Foilsiú Straitéis Náisiúnta nua don Ghairneoireacht 2023-2027
- Foilsithe: 2 Meitheamh 2023
- An t-eolas is déanaí: 12 Aibreán 2025
Sheol Charlie McConalogue T.D., an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, in éineacht lena chomhghleacaí, an Seanadóir Pippa Hackett, an tAire Stáit um Úsáid Talún agus Bithéagsúlacht le freagracht speisialta as Gairneoireacht, Straitéis Náisiúnta nua don Ghairneoireacht 2023-2027 ag Bloom 2023.
Is garsprioc mhór don earnáil ghairneoireachta í an Straitéis Náisiúnta Gairneoireachta 2023-2027. Leagtar síos sa Straitéis faoi stiúir na bpáirtithe leasmhara fís shoiléir don earnáil chun earnáil níos brabúsaí agus níos breisluacha a fhás, arna spreagadh ag nuálaíocht agus inbhuanaitheacht agus cuirtear treochlár ar fáil don earnáil chun an acmhainneacht sin a bhaint amach.
Le foilsiú na Straitéise Náisiúnta um Ghairneoireacht 2023-2027, déantar ailíniú le gníomhaíocht shonrach i bhFís Bia 2030 agus déantar beart ina leith trí threochlár a chur ar fáil do thionscal na gairneoireachta chun inbhuanaitheacht eacnamaíoch, shóisialta agus chomhshaoil na hearnála ríthábhachtaí seo a chinntiú amach anseo.
Dúirt an tAire McConalogue:
"Tacaíonn mé go hiomlán le Straitéis Náisiúnta nua na hÉireann don Ghairneoireacht. Leagann sé amach bealach tábhachtach chun cinn don tionscal ríthábhachtach seo a mbíonn go leor saoránach ag brath air le haghaidh a slite beatha agus le rochtain a fháil ar tháirgí úra ardchaighdeáin áitiúla. Aithním na dúshláin maidir le cothroime agus trédhearcacht sa slabhra soláthair agus ní mór dúinn seasamh na saothróirí sa mhargadh a neartú. Ba mhaith liom an earnáil seo a fheiceáil ag fás agus ag bláthú sna blianta amach romhainn agus táim lánchinnte go dtiocfaidh sí le ceannaireacht láidir agus le comhoibriú idir príomhpháirtithe na hearnála agus iad ag cur na ngníomhartha sa Straitéis seo i bhfeidhm.”
Dúirt an tAire Hackett
“Tá lúcháir orm an Straitéis thábhachtach seo don earnáil a sheoladh agus gabhaim buíochas le gach duine a bhí páirteach, go háirithe le Fóram an Tionscail Gairneoireachta as a gcuid oibre go dtí seo. Níl ár gcuid oibre críochnaithe, áfach, agus chun ár bhfís a bhaint amach beidh orainn oibriú ar bhealach níos cliste, eolaíocht agus teicneolaíocht ábhartha a ghiaráil, luach a chur ar ár saothróirí agus ár ngnólachtaí reatha agus iontrálaithe nua a spreagadh.”
D’iarr an tAire Hackett ar thomhaltóirí ag Bloom
“earnáil Gairneoireachta na hÉireann a aithint agus luach a chur uirthi agus a bpáirt féin a dhéanamh trí thacú le táirgí úra a fhástar go háitiúil agus le crainn agus plandaí Éireannacha nuair a bhíonn siad ar fáil, bíodh sin san ollmhargadh, san ionad garraíodóireachta, i do ghrósaeir áitiúil nó ar an mbiachlár i mbialanna ar fud na hÉireann."
Aithníodh ocht gcinn de phríomhghníomhaíochtaí straitéiseacha sa Straitéis mar phríomhghníomhaíochtaí chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin agus na deiseanna don tionscal agus spreagfaidh cur i bhfeidhm na ngníomhartha seo athrú agus fás ar fud fho-earnálacha uile an tionscail gairneoireachta.
Is iad seo a leanas na hocht bPríomhghníomhaíochta Straitéiseacha sa Straitéis:
1. Seasamh an tsaothróra sa mhargadh a neartú
2. Cairt scríofa a fhorbairt idir saothróirí, comhdhlúthaitheoirí agus miondíoltóirí, agus méadú ar éileamh na dtomhaltóirí ar thorthaí, glasraí agus plandaí áitiúla, sa séasúr, úra, ardchaighdeáin
3. Creat a bhunú le haghaidh scéim bhuan oibrithe séasúracha neamh-LEE don tionscal gairneoireachta chun soláthar iontaofa oibrithe séasúracha oilte a chinntiú sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma fad a threisítear nuálaíocht agus taighde ar uathoibriú
4. Athbhreithniú a dhéanamh ar infhaighteacht agus oiriúnacht cúrsaí gairneoireachta d’earnáil dhinimiciúil nua-aimseartha, ag cur ar chumas na n-ardán oideachais tallainne a mhealladh a spreagfaidh an earnáil ghairneoireachta a fíoracmhainneacht a bhaint amach
5. Taighde agus Forbairt don tionscal
6. Sonraí agus faisnéis níos fearr le haghaidh léargais níos fearr
7. Gairneoireacht a chomhtháthú ar ais isteach sa Chóras Faisnéise agus Nuálaíochta Talmhaíochta níos leithne
8. Tacú le nuálaíocht agus éagsúlú
Má chuirtear na gníomhartha go léir sa Straitéis seo i bhfeidhm, táthar ag súil le méadú 30% ar luach geata na feirme ó €529 milliún in 2022 go €688 milliún faoi dheireadh 2027, rud a chruthóidh níos mó fostaíochta faoin tuath agus go mbeidh pobail áitiúla faoi bhláth.
