Deimhníonn an tAire Healy-Rae go ndearnadh damáiste gaoithe do bhreis is 26,000 heicteár d’fhoraoisí
- Foilsithe: 22 Aibreán 2025
- An t-eolas is déanaí: 23 Aibreán 2025
Tá an measúnú bunaithe ar íomhánna satailíte ar limistéir foraoise a ndearnadh damáiste gaoithe dóibh tar éis stoirmeacha Darragh agus Éowyn a bhí ann le déanaí críochnaithe ag an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara agus Coillte.
Maidir leis sin, dúirt an tAire Stáit le freagracht as Foraoiseacht, Sábháilteacht Feirme agus Gairneoireacht, Michael Healy-Rae TD:
“Bhí an t-ádh linn go raibh go leor spéartha glana againn le seachtainí beaga anuas, rud a d'fhág gur féadadh na híomhánna satailíte ardtaifigh a fháil agus iad a mheasúnú chomh tapa sin. Tar éis na meastachán tosaigh a d’eisigh mo Roinnse i mí Feabhra, is féidir liom a dheimhniú anois go léirítear sna figiúirí deiridh gur buaileadh 26,050 heicteár d’fhoraoisí san iomlán. As an limistéar sin, cumhdaíonn 14,500 heicteár eastát Coillte agus rinneadh damáiste gaoithe do 11,550 heicteár de limistéir foraoise phríobháideacha.”
Rinneadh an measúnú mapála mionsonraithe agus íomhánna á n-úsáid a fuarthas ó réaltbhuíonta satailíte Fairtheora agus SkySat. Trí íomhánna satailíte SkySat ardtaifigh a úsáid, cuireadh faisnéis ar fáil ar scála áitiúil chun limistéir foraoise a ndearnadh damáiste dóibh a leagan amach. Tá faisnéis ar scála leibhéil sheasta ar fáil anois d’fhoraoiseoirí cláