Rabhadh faoi theocht ard: Meabhraíonn an tAire Heydon d’fheirmeoirí, d’úinéirí capall agus madraí bearta a dhéanamh chun a gcuid ainmhithe a chosaint le linn aimsire te

Tá comhairle eisithe ag an Aire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Martin Heydon, TD, d’úinéirí ainmhithe maidir le aire a thabhairt dá n-ainmhithe le linn na tréimhse reatha teacht ard fud fad na tíre.

Dúirt an tAire Heydon: “Is féidir leis na teochtaí arda atá ann in Éirinn faoi láthair a bheith ina mbaol do pheataí agus do bheostoc araon.T á sé tábhachtach go nglacfaidh feirmeoirí, úinéirí capall agus peataí céimeanna chun a gcuid capall a chosaint le linn teochtaí arda chun fadhbanna tromchúiseacha sláinte agus leasa a sheachaint mar gheall ar an teas.”

Seo a leanas cuid de na príomhphointí chun tionchar ardteochtaí ar ainmhithe feirme agus ar chapaill a laghdú:

1. Cinntigh go bhfuil neart uisce le hól ann

• B’fhéidir go mbeadh gá le líon na bpointí uisce agus an sreabhadh uisce a mhéadú le linn aimsire te de réir mar a mhéadaíonn an t-éileamh.
• Ba chóir pointí óil a sheiceáil níos minice le linn aimsire the lena chinntiú go bhfuil siad ag obair agus go bhfuil brú an uisce leordhóthanach.
• Ba cheart monatóireacht a dhéanamh ar stoc le haghaidh comharthaí fadhbanna leis an soláthar uisce amhail scuainí nó plódú ag pointí uisce.

2. Cinntigh rochtain ar scáth nó foscadh oiriúnach

• B’fhéidir go mbeadh gá ainmhithe leochaileacha amhail ainmhithe an-óga, sean nó breoite a bhogadh go suíomh le scáth nó foscadh breise inar féidir monatóireacht níos dlúithe a dhéanamh orthu.
• Ba chóir go mbeadh limistéir scáthaithe ar fáil i limistéir choinneála do bheostoc agus do chapaill nuair is féidir agus ba chóir amanna coinneála a íoslaghdú.
• Ba chóir go mbeadh rochtain ag éanlaith chlóis lasmuigh ar scáth.
• Bíonn rochtain ag muca lasmuigh ar áit fhuaraithe le go mbeidh siad in ann fuarú, go háirithe má tá an teocht os cionn 25°C, toisc go bhfuil na hainmhithe seo thar a bheith leochaileach do strus teasa.

3. Laghdaigh láimhseáil agus iompar

• Is féidir le gluaiseacht nó láimhseáil eallach agus ainmhithe eile le linn aimsire te teocht a gcorp a mhéadú faoi 0.5 go 3.5°C, rud a chruthaíonn strus teasa.
• Laghdaigh láimhseáil in aimsir the - más gá, cinntigh go láimhseáiltear ainmhithe chomh luath nó chomh déanach sa lá agus is féidir chun go mbeidh siad ag teacht le teochtaí níos fuaire.
• Seachain ainmhithe a iompar i ndrochaimsir más féidir.
• Más gá iompar a dhéanamh, déan pleanáil chun fad an turais a íoslaghdú, déan iompar le linn uaireanta níos fuaire agus laghdaigh an dlús stocála chun níos mó sreabhadh aeir a cheadú taobh istigh den fheithicil.

4. Ní mór seiceálacha breise a dhéanamh ar speicis atá faoi dhíon dian (muca agus éanlaith chlóis).

• Déan monatóireacht ghéar ar an teocht i gcóiríocht na n-ainmhithe agus coigeartaigh an aeráil dá réir.
• I gcás ina bhfuil córais aerála uathoibríocha i bhfeidhm, méadaigh minicíocht monatóireachta na gcóras aláraim agus cúltaca.
• Bain úsáid as spréirí uisce do mhuca chun cabhrú leo fuarú.
• Laghdaigh dlúis stocála nuair is gá chun spás aeir agus sreabhadh a mhéadú agus chun an teas a ghineann na hainmhithe féin a laghdú.

