Buiséad 2026: Faigheann na hAirí Calleary agus Buttimer €611 mhilliún i maoiniú don Fhorbairt Tuaithe & Pobail & don Ghaeltacht
- Foilsithe: 8 Deireadh Fómhair 2025
- An t-eolas is déanaí: 8 Deireadh Fómhair 2025
- €192 mhilliún le haghaidh seachadadh leanúnach scéimeanna forbartha tuaithe, le maoiniú méadaithe don Scéim Feabhsaithe Áitiúil, CLÁR, Áineas Allamuigh, agus an Scéim Athnuachana Bailte agus Sráidbhailte
- €260 milliún do scéimeanna forbartha pobail, le maoiniú méadaithe don Chlár Seirbhísí Pobail (CSP); agus maoiniú do scéim nua RAPID le tosú in 2026.
- Maoiniú breise níos mó ná €36 mhilliún don Ghaeltacht, don Ghaeilge, agus do na hOileáin. Soláthraíonn sé seo €159 milliún le haghaidh tacaíochtaí feabhsaithe ar fud raon scéimeanna agus chun tionscadail chaipitil thábhachtacha a sheachadadh – cé Inis Oírr, Ionad Gaeilge agus Cultúir ar Shráid Fhearchair, agus Áis Oideachais agus Óige nua in Indreabhán, Co. na Gaillimhe.
Inniu, d’fhógair an tAire Forbartha Tuaithe agus Pobail agus Gaeltachta, Dara Calleary TD, agus an tAire Stáit, Jerry Buttimer TD, pacáiste buiséid do 2026 ar fiú €611 mhilliún é.
Cinntíonn an maoiniú seo infheistíocht leanúnach ar fud raon na scéimeanna reatha agus caipitil atá á bhfeidhmiú ag an Roinn, ag tacú le forbairt eacnamaíoch agus shóisialta pobal ar fud na tíre, lena n-áirítear an Ghaeltacht agus na hOileáin.
Beidh €192 mhilliún san iomlán i gclár Forbartha Tuaithe na Roinne, ag leanúint leis an infheistíocht leanúnach le blianta beaga anuas agus ag tacú leis an raon scéimeanna atá ríthábhachtach chun Ár dTodhchaí Tuaithe a sheachadadh. Cuirfear méaduithe maoinithe ar fáil don Scéim Feabhsaithe Áitiúil, CLÁR, Áineas Allamuigh, agus Athnuachan Bailte agus Sráidbhailte.
Ar fud limistéar na Forbartha Pobail, beidh maoiniú iomlán de €260 milliún ar fáil do 2026. Tá €74 mhilliún á leithdháileadh ar SICAP agus ar thacaí eile um chuimsiú sóisialta. Áirítear leis seo €13 mhilliún in aghaidh na bliana le haghaidh obair thábhachtach um chomhtháthú pobail, rud a chuidíonn le tacú le daoine nua a tháinig isteach.
Méadófar an Clár Seirbhísí Pobail faoi €4 mhilliún, go €59.4 mhilliún agus méadófar maoiniú don Chiste Infheistíochta d’Ionaid Phobail faoi €3 mhilliún go €20 milliún a thacóidh le bearta spriocdhírithe chun cabhrú le pobail a bheith níos acmhainní ó thaobh stoirmeacha de.
Beidh maoiniú €159 milliún ar fáil in 2026 do Chlár na Gaeltachta, na Gaeilge agus na nOileán, méadú níos mó ná €36 mhilliún. Cuirfidh an leithdháileadh seo réimse leathan tacaíochtaí ar fáil do cheantair Ghaeltachta agus maoineoidh sé tionscnaimh chun an Gaeilge a neartú. Tacóidh sé freisin le forbairt phobail na n-oileán agus le soláthar seirbhísí iompair ríthábhachtacha do na hoileáin. Cuirfidh infheistíocht mhéadaithe caipitil ar chumas tionscadail shuntasacha bonneagair a chur i gcrích sna blianta amach romhainn.
