcaithfidh daoine muinín a bheith acu as an bhfaisnéis atá chomh héasca sin ar fáil dóibh ar líne, ar an aer agus i gcló."
“Beidh Uachtaránacht Chomhairle an Aontais Eorpaigh ag Éirinn don ochtú huair ón 1 Iúil go dtí an 31 Nollaig 2026. Tá mo Roinn ag obair le comhghleacaithe ar fud an Rialtais, i rith na bliana seo, chun ionchur a thabhairt i gclár na dtosaíochtaí beartais don Uachtaránacht agus táim ag tnúth le dul chun cinn a dhéanamh air seo sa bhliain nua.”
Dúirt an tAire McConalogue
“Ó ceapadh mé mar Aire Stáit Spóirt agus Beartais Poist i mí Eanáir, tá áthas orm réimsí tosaíochta tábhachtacha a chur chun cinn. Táimid tiomanta tacú lenár n-éiceachóras spóirt ionas gur féidir le níos mó daoine páirt a ghlacadh, leas a bhaint as an spórt, agus a lánacmhainneacht a bhaint amach, ón mbonnleibhéal go dtí an leibhéal ardfheidhmíochta. Maidir leis seo, tá infheistíocht i bhfad os cionn €1 billiún déanta ag an Rialtas i mbonneagar agus i bhforbairt spóirt in Éirinn ó 2018."
“Tá ráta rannpháirtíochta spóirt ghníomhaigh i measc daoine fásta anois ag 49%, an ráta is airde riamh, agus tá an bhearna rannpháirtíochta idir fir agus mná faoi bhun 3% anois. Tá cuid mhaith de seo mar gheall ar infheistíocht shuntasach Rialtais i spórt le blianta beaga anuas."
“Is ionad den scoth í Éire fós do mhórimeachtaí spóirt, mar is léir ón gcéad chluiche rialta NFL a imríodh anseo i mbliana i bPáirc an Chrócaigh. Le Euro 2028 UEFA agus Corn Ryder 2027 ar na bacáin, is léir gur náisiún óstach den scoth í Éire do na mórimeachtaí seo."
“Is minic gurb í an Oifig Phoist áitiúil croílár pobail, agus bhí áthas orm a bheith in ann tacaíocht mhéadaithe do Mháistrí Poist a fhógairt i mBuiséad 2026. Tá leibhéil éilimh gan fasach feicthe ag An Post ar a sheirbhísí poist i mbliana, agus tá an tAire Ó Donnabháin agus mé féin bródúil as tacú le hobair ríthábhachtach An Post agus Líonra na nOifigí Poist áitiúla.”
Seo a leanas cuid de na príomhbhearta a tugadh isteach go dtí seo in 2025 chun tacú leis na hearnálacha Cultúir, Cumarsáide agus Spóirt:
CULTÚR AGUS NA hEALAÍONA
- Fuarthas maoiniú do scéim chomharba ar an scéim phíolótach um Ioncam Bunúsach do na hEalaíona mar chuid de Bhuiséad 2026 (nasc)
- Fógraíodh €4.9m chun cultúr na hÉireann a chur chun cinn thar lear (nasc)
- Reáchtáladh breis is 1000 imeacht saor in aisce mar chuid de Chruinniú na nÓg Éire Ildánach (nasc)
- Fógraíodh €271,404 i ndeontais chaipitil d’eagraíochtaí ealaíon agus cultúir chun áiseanna a uasghrádú agus a fhorbairt (nasc)
- Cuireadh €3m ar fáil d’Ionad Ealaíon na hÉireann i Nua-Eabhrac (nasc)
- Fógraíodh €192,193 don Scéim Taispeántas na Músaem Réigiúnach (nasc)
- Seoladh an tionscnamh oiliúna sábháilteachta ‘Slán Sábháilte’ maidir le Geilleagar Oíche (nasc)
- Fógraíodh €293,252 i ndeontais do Fhéilte Áitiúla agus Scoileanna Samhraidh ar Mhionscála (nasc)
- Bhí Cuimhneachán Náisiúnta an Ghorta Mhóir ar siúl i gCill Mocheallóg, Co. Luimnigh agus bhí Cuimhneachán Idirnáisiúnta ar an nGorta Mhór ar siúl i nGaelic Park, Chicago, Illinois, in onóir na ndaoine a fuair bás le linn an Ghorta Mhóir (nasc)
