An tAire Sláinte ag seoladh Chéad Chreatlach Náisiúnta na hInmheatróise in Éirinn
- Foilsithe: 28 Deireadh Fómhair 2025
- An t-eolas is déanaí: 28 Deireadh Fómhair 2025
Sheol an tAire Sláinte, Jennifer Carroll MacNeill TD, inniu an Chreatlach Náisiúnta um Bhainistiú na hInmheatróise in Éirinn, rud a léiríonn céim mhór chun cinn i bhforbairt chúram sláinte na mban in Éirinn. Bunaíonn an chreatlach seo, den chéad uair riamh, conair chúraim chliniciúil shainithe do mhná agus do chailíní atá ag maireachtáil leis an inmheatróis.
Forbraíodh an chreatlach ag Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS), trí Chlár Náisiúnta Sláinte na mBan agus na Naíonán (NWIHP). Léiríonn sé guthanna abhcóidí othar agus tá sé dírithe ar an gcaoi a n-aithnítear agus a gcóireáiltear an inmheatróis a athrú ar fud na tíre. Tá prionsabal an diagnóis thoimhdaithe lárnach don Múnla Cúraim, a mholann go gcaithfí le bean a thagann i láthair le hairíonna ar an mbonn go bhfuil inmheatróis uirthi. Admhaíonn an múnla seo gurb iad na mná féin na tuairisceoirí is iontaofa faoina gcomharthaí agus a bpian, agus go laghdaíonn sé moilleanna i mbainistiú na n-airíonna chomh maith leis an tionchar foriomlán atá ag an ngalar seo ar mhná.
Síneann an chonair chúraim ó chúram príomhúil go cúram tánaisteach agus go cúram triarach casta. Déanfar cásanna measartha a chóireáil i gcúig ionad speisialtóireachta réigiúnacha. Tá trí ionad bunaithe cheana féin in Ospidéal an Rotunda, in Ospidéal an Chúim, agus in Ospidéal Ollscoile Luimnigh; tá dhá ionad eile á bhforbairt in Ospidéal Ollscoile na Gaillimhe agus in Ospidéal Náisiúnta na Máithreachais. Cuirfear cásanna casta ar aghaidh chuig dhá ionad sár-réigiúnacha, is é sin in Ospidéal Ollscoile Thamhlachta agus in Ospidéal Máithreachais Ollscoile Chorcaí.
Ag labhairt di ag an seoladh inniu, i dteannta Bernard Gloster, Príomfheidhmeannach FSS, agus an Dr Clíona Murphy, Stiúrthóir Cliniciúil an NWIHP, dúirt an tAire Carroll MacNeill:
“Bhí an inmheatróis ró-fhada gan aitheantas cuí agus gan chóireáil chuí, ach tá dul chun cinn á dhéanamh anois chun feasacht a mhúscailt agus ár seirbhísí a fheabhsú. Tá FSS, an Roinn Sláinte agus an pobal cliniciúil ag obair le chéile ar bhealach tiomnaithe agus buan chun an tacaíocht agus an chóireáil do mhná a bhfuil an inmheatróis orthu a fheabhsú.
“Is céim thábhachtach é críochnú an Chreatlaigh Náisiúnta um Bhainistiú na hInmheatróise in Éirinn chun conair shoiléir chúraim a sholáthar maidir le bainistiú agus cóireáil an riocht seo atá cripilte go minic. Cuireann sé taithí na mban i gcroílár an chórais. Ardaíonn sé feasacht sa phobal cliniciúil, laghdaíonn sé an t-am go dtí diagnóis, agus áirithíonn sé cóireáil thráthúil agus éifeachtach.
“Táim tiomanta freisin ár seirbhísí speisialtóireachta inmheatróise a leathnú, seirbhísí tacaíochta do mhná a fheabhsú, agus feasacht faoin inmheatróis a chur chun cinn sa phobal agus laistigh dár seirbhísí sláinte.”
I dteannta le seoladh an chreatlaigh, d’ordaigh an tAire Carroll MacNeill roinnt gníomhartha chun rochtain ar chúram a luathú do mhná atá buailte ag an riocht cripilte seo.
- Méadóidh FSS líon na máinliachtaí sna míonna atá romhainn agus déanfear breis is 100 máinliacht bhreise do mhná atá ag fanacht le cóireáil ar fud na tíre.
- Fógraíodh máinlia colareicteach breise le hearcú ag FSS chun acmhainn a mhéadú do chóireálacha máinliachta níos casta.
- Tá FSS ag cur tacaíochta ar fáil do mhná a bhfuil rochtain de dhíth acu ar chóireáil thar lear. Tá eolas maidir le hiarratais, lena n-áirítear seoladh ríomhphoist tiomnaithe, ar fáil ag hse.ie/endometriosisabroad
- Bunaíodh Grúpa Comhairleach Inmheatróise, ina bhfuil abhcóidí othar agus baill de Thascfhórsa Sláinte na mBan, agus buailfidh sé le chéile go luath chun comhairle a thabhairt maidir le gníomhartha sonracha a bhaineann leis an riocht seo.
