Foilsíonn an tAire Sláinte agus an tAire Míchumais dhá Thuarascáil Eatramhacha Shubstainteacha an Choimisiúin Imscrúdúcháin (Ceisteanna áirithe maidir le seirbhís míchumais san Oirdheisceart agus ceisteanna gaolmhara)

D’fhoilsigh an tAire Sláinte, Stephen Donnelly, TD, agus an tAire Míchumais, Anne Rabbitte, TD, dhá Thuarascáil Eatramhacha Shubstainteacha inniu a sholáthair an Coimisiúin Imscrúdúcháin (Ceisteanna áirithe maidir le seirbhís míchumais san Oirdheisceart agus ceisteanna gaolmhara), “Coimisiún Farrelly”.

Sholáthair an Coimisiún na tuarascálacha seo sula gcríochnófar a Thuarascáil deiridh ar Chéim a hAon. Bunaíodh an Coimisiún i Márta 2017 agus tá imscrúdú á dhéanamh aige ar shaincheisteanna a bhaineann le cúram a sholáthar do “Grace” in iartheach altrama san Oirdheisceart, a ndearnadh líomhaintí mí-úsáide ina leith.

Lena cheadú a Thuarascáil deiridh ar Chéim a hAon a chríochnú, ceadaíodh síneadh go dtí Iúil 2022.

Cumhdaítear sa chéad Tuarascáil Eatramhach Shubstainteach an tréimhse ó 1989 go 1996 (tráth a bhain Grace an aosacht amach) agus inar raibh freagrachtaí údarás poiblí maidir lena cúram á rialú ag beartais chúraim leanaí Stáit na linne sin. Cuirtear eolas ar fáil sa Tuarascáil ar mhodheolaíocht agus ar chomhthéacs imscrúdú an Choimisiúin, an ról a bhí ag údaráis phoiblí i dtaobh chúram agus chosaint Grace, na socruithe inar sainaithníodh agus inar úsáideadh a teach altrama, seiceálacha reachtúla agus freagrachtaí as dualgas cúraim, agus an bealach a rinne na húdaráis phoiblí ábhartha idirghníomhú maidir lena cúram i rith na tréimhse seo san áireamh.

Léirítear sa dara Tuarascáil Eatramhach Shubstainteach torthaí a bhain an Coimisiún amach ar réimse ceisteanna a bhaineann le ról údarás poiblí i gcúram agus i gcosaint a sholáthar do Grace i gcaitheamh na tréimhse ó 1997 go 2007. Rinne beartas náisiúnta i dtaca le cúram a sholáthar do dhaoine fásta faoi mhíchumas intleachtúil riar an chúraim do Grace a rialáil i gcaitheamh na tréimhse seo, agus déantar breithmheas sa Tuarascáil ar an gcúram a sholáthair údaráis phoiblí sa chomhthéacs sin.

Luann an tAire go bhfuil tacaíochtaí cónaithe agus ildisciplíneacha araon á bhfáil ag “Grace”, bunaithe ar riachtanais mheasúnaithe. Cuirtear an tacaíocht seo ar fáil trí eagraíocht soláthraí Alt 39 ach tugann seirbhísí FSS in ECSP 5 tacaíocht dó freisin.

Agus é ag trácht ar na torthaí a bhain an Coimisiún amach, léirigh an tAire Donnelly an bhuairt atá air i ngeall gur theip, ag an tráth sin, ar Bhord Sláinte an Oirdheiscirt, agus ar FSS, ina dhiaidh sin, cloí lena n-oibleagáidí reachtúla.

Dúirt an tAire Donnelly:

Rinne na hAirí trácht freisin ar an tábhacht a bhaineann le hobair an Choimisiúin agus Tuarascáil Deiridh Chéim a hAon a fháil ar deireadh thiar in Iúil 2022.

Dúirt an tAire Rabbitte:

Nótaí d’Eagarthóirí

Is féidir amharc ar na tuarascálacha anseo

Shínigh an Taoiseach, Enda Kenny, I.R. Uimh. 96 de 2017, an Coimisiúin Imscrúdúcháin (Ceisteanna áirithe maidir le seirbhís míchumais san Oirdheisceart agus ceisteanna gaolmhara), (“Coimisiún Farrelly”) an 21 Márta 2017. Bunaíodh an Coimisiún faoin Acht um Choimisiúin Imscrúdúcháin, 2004 (Uimh. 23 de 2004).

Bunaíodh an Coimisiún le himscrúdú á dhéanamh ar chúram agus ar chosaint a thabhairt do “Grace” (ainm bréagach) agus do dhaoine eile a bhí in iartheach altrama san Oirdheisceart, a ndearnadh líomhaintí mí-úsáide ina leith.

Coimisiún Imscrúdúcháin reachtúil é Coimisiún Farrelly agus tá sé neamhspleách i dtaobh tabhairt faoina fheidhmeanna faoin reachtaíocht agus faoina Théarmaí Tagartha.

Is é Cathaoirleach agus Ball Aonair an Choimisiúin Marjorie Farrelly, Abhcóide Sinsearach.

