D’fhógair an tAire McConalogue an dara suirbhé bliantúil ar líne do tháirgeoirí príomhúla i slabhra an tsoláthair bia

D’fhógair an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Charlie McConalogue T.D., inniu seoladh suirbhé ar líne ag Údarás Forfheidhmithe Cleachtais Trádála Éagóracha na Roinne.

Dúirt an tAire McConalogue:

t-aiseolas tábhachtach seo a sholáthar. Táim ag súil le torthaí an tsuirbhé a fháil in am trátha”.

Is é seo an dara suirbhé bliantúil ar tháirgeoirí príomhúla, tar éis suirbhé tosaigh anuraidh a chabhraigh leis an Údarás Forfheidhmithe chun bunleibhéil feasachta ar na Rialacháin CTÉ a bhunú agus chun eolas a thabhairt ar na saincheisteanna is mó imní do sholáthróirí. Tá suirbhé na bliana seo ar tháirgeoirí príomhúla ag iarraidh a fháil amach:

• Feasacht reatha ar Rialacháin CTÉ 2021, lena n-áirítear tuiscint ar na príomhchosaintí a thugtar do sholáthraithe faoi na rialacháin seo; agus
• a mhéid a théann cleachtais trádála éagóracha i bhfeidhm ar sholáthraithe, agus na fachtóirí a d’fhéadfadh tionchar a bheith acu ar sholáthraithe chun gearán a dhéanamh.

Tá an suirbhé ag iarraidh freisin leibhéil feasachta bonnlíne a bhunú ar na príomhfheidhmeanna agus ról atá beartaithe don Rialálaí Agraibhia (an Rialálaí Agraibhia), an Oifig nua atá le bunú faoin mBille um Shlabhra an tSoláthair Talmhaíochta agus Bia atá ag dul ar aghaidh tríd an Oireachtas faoi láthair.

Déanfaidh cuideachta neamhspleách taighde margaidh torthaí an tsuirbhé ar líne, mar aon le torthaí suirbhé teileafóin ar leith ar sholáthróirí gnó agraibhia iartheachtacha, a phróiseáil gan ainm.

Is féidir tuilleadh sonraí faoin suirbhé a fháil ag www.utp.gov.ie.

Shínigh an tAire S.I. No. 198/2021 - European Union (Unfair Trading Practices in the agricultural and food supply chain) Regulations 2021 (irishstatutebook.ie) ar an 28 Aibreán 2021.

Thug na Rialacháin seo éifeacht d’fhorálacha na The Unfair Trading Practices (UTP) Directive (Directive (EU) 2019/633 of the European Parliament and of the Council of 17 April 2019 maidir le caidrimh gnólacht le gnólacht i slabhra an tsoláthair talmhaíochta agus bia

Cuireann na Rialacháin cosc ar 16 cleachtas trádála éagórach UTP Summary Leaflet DL Final.pdf (utp.gov.ie) (liath) eile atá toirmiscthe mura n-aontaíonn na páirtithe go soiléir agus gan athbhrí roimh ré. Leagtar amach iad seo i UTP Summary Leaflet DL Final.pdf (utp.gov.ie) agus liostaítear thíos iad.