- Chun oideachas agus oiliúint a fheabhsú, tabharfar cuireadh do shaineolaithe idirnáisiúnta ar inmheatróis comhoibriú le cliniceoirí Éireannacha chun roghanna cóireála a leathnú, saineolas a thógáil agus taithí a roinnt. Cuirfidh sé seo le caidrimh idirnáisiúnta leanúnacha agus bhuana sa réimse seo.
- I dteannta le foilsiú an chreatlaigh, déanfaimid cumarsáid le gach dochtúir teaghlaigh, comhairleoir agus cliniceoir eile chun feasacht faoin inmheatróis a mhéadú ina measúnuithe cliniciúla.
- Forbrófar feachtas náisiúnta feasachta maidir le sláinte mhíosta, lena n-áirítear an inmheatróis, go luath an bhliain seo chugainn.
Dúirt Bernard Gloster, Príomfheidhmeannach FSS:
“Cé go raibh cúram inmheatróise dúshlánach go stairiúil in Éirinn, is cúis áthais é othair, cliniceoirí, grúpaí abhcóideachta agus an Rialtas a fheiceáil ag teacht le chéile chun fáilte a chur roimh an dul chun cinn tábhachtach atá fógartha inniu. Mar chuid de Chreatlach Náisiúnta na hInmheatróise, táimid ag tabhairt gealltanais chun rochtain ar chúram máinliachta do mhná atá buailte ag an riocht seo a fheabhsú ar fud na tíre.
“Sna míonna atá le teacht, seachadfaidh FSS breis is 100 máinliacht bhreise, rud a fheabhsóidh go suntasach rochtain ar chóireáil do na daoine atá ag fanacht. Chun acmhainn a leathnú tuilleadh, táimid ag earcú máinlia colareicteach breise chun tacú le nósanna imeachta níos casta agus ag bunú Scéime Idirthréimhseach Máinliachta Inmheatróise Thar Lear, a fheidhmeoidh i dteannta na seirbhísí baile. Is freagairt spriocdhírithe í an scéim nua seo ar an ngá práinneach atá le hidirghabhálacha máinliachta tráthúla do mhná a bhfuil inmheatróis mheasartha nó thromchúiseach orthu, agus seirbhísí baile á bhforbairt agus á scálú tuilleadh faoin gCreatlach Náisiúnta.”
Dúirt an Dr Clíona Murphy, Stiúrthóir Cliniciúil an NWIHP:
“Is toradh blianta oibre agus tiomantais ó chliniceoirí agus ó abhcóidí Éireannacha é an Creatlach seo. Is beag tír ar domhan a bhfuil doiciméad cuimsitheach mar seo acu.
“Soláthraíonn an Creatlach cur chuige struchtúrtha a chabhraíonn le cliniceoirí cúram cliniciúil ardchaighdeáin a sholáthar do mhná atá ag déileáil leis an riocht seo deacair.
Tá dul chun cinn suntasach déanta cheana féin sa réimse seo, agus is treochlár don todhchaí é an cháipéis seo chun tuilleadh feabhsuithe a spreagadh. “Tá súil againn tógáil ar an gcreatlach seo chun amanna diagnóise agus feithimh a laghdú agus feasacht ar na seirbhísí atá ar fáil a mhéadú.”
Tá an Creatlach Náisiúnta um Bhainistiú na hInmheatróise in Éirinn ar fáil anseo.
Nótaí
Cad is inmheatróis ann?
Is ceann de na coinníollacha sláinte is forleithne i measc na mban in Éirinn í an inmheatróis, agus níl aon leigheas cinnte uirthi faoi láthair.
Níl líon cruinn na mban a bhfuil an inmheatróis orthu ar eolas ach meastar, de réir taighde le déanaí, go bhféadfadh sé dul i bhfeidhm ar bhean amháin as gach seachtar.
Is riocht deacair é a dhianóiseadh agus a chóireáil mar gheall ar éagsúlacht na léirithe cliniciúla, agus bíonn tionchar aige ar fholláine fhisiciúil agus mheabhrach na mban.
Sainítear an riocht le fás cealla cosúla leis an inmhéatram lasmuigh den bhroinn. Cé nach bhfuil cúis chruinn an riocht seo soiléir, tuigtear gur riocht a bpléann hormóin leis é, a tharlaíonn le linn na mblianta atáirgthe i mbean.
Is féidir le hairíonna na hinmheatróise a bheith éagsúil i líon agus i déine, ach áirítear orthu: pian pheilbheach, pian míosta, tuirse, buinneach, iatacht, bolgshéideadh agus masmas.
Bunú Ionaid Speisialtóireachta
Tá ionaid speisialtóireachta réigiúnacha bunaithe chun cúram ildhisciplíneach a sholáthar do mhná a bhfuil céimeanna measartha den inmheatróis acu. Tá ionaid den sórt sin i bhfeidhm in Ospidéal an Rotunda, in Ospidéal an Chúim agus in Ospidéal Ollscoile Luimnigh (UHL), agus tá clinicí á bhforbairt faoi láthair in Ospidéal Ollscoile na Gaillimhe (UHG) agus in Ospidéal Náisiúnta na Máithreachais (NMH).