Chuir an Coimisiún tús lena imscrúdú an 15 Bealtaine 2017. Faoi Théarmaí Tagartha an Choimisiúin (a cheadaigh an Rialtas i Márta 2017), bhí tuarascáil deiridh ar obair chéim 1 an Choimisiúin le seoladh ar aghaidh chuig an Aire Sláinte laistigh de bhliain amháin tar éis gur chuir an Coimisiún tús lena obair. Fuair an Coimisiún roinnt síntí ama lena chur ar a chumas tabhairt faoina obair i gcomhréir lena Théarmaí Tagartha.

Tá chéad sé thuarascáil eatramhacha an Choimisiúin ar fáil sa mhír ‘foilseacháin’ ar láithreán gréasáin na Roinne Sláinte: https://www.gov.ie/en/collection/8bbdc7-the-farrelly-commission-of-investigation-certain-matters-relative-to/

Déanfaidh chéad céim obair an Choimisiúin imscrúdú ar ról údarás poiblí i gcúram agus i gcosaint a thabhairt do Grace, a chónaigh le hiartheaghlach altrama in Oirdheisceart na hÉireann idir 1989 agus 2009, agus cuireann moltaí a rinne Conor Dignam, Abhcóide Sinsearach, eolas ar fáil dó san Athbhreithniú a rinne sé ar Cheisteanna Áirithe a bhaineann le Seirbhís Míchumais san Oirdheisceart (2016).

Tá breithniú á dhéanamh ag an gCoimisiún ar chúram Grace faoi na teidil seo a leanas: Comhthéacs, an comhthéacs reachtúil, neamhreachtúil, riaracháin agus rialachais san áireamh a bhí i gceist maidir leis an gcúram agus an chosaint a soláthraíodh do leanaí agus do dhaoine fásta leochaileacha a bhí faoi chúram an Stáit;

• Monatóireacht agus athbhreithniú a dhéanamh ar an gcúram a sholáthair an teaghlach altrama do Grace;
• Cúram agus cinnteoireacht maidir le Grace ó 1989 go dtí an tráth sin roimh a breithlá 18 mbliana i 1996;
• Cinntí a rinneadh maidir le Grace ar an aosacht a bhaint amach di i 1996;
• Uiríll a rinne an cúramóir altrama fireann, agus páirtí eile, i 1996;
• Cúram agus cinnteoireacht maidir le Grace óna breithlá 18 mbliana i 1996 go dtí an 17 Iúil 2009;
• Ceisteanna eile, cibé acu ar cuireadh nó nár cuireadh aon eolas faoi chois d’aon turas nó an ndearnadh nó nach ndearnadh iarracht aon eolas a chur faoi chois maidir le cás Grace.

Cuirfear san áireamh sa dara céim d’imscrúdú an Choimisiúin na fíricí a bunaíodh trí Chéim 1 dá obair agus an scóip d’aon imscrúduithe breise. Cuirfear san áireamh ann freisin aon eolas atá faoi sheilbh an Choimisiúin, na tuarascálacha a rinne Conor Dignam, Abhcóide Sinsearach agus Resilience Ireland, Ltd. agus na moltaí a bhaineann le cúram a thabhairt do dhaoine aonair eile a chónaigh leis an teaghlach altrama anuas ar cheisteanna a bhaineann le Nochtadh Cosanta agus iad siúd a rinne iad. Cuirfear tús le Céim 2 tar éis go ndéanfar breithniú ar ráiteas scríofa an Choimisiúin ar na himscrúduithe breise a dhéanfaidh sé agus ar aon socruithe riachtanacha a chur i bhfeidhm.

Tá Téarmaí Tagartha an Choimisiúin Imscrúdúcháin ar fáil ar láithreán gréasáin na Roinne Sláinte: https://www.gov.ie/en/publication/e32aa8-commission-of-investigation-certain-matters-relative-to-a-disability/

Chuir FSS roinnt bearta suntasacha i bhfeidhm le daoine leochaileacha a chosaint, an méid seo a leanas ina measc:

• Beartas leasaithe Náisiúnta um Chosaint a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm sa mhullach ar théarmaí cosanta a thabhairt isteach i ngach Eagraíocht Cúraim Sláinte Pobail.
• An Faighteoir Rúnda, Leigh Gath, a cheapadh, ar féidir leis gníomhú mar ghlór do dhaoine breacaosta leochaileacha agus do dhaoine faoi mhíchumas.
• An Painéal Athbhreithnithe Neamhspleách Náisiúnta (an PANN) a bhunú chun athbhreithnithe a dhéanamh ina dteastaíonn leibhéal breise neamhspleáchais.
• Comhphrótacal Idirghníomhaireachta idir Tusla agus FSS ina sonrófar conair agus freagrachtaí gaolmhara do leanaí agus teaghlaigh arb ionann a riachtanais idir na Rannáin seirbhíse sláinte agus an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach, a dtacaítear leis anois trí Mheabhrán Tuisceana idir an Roinn Sláinte agus an Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige.

I ndiaidh Thuarascálacha Devine agus Athléimneachta, forbraíodh sraith chaighdeánaithe beartais agus nósanna imeachta i dtaobh próisis bhainistíochta comhad, eolais agus cáis agus tá seo á cur i bhfeidhm ar fud an chórais soláthair oibríochtúil.

Leibhéil shuntasacha oiliúna agus forbartha don fhoireann a oibríonn i suíomhanna ina soláthraítear tacaíochtaí do dhaoine leochaileacha.