Leagann Colm Burke, an tAire Sláinte Poiblí, Folláine agus an Straitéis Náisiúnta Drugaí, béim ar ghlacadh ard na seirbhíse fearais tástála IGT baile
- Foilsithe: 15 Eanáir 2025
- An t-eolas is déanaí: 12 Aibreán 2025
Tá aird tarraingthe inniu ag an Aire Sláinte Poiblí, Folláine agus an Straitéis Náisiúnta Drugaí, Colm Burke, ar ghlacadh ard na bhfearas tástála baile um Ionfhabhtú Gnéas-Tarchurtha (IGT) saor in aisce, agus ordaíodh agus seoladh 126,090 fearas i 2024.
Nochtadh na figiúirí mar léiríonn sonraí nua ó Ionad Faireachais um Chosaint Sláinte (HPSC) Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS), ón tseachtain deiridh de 2024, go raibh an líon cásanna IGT ar tugadh fógra ina leith i 2024 thart ar 10% níos ísle ná mar a bhí i 2023. Is é is cúis leis seo go príomha ná laghdú ar líon na gcásanna clamaidia agus gónairith.
Tá méadú seasta tagtha ar an éileamh ar threalamh tástála baile IGT ó seoladh an tseirbhís i 2022, agus ordaíodh 91,000 fearas sa bhliain sin, agus ordaíodh 108,000 fearas i 2023. Tá méadú tagtha freisin ar ráta na bhfearas a tugadh ar ais, ó 62% i 2022 go 69% i 2023 agus 72% i 2024.
Mar léiriú ar an méadú sin, leithdháileadh €600,000 breise don tseirbhís i 2025. Fágann sé sin gur fiú €4.82 milliún an cistiú foriomlán le haghaidh tástáil IGT sa bhaile i 2025.
Dúirt an tAire Burke:
“Tá an-áthas orm cistiú breise a fháil don tseirbhís an-tábhachtach seo, mar aitheantas ar an éileamh méadaitheach ar rochtain dhiscréideach agus rúnda ar thástáil.
“Leis an tseirbhís seo is féidir diagnóisiú, atreorú agus idirghabháil thapa a dhéanamh dóibh siúd a fhaigheann torthaí dearfacha tástála, suaimhneas intinne a chur ar fáil agus é a dhéanamh níos éasca do dhaoine a bheith réamhghníomhach faoina sláinte ghnéis.
“Is minic a bhíonn formhór na IGTanna, lena n-áirítear Víreas Easpa Imdhíonachta Daonna (VEID) agus sifilis, aisiomptómach agus d’fhéadfadh dochar suntasach a bheith mar thoradh orthu mura ndéantar iad a dhiagnóisiú, ach is féidir iad a chóireáil. Tá an rogha anois ag na daoine a dhéanann tástáil dhearfach ar chlamydia oideas ar líne a fháil, ag laghdú líon na n-atreoruithe chuig clinicí le haghaidh cóireála.
“Is seirbhís an-éifeachtach í seo a bhfuil ról ríthábhachtach aici maidir le sláinte ghnéasach a chosaint agus sláinte fhoriomlán an daonra a chosaint. I gcomhréir le prionsabail Sláintecare, léiríonn sé ár dtiomantas tús áite a thabhairt do shláinte agus folláine ghnéasach, agus do sheirbhísí saor in aisce a leathnú sa réimse seo.’
Ó seoladh í i 2022, tá an-tóir ar an tSeirbhís náisiúnta tástála IGT baile agus chuir sí thart ar 33% leis an acmhainneacht tástála náisiúnta. Tá sé tar éis teacht ar go leor daoine a d’fhéadfadh a bheith drogall chun freastal ar chlinic IGT go pearsanta.
I 2024, ba é 9.7% céatadán na ndaoine a fuair torthaí frithghníomhacha, céatadán a bhí beagán níos ísle ná an ráta a taifeadadh i 2023.
Bhain formhór na dtorthaí, díreach os cionn 5,500, le clamaidia, agus rinneadh go leor de na cásanna seo a bhainistiú trí oidis ar líne. Fuair díreach faoi bhun 1,800 duine toradh frithghníomhach le haghaidh gónairith agus cuireadh ar aghaidh chuig clinic phoiblí IGT iad le haghaidh obair leantach go pearsanta. Cuireadh thart ar 1,550 othar ar aghaidh le haghaidh tástálacha fola leantacha le haghaidh IGTanna nó VEID eile.