10 CTÉ dubh (toirmiscthe i ngach cás):

1. Íocaíocht níos déanaí ná 30 lá ar tháirgí meatacha talmhaíochta agus bia

2. Íocaíocht níos déanaí ná 60 lá le haghaidh táirgí talmhaíochta agus bia eile

3. Táirgí meatacha talmhaíochta agus bia a chealú ar ghearrfhógra

4. Athruithe aontaobhacha conartha ag an gceannaitheoir

5. Íocaíocht nach mbaineann le hidirbheart ar leith

6. Riosca caillteanais agus meathlaithe aistrithe chuig an soláthraí

7. Diúltú don cheannaitheoir dearbhú i scríbhinn ar chomhaontú soláthair, ainneoin iarratas ón soláthraí

8. Mí-úsáid rúin trádála ag an gceannaitheoir

9. Díoltas tráchtála ag an gceannaitheoir

10. Na costais a bhaineann le gearáin ó chustaiméirí a scrúdú a aistriú chuig an soláthraí

6 CTÉ liath (toirmiscthe mura n-aontaíonn na páirtithe roimh ré):

1. Tugann an ceannaitheoir táirgí gan díol ar ais chuig an soláthraí gan íoc as na táirgí sin gan díol

2. Íocaíocht ag an soláthraí as stocáil, taispeáint agus liostú

3. Íocaíocht ón soláthraí le haghaidh ardú céime

4. Íocaíocht ag an soláthraí le haghaidh margaíochta

5. Íocaíocht ón soláthraí le haghaidh fógraíochta

6. Íocaíocht ón soláthraí d’fhoireann an cheannaitheora, áitribh a fheistiú

Tugann na Rialacháin cosaint d’aon soláthraí táirgí talmhaíochta agus bia a bhfuil láimhdeachas suas le €350 milliún acu faoi réir láimhdeachas an tsoláthraí a bheith níos ísle ná láimhdeachas an cheannaitheora laistigh de chatagóirí sonraithe. Soláthraíonn na Rialacháin cosaint do chúig leibhéal grádaithe de chatagóirí láimhdeachais soláthraithe i gcoibhneas leis an gceannaitheoir suas go dtí an teorainn láimhdeachais €350 milliún.

Faoi na Rialacháin, sainmhínítear soláthraí mar tháirgeoir talmhaíochta nó aon duine nádúrtha nó dlítheanach a dhíolann táirgí talmhaíochta agus bia. Sainmhínítear ceannaitheoir mar aon duine nádúrtha nó dlítheanach nó aon údarás poiblí a cheannaíonn táirgí talmhaíochta agus bia. Ní bhaineann na Rialacháin ach le caidrimh ghnó-le-gnó agus ní chlúdaíonn siad díolacháin le tomhaltóirí.

Tá na Rialacháin CTÉ infheidhme ón 1 Iúil 2021 maidir le comhaontuithe soláthair arna mbunú ón 28 Aibreán 2021 agus, ón 28 Aibreán 2022, ní mór do gach comhaontú soláthair, lena n-áirítear iad siúd a bhí i bhfeidhm roimh an 28 Aibreán 2021, na Rialacháin a chomhlíonadh.

Tá suíomh Gréasáin tiomnaithe bunaithe ag an Údarás Forfheidhmithe – www.utp.gov.ie – ina bhfuil ábhair acmhainní úsáideacha agus sonraí teagmhála lena n-áirítear conas is féidir le soláthraithe gearán a dhéanamh leis an Údarás. Tá achoimre ar phríomhthorthaí suirbhéanna 2022 ar tháirgeoirí príomhúla agus soláthraithe iartheachtacha gnó ar fáil ar an suíomh Gréasáin freisin.

Bunú An Rialálaí Agraibhia (The Agri-Food Regulator)

Cheadaigh an Rialtas An Bille um Shlabhra an tSoláthair Talmhaíochta agus Bia le cur faoi bhráid Thithe an Oireachtais i mí na Samhna 2022 agus tá sé ag dul ar aghaidh tríd an bpróiseas reachtach faoi láthair.

Nuair a achtófar an Bille seo, bunófar Údarás reachtúil neamhspleách nua ar a dtabharfar An Rialálaí Agraibhia (The Agri-Food Regulator). Déanfaidh na forálacha cumasúcháin sa Bhille foráil d’aistriú freagrachta feidhmeanna forfheidhmithe CTÉ ó Údarás Forfheidhmithe CTÉ na Roinne chuig sainchúram an Rialálaí, a bhfuiltear ag súil a tharlóidh tráth thosach feidhme an Achta. Tabharfaidh an Bille cumhachtaí breise don Rialtóir freisin chun cothroime agus trédhearcacht a chur chun cinn sa slabhra soláthair talmhaíochta agus bia.