Ag labhairt inniu, dúirt an tAire Calleary:
“Tá áthas orm maoiniú €611 mhilliún a fháil do mo Roinnse mar chuid de Bhuiséad 2026. Tógann sé seo ar infheistíocht láidir le blianta beaga anuas, agus léiríonn sé tacaíocht leanúnach an Rialtais d’fhorbairt tuaithe agus pobail, don Ghaeltacht, agus do na hOileáin. Beidh an maoiniú seo chun tairbhe do phobail ar fud na tíre.”
“Leis an leibhéal infheistíochta seo, is féidir linn leanúint ar aghaidh ag baint amach aidhmeanna ‘Ár dTodhchaí Tuaithe’ agus tús a chur le cur i bhfeidhm a bheartais chomharba, a sheolfar an bhliain seo chugainn.”
Dúirt an tAire Calleary, chomh maith:
“Tá áthas ar leith orm méadú 29% a fháil ar an leithdháileadh maoinithe foriomlán don Ghaeltacht, don Ghaeilge agus do na hOileáin. Cuirfidh sé seo tacaíocht bhreise ar fáil do scéimeanna atá ann cheana féin agus éascóidh sé rolladh amach roinnt tionscnaimh nua. Cuirfidh sé ar chumas trí phríomhthionscadal bonneagair a chur i gcrích chomh maith: Cé Inis Oírr, Ionad Gaeilge agus Cultúir i Sráid an Fhearchair, agus athfhorbairt shuíomh Choláiste Lurgan in Indreabhán mar Mhol Oideachais agus Óige do Ghaeltacht Chonamara. Is tionscadail chlaochlaitheacha iad seo a rachaidh chun tairbhe do phobail na Gaeltachta agus don teanga araon sna blianta amach romhainn nuair chuirfear i gcrích iad.”
Dúirt an tAire Stáit Buttimer, atá freagrach as Forbairt Pobail agus Carthanachtaí:
“Tacóidh Buiséad 2026 le tiomantas leanúnach an Rialtais chun cuimsiú sóisialta, forbairt phobail, agus an earnáil phobail agus dheonach a chur chun cinn. Cuirfear maoiniú €260 milliún ar fáil in 2026 don earnáil forbartha pobail. Rachaidh sé seo chun tairbhe do phobail tuaithe agus uirbeacha araon – agus cuirfidh sé tacaíocht ríthábhachtach ar fáil freisin i réimsí ar nós comhtháthú pobail, soláthar seirbhísí pobail, agus feabhsú bonneagair phobail.”
Nótaí
Cuirfidh an soláthar buiséid €611 mhilliún don Roinn Forbartha Tuaithe agus Pobail agus Gaeltachta maoiniú €192 mhilliún ar fáil don fhorbairt tuaithe; €260 milliún don fhorbairt pobail, €159 milliún do Thacaíochtaí don Ghaeltacht agus do na hOileáin. Beidh €273 milliún ag an Roinn le haghaidh infheistíochta caipitil, agus an €338 milliún eile le haghaidh tacaíochtaí caiteachais reatha.
Ligfidh Buiséad 2026 cur i bhfeidhm láidir leanúnach na forbartha tuaithe trí:
- Infheistíocht chaipitil shuntasach i gceantair thuaithe tríd an gCiste um Athghiniúint agus Forbairt Tuaithe (€60 milliún), clár LEADER (€32 mhilliún), Scéim Athnuachana Bailte agus Sráidbhailte (€21 mhilliún), CLÁR (€12 mhilliún), an Scéim Feabhsaithe Áitiúil (€17 milliún), agus Scéim Bonneagair Áineasa Allamuigh (€17 milliún).
- Tacaí maoinithe reatha leanúnacha do thionscnaimh ar nós Scéim na Siúlóidí; comórtas na mBailte Slachtmhara, Seónna Talmhaíochta, agus cur chun cinn obair ó chian trí thionscnamh na Mol Nasctha.