- Seoladh Clár Comórtha Dhónaill Uí Chonaill chun comóradh 250 bliain a bhreithe a cheiliúradh (nasc)
- Fógraíodh clár poiblí chun scaoileadh taifead Dhaonáireamh 1926 ag an gCartlann Náisiúnta a cheiliúradh (nasc)
- Creidmheas cánach feabhsaithe do léiriúcháin scannán ar bhuiséad íseal go meánach (nasc)
- Fógraíodh Ciste Forbartha Gaeilge nua de chuid Fhís Éireann (nasc)
- €500,000 i maoiniú d’ionaid cheoil a thaispeánann taibheoirí bunaidh ón bpobal ag méadú go €1milliún i 2026 (nasc)
- Clár nua maoinithe caipitil €6m d’eagraíochtaí ealaíon agus cultúir ar fud na tíre, i gcomhréir leis an ngealltanas i gClár an Rialtais (nasc)
CUMARSÁID
- Nochtadh plean nua chun Líonraí Cumarsáide na hÉireann a chosaint ó dhrochaimsir (nasc)
- Leathanbhanda Náisiúnta na hÉireann (LNÉ): os cionn 564,000 áitreabh sa Limistéar Idirghabhála agus obair dheartha críochnaithe do 100% díobh seo. Bhí LNÉ ag súil go sroichfeadh siad 420,000 áitreabh faoi dheireadh 2025. Tá an figiúr sin sáraithe ag LNÉ agus tá breis is 430,000 áitreabh bainte amach acu cheana féin sa limistéar idirghabhála, agus tá siad ag ceangal 4,500 áitreabh ar an meán lena líonra snáithíní in aghaidh na míosa. Bunaithe ar phleananna agus ar éachtaí reatha, tá súil ag an Roinn go gcuirfear an Plean Leathanbhanda Náisiúnta (PLN) i bhfeidhm faoi dheireadh 2026, de réir ghealltanas Chlár an Rialtais (nasc)
- Cur i bhfeidhm clárlann seoltóirí SMS chun cabhrú le camscéimeanna téacs SMS a chosc in Éirinn (nasc)
- €15m in aghaidh na bliana ar feadh na 5 bliana atá amach romhainn faighte do Mháistrí Poist i Líonra na nOifigí Poist (nasc)
SPÓRT
- Infheistíocht is mó riamh de €27 milliún i Spórt Ardfheidhmíochta do 2025 (nasc)
- Fógraíodh leithdháiltí croímhaoinithe Spórt Éireann do 2025, €31.3 milliún, do Choistí Náisiúnta Rialaithe Náisiúnta Spóirt, do Chomhpháirtíochtaí Áitiúla Spóirt agus do chomhlachtaí spóirt maoinithe eile (nasc)
- Bhí Páirc an Chrócaigh ina hóstach do chluiche idir Pittsburgh Steelers agus Minnesota Vikings, an chéad chluiche rialta de séasúr an NFL in Éirinn (nasc)
- UEFA EURO 2028: tá sé deimhnithe go mbeidh 7 gcluiche ar siúl in Éirinn, lena n-áirítear 5 chluiche grúpa, cluiche babhta 16 agus cluiche ceathrú ceannais (nasc)
- Rinneadh ionadaíocht ar Éirinn ag searmanais Chorn Ryder agus comóradh Éire ag óstáil an chomórtais i 2027 (nasc)
- Maoiniú €4m do Chlár um Mhná sa Spórt (nasc)
- Foilsíodh Creatlach Taidhleoireachta Idirnáisiúnta Spóirt nua d’Éirinn (nasc)
- Fuair Ionad Bairr Feabhais Rugbaí na Mumhan €2.7 milliún i maoiniú ón Roinn faoin gCiste um Bonneagar Spóirt ar Mhórscála (nasc)
NA MEÁIN AGUS AN CHRAOLTÓIREACHT
- Foilsíodh agus dearbhaíodh Straitéis Frith-Bhréagaisnéise Náisiúnta i mBuiséad 2026 lena cur i bhfeidhm de réir ghealltanas chlár an rialtas (nasc)
- Faomhadh an Rialtais do Scéim Ghinearálta an Bhille um Rialáil Meán (nasc)
- Foilsíodh Scéim Ghinearálta Athbhreithnithe an Bhille Craolacháin (Leasú) (nasc)
- Fógraíodh leithdháileadh €10m chun tacú le hiriseoireacht ar leas an phobail (nasc)