Ó mhí Mheán Fómhair 2024 i leith, bhí an rogha ag faighteoirí tástála coiscíní agus bealaidh saor in aisce a fháil lena bhfearais tástála saor in aisce, tríd an tSeirbhís Náisiúnta um Dháileadh Coiscíní. Tá tuairim is 4,400 duine tar éis leas a bhaint as an rogha sin go dtí seo.
Léiríonn figiúirí 2024 don tSeirbhís Náisiúnta Dáileacháin Coiscíní gur ordaíodh díreach os cionn 1.2 milliún coiscín agus díreach faoi bhun 800,000 saicéad bealaidh i 2024.
Dúirt an tOllamh Fiona Lyons, Ceannaire Cliniciúil do Chlár Sláinte Ghnéasach FSS:
“Lean an tóir a bhí ar an tseirbhís i 2024, agus bhí cúram breise de dhíth ar thart ar 1 as 10 dtoradh úsáideora. Bhí dhá fhorbairt seirbhíse nua thábhachtacha ann i 2024. Ar an gcéad dul síos, bainistítear an rogha do dhaoine clamaidia ísealchasta a bhainistiú laistigh den tseirbhís. Táimid ag tairiscint anois do dhaoine a bhfuil toradh dearfach clamaidia orthu an rogha a measúnú a dhéanamh ar líne agus nuair is oiriúnach oideas a sheoladh chuig cógaslann pobail dá rogha féin.
“D’éirigh go han-mhaith leis an rogha seo agus roghnaigh ochtar as gach deichniúr an rogha seo sna sé mhí dheireanacha de 2024. Cuidíonn sé sin leis an mbrú ar sheirbhísí poiblí IGT a laghdú agus cúram sláinte iomchuí, tráthúil agus áisiúil á chur ar fáil ag an am céanna. Ar an dara dul síos, thugamar isteach an rogha d’fhir aeracha, déghnéasacha agus fir eile a mbíonn gnéas acu le fir (gbMSM) coiscíní a ordú tráth ordú trealamh tástála a chur. Chuir beagnach 4,500 gbMSM ordú coiscín idir Meán Fómhair agus Nollaig. Tá coiscíní fós ina gcuid thábhachtach de shláinte ghnéis a chosaint agus fágann an fhorbairt sin go bhfuil siad ar fáil go héasca d’úsáideoirí seirbhíse.”
Nótaí don eagarthóir:
I measc na seirbhísí sláinte gnéis saor in aisce anois tá an Scéim Frithghiniúna Saor in Aisce, an tSeirbhís Dáileacháin Coiscíní Náisiúnta agus Próifiolacsas Réamhnochta VEID (PrEP), chomh maith le tástáil IGT baile saor in aisce agus líonra de 23 chlinic IGT poiblí.
Foilsíodh Athbhreithniú neamhspleách ar ‘Straitéis Náisiúnta um Shláinte Ghnéasach 2015 – 2020’ i mí an Mhárta 2023 agus fuarthas amach go ndearnadh dul chun cinn rathúil ar 49 as 56 Ghníomhaíocht faoin Straitéis. Tá an t-athbhreithniú ar fáil anseo.
Tá an obair ar an dara Straitéis Náisiúnta um Shláinte Ghnéasach a dhréachtú beagnach críochnaithe.
Mhéadaigh infhaighteacht na seirbhíse tástála IGT baile náisiúnta rochtain ar thástáil, ag baint bacainní féideartha mar náire, costas agus am a theastaíonn chun taisteal chuig seirbhís duine le duine agus freastal uirthi. Cuireann an soláthraí ar líne SH:24 an tseirbhís tástála IGT baile ar fáil faoi chonradh le FSS. Tá sonraí faoi conas rochtain a fháil ar an tseirbhís ar fáil ar www.sexualwellbeing.ie.
Foilsíonn an HPSC sonraí fógra VEID, M-bholgach agus IGT gach seachtain agus tá siad ar fáil ag www.hpsc.ie.