Ligfidh an maoiniú Forbartha Pobail do:
- Méadú €4 mhilliún don Chlár Seirbhísí Pobail, agus a leithdháileadh bliantúil a mhéadú ó €55.4 mhilliún go €59.4 mhilliún.
- Maoiniú beagnach €74 mhilliún don Chlár um Chuimsiú Sóisialta agus Gníomhachtú Pobail agus tacaíochtaí dá samhail. Áirítear leis seo €13 mhilliún a leanfaidh de thacaíocht a thabhairt do dhaoine nua a tháinig isteach agus do na pobail ina socraíonn siad síos.
- Forbairt cláir RAPID nua le €5 mhilliún i maoiniú caipitil do 2026.
- €3 mhilliún breise i maoiniú don Chiste Infheistíochta d'Ionaid Phobail, rud a chiallaíonn €20 milliún le haghaidh infheistíochta in 2026.
- €3.8 milliún breise i maoiniú do Chlár PEACEPLUS, rud a thugann an maoiniú iomlán go €11 mhilliún.
- Tacaí feabhsaithe do raon leathan tionscnaimh forbartha pobail amhail obair dheonach, agus tacaíochtaí don earnáil phobail agus dheonach – le €23.1 mhilliún i maoiniú ar fáil don réimse seo. Ina theannta sin, tá €5 mhilliún i maoiniú ar fáil do nuálaíocht shóisialta, don fhiontar sóisialta, agus don daonchairdeas.
- Maoiniú €6.77 mhilliún don Údarás Rialála Carthanas.
Don Ghaeltacht, don Ghaeilge agus do na hOileáin:
- Tháinig méadú €36 mhilliún ar an leithdháileadh foriomlán go €159 milliún in 2026 – agus méadú 29% don réimse cláir ina iomláine.
- Ceadóidh sé seo infheistíocht mhéadaithe i bhforbairt teanga, eacnamaíoch, chultúrtha agus shóisialta phobail na Gaeilge laistigh agus lasmuigh den Ghaeltacht, agus ar ár nOileáin amach ón gcósta. I measc na méaduithe maoinithe reatha tá €3 mhilliún breise do thionscnaimh Pleanála Teanga, €2 mhilliún breise do Scéimeanna Tacaíochta don Ghaeilge agus €1.5 mhilliún breise do Scéimeanna Tacaíochta don Ghaeltacht.
- Tá maoiniú reatha méadaithe de €2 mhilliún ar fáil do chomhoibriú Thuaidh-Theas ar roinnt réimsí, lena n-áirítear obair Fhoras na Gaeilge, Ghníomhaireacht na hUltaise, Clár na Leabhar Gaeilge agus Colmcille.
- Méadóidh maoiniú d’Údarás na Gaeltachta faoi €2.5 mhilliún lena n-áirítear méadú €1 mhilliún ar a leithdháileadh caipitil.
- Áiritheoidh an maoiniú caipitil breise infheistíocht leanúnach i bpobail na Gaeltachta agus na nOileán, agus tacóidh sé le seachadadh trí thionscadal bonneagair a dtugtar gealltanas dóibh sa Phlean Forbartha Náisiúnta: Cé Inis Oírr i gContae na Gaillimhe; Mol Teanga agus Cultúir nuálach ar Shráid Fhearchair chun freastal ar riachtanais líon na gcainteoirí Gaeilge atá ag fás sa phríomhchathair, agus; athfhorbairt shuíomh Choláiste Lurgan i gConamara mar Mhol Oideachais agus Óige don réigiún.
- Méadófar maoiniú do sheirbhísí iompair oileáin faoi €0.5 mhilliún go €11.5 mhilliún.
Tá tuilleadh sonraí faoi na cláir uile a riarann an Roinn a fháil ar https://www.gov.ie/drcdg