Fotheideal an Ghrianghraif: D’fhoilsigh an tAire Charlie McConalogue T.D., an Seanadóir Pippa Hackett agus Martin Heydon T.D., foilsiú na Straitéise Náisiúnta nua don Ghairneoireacht 2023-2027 ag Bord Bia Bloom i bPáirc an Fhionnuisce
Nótaí d'eagarthóirí
Tá an Straitéis Náisiúnta Gairneoireachta 2023-2027 mar thoradh ar anailís ilchritéir ar na gníomhaíochtaí a sainaithníodh i dtuarascáil KPMG Deiseanna d’Earnáil Gairneoireachta na hÉireann (arna fhoilsiú i mí Iúil 2022) i gcomhar le tuilleadh taighde deisce agus comhairliúchán poiblí agus geallsealbhóirí trí fhochoiste Fhóram Thionscal na Gairneoireachta a dhéanann ionadaíocht thar ceann an Tionscail.
Tá an Straitéis ar fáil le híoslódáil anseo.
Tá cóipeanna clóite ar fáil le hordú ó horticulturestrategy@agriculture.gov.ie.
Maidir leis an Tionscal Gairneoireachta
Cé go gclúdaíonn sí níos lú ná 2% de thalamh talmhaíochta, is ionann earnáil ghairneoireachta na hÉireann agus thart ar 11% de na poist agraibhia iomlán (díreach agus iartheachtacha) agus mar sin is cuid ríthábhachtach de gheilleagair thuaithe í. Tá an tionscal seo freagrach as fostaíocht a chur ar fáil go díreach do níos mó ná 7,000 duine a bhfuil baint acu le táirgeadh príomhúil agus 11,000 duine eile a bhfuil baint acu le sruth.
Cuireann an tionscal gairneoireachta go mór le geilleagar na hÉireann le luach geata feirme de €529 milliún in 2022, ar ghairneoireacht inite €429 milliún de agus ba thaitneamhacht agus táirgí neamh-inite eile €100 milliún. Cé go bhfuil laghdú tagtha ar líon na saothróirí le 20 bliain anuas, tá méadú 78% tagtha ar luach geata na feirme le deich mbliana anuas (€297 milliún in 2012 go €529 milliún in 2022). Is ionann beacáin agus prátaí agus 45% de luach iomlán geata na feirme.
I gcás gairneoireachta inite, caitear an chuid is mó den mhéid a tháirgtear in Éirinn ar bhonn intíre, seachas beacáin ina n-onnmhairítear thart ar 85 % go dtí an Ríocht Aontaithe. Freastalaíonn saothróirí taitneamhachta in Éirinn ar an margadh baile agus onnmhairithe araon.
Bhí luach thart ar €1.63 billiún ar an margadh miondíola táirgí úra in 2022, áit arbh ionann torthaí agus €810 milliún, glasraí €593 milliún agus €231 milliún i bprátaí.
Ag cur san áireamh suíomh tíreolaíoch na hÉireann ar imeall na hEorpa, níl ach táirgí saothraithe Éireannacha ard toirte, ardluacha nó uathúla oiriúnach le haghaidh onnmhairiú. Beidh iompórtálacha ina gcuid thábhachtach den soláthar i gcónaí mar gheall ar ár séasúr fáis réasúnta gearr agus ar mhianta tomhaltóirí le haghaidh éagsúlacht mhór táirgí lasmuigh den séasúr ach tá roinnt fíordheiseanna ann le haghaidh ionadú iompórtála a leanfaidh an Straitéis Náisiúnta Gairneoireachta seo.
Tá earnáil na gairneoireachta ar cheann de na hearnálacha is éifeachtúla ó thaobh carbóin de i dtalmhaíocht na hÉireann, mar sin tá sé tábhachtach ar a laghad an limistéar sin a choinneáil sa ghairneoireacht ach b’fhearr an ceantar a mhéadú. Cuirfidh forbairtí agus dul chun cinn le déanaí feabhas breise ar inbhuanaitheacht chomhshaoil na hearnála. Glacadh go forleathan le cleachtais um Bainistiú Comhtháite Lotnaidí, teicneolaíocht nuálach chun úsáid fuinnimh a laghdú agus glacadh le modhanna feirmeoireachta beachta.