Is féidir mná a bhfuil cásanna casta acu a chur ar aghaidh chuig dhá ionad speisialtóireachta triaracha i mBaile Átha Cliath (Ospidéal Thamhlachta) agus i gCorcaigh (Ospidéal Máithreachais Ollscoile Chorcaí).
Tá cóireáil, lena n-áirítear idirghabhálacha máinliachta, á soláthar sna hionaid speisialtóireachta seo.
Chonacthas os cionn 1,150 othar nua tríd ár seirbhísí speisialtóireachta inmheatróise in 2024, agus os cionn 600 othar eile sa chéad leath de bhliain 2025.
An Inmheatróis agus Torthúlacht
Meastar go mbíonn 47% de na mná a bhfuil fadhbanna torthúlachta acu ag fulaingt ón inmheatróis. Go minic, ní chuirtear amhras ar inmheatróis ná ní dhéantar diagnóis uirthi go dtí go ndéantar imscrúduithe torthúlachta ar bhean.
Bhain cúram torthúlachta freisin tairbhe as infheistíocht spriocdhírithe ón Rialtas. Tá sé ionad réigiúnach torthúlachta poiblí anois ar fud na tíre. Glacann na hionaid seo atreoruithe go díreach ó dhochtúirí teaghlaigh agus ó chomhairleoirí. Tá mná a bhfuil amhras nó dearbhú inmheatróise fúthu díolmhaithe ó na critéir atreoraithe caighdeánacha agus faigheann siad rochtain luath ar chúram torthúlachta. Cuireann an múnla comhtháite seo ar chumas atreoruithe sruthlínithe idir seirbhísí torthúlachta agus inmheatróise, ag cinntiú go bhfaigheann mná cúram tráthúil agus oiriúnach dá riachtanais aonair.
Diagnóis na hInmheatróise
Deimhníonn Treoirlínte NICE (an Institiúid Náisiúnta um Shláinte agus Feabhas Cúraim) gurb í máinliacht laparascópach an modh deifnídeach diagnóise don inmheatróis. Mar sin féin, molann an Múnla Cúraim sa Chreatlach Náisiúnta go ba chóir bean a thagann i láthair le hairíonna inmheatróise a chóireáil ar an mbonn go bhfuil an riocht uirthi. Is é an phríomhaidhm le diagnóis thoimhdaithe ná moilleanna i mbainistiú na n-airíonna a laghdú, mar aon leis an ualach agus an tionchar foriomlán ar mhná. Ciallaíonn sé seo freisin nach gá diagnóis dheifnídeach chun atreorú chuig seirbhísí speisialtóireachta a dhéanamh. I go leor cásanna, má thagann feabhas ar na hairíonna le cóireáil, ní beidh tuilleadh tástálacha riachtanach. Maidir le cuid de na mná, d’fhéadfadh imscrúduithe agus cóireálacha breise, mar shampla i bhfoirm laparascóipe, a bheith riachtanach ag céim níos déanach.
Córais Stáitseála
Tá ról tábhachtach ag córais stáitseála agus aicmithe i mbainistiú cliniciúil na hInmheatróise. Déanann siad cur síos ar scaipeadh agus déine an ghalair, agus cruthaíonn siad teanga chliniciúil choiteann a chuireann ar chumas cliniceoirí cumarsáid shoiléir a bheith acu maidir le diagnóis agus cóireáil. Cé go n-áirítear ceithre chéim sa chóras stáitseála is forleithne, ó mhion-riocht go riocht tromchúiseach, ní hionann na céimeanna sin agus leibhéal an phian ná an mhíchumais a bhíonn bean ag fulaingt. D’fhéadfadh cuid de na mná cúram níos speisialaithe, ildhisciplíneach a bheith de dhíth nach n-oireann go díreach dá stáitseáil chliniciúil, ach a bhunaítear ar a dtaithí féin den ghalar agus ar an tionchar ar a saol laethúil.
Maoiniú agus Tacaíocht ón Rialtas
Tá an Rialtas tiomanta do chothú agus feabhsú torthaí sláinte na mban. Faoin Chlár Rialtais, tá gealltanas ann seirbhísí speisialtóireachta inmheatróise a leathnú tuilleadh. Tá an inmheatróis aitheanta mar chuid den obair atá á cur ar aghaidh ag an Tascfhórsa Sláinte na mBan agus tá sí á áireamh sa Phlean Gníomhaíochta Sláinte na mBan 2024/25.
Infheistíodh breis is €5 mhilliún i seirbhísí inmheatróise ó 2021 i leith, lena n-áirítear os cionn €2 mhilliún i gcostais bhliantúla i mbliana chun na seirbhísí a fhorbairt tuilleadh.