5. Déan monatóireacht ghéar ar bheostoc le haghaidh fadhbanna sláinte nó strus teasa

• Ba chóir beostoc a sheiceáil níos minice i gcónaí i aimsir the. I measc na n-ainmhithe atá i mbaol níos airde strus teasa tá ainmhithe óga, dorcha nó torracha, ainmhithe atá ag téarnamh ó bhreoiteacht, muca agus ba déiríochta ard-tháirgeachta.
• I measc na gcomharthaí struis teasa tá análú níos tapúla nó pantáil; cailliúint goile; méadú ar iontógáil uisce; sileadh; leadrán nó táimhe. I gcásanna tromchúiseacha, d’fhéadfadh ainmhithe tit i laige.
• Má cheapann tú go bhfuil strus teasa ar ainmhí, tá sé ríthábhachtach gníomhú go tapa. I measc na gcéimeanna chun ainmhithe atá faoi strus teasa a bhainistiú tá iad a bhogadh go scáth nó foscadh; uisce fionnuar a thairiscint; uiscitheoirí a úsáid d'eallach, do mhuca agus do chapaill, nó ligean do na hainmhithe seasamh in uisce fionnuar; aeráil a mhéadú do speicis atá faoi dhíon amhail muca agus éanlaith chlóis; agus an dlús stocála a laghdú chun ligean d'ainmhithe luí amach. Mura bhfuil aon fheabhsú ann, iarr cúnamh tréidliachta gan mhoill.

Áirítear na céimeanna seo a leanas do pheataí:

• Cinntigh go bhfuil neart uisce le hól taobh amuigh agus istigh.
• Cinntigh go bhfuil scáth nó foscadh oiriúnach ar fáil amach ó sholas díreach na gréine.
• Ná fág do mhadra leo féin i gcarr riamh, fiú má tá an carr páirceáilte sa scáth nó leis na fuinneoga ar oscailt. D’fhéadfadh an teocht taobh istigh den charr ardú go tapa, rud a d’fhéadfadh stróc teasa a bheith marfach.
• Tabhair aclaíocht do do mhadra ar maidin nó tráthnóna nuair a bhíonn an teocht níos fuaire. Ar shiúlóidí níos faide, tabhair uisce leat le go n-ólfaidh do mhadra.
• D’fhéadfadh dromchlaí a théamh suas sa ghrian, amhail tarmac, cosáin agus gaineamh, a bheith pianmhar do lapaí do mhadra. Más ró-the an dromchla le go mbeifeá in ann teagmháil a dhéanamh leis, siúil do mhadra ar féar nó in áiteanna scáthaithe ina ionad.
• Cuidíonn grúmaeireacht/bearradh rialta madraí, go háirithe iad siúd a bhfuil gruaig fhada nó thiubh orthu, le teocht a gcorp a rialáil le linn aimsire te.
• Ós rud é gur féidir le madraí grianghortha a fháil, cuir teorainn lena nochtadh do sholas díreach na gréine agus cuir grianscéithe ar bharr a gcluasa agus ar dhroichead a sróine más gá.
• Bí ar an eolas faoi chomharthaí stróc teasa. Má bhíonn madraí ró-the, d’fhéadfadh sé seo stróc teasa a bheith mar thoradh air, riocht tromchúiseach a d’fhéadfadh a bheith marfach.I measc na gcomharthaí stróc teasa tá análú trom, sileadh, marbhántacht, mearbhall, urlacan, buinneach, laige nó taomanna. Má cheapann tú go bhfuil ídiú teasa nó stróc teasa ar do mhadra, iarr aire tréidliachta láithreach agus déan iarracht an madra a fhuarú trí bhogadh go háit níos fuaire, istigh más féidir, a chorp, a chluasa agus a lapaí a fhliuchadh le huisce fionnuar (nach an-fhuar) agus méideanna beaga d'uisce fionnuar nó te (nach fuar) a thairiscint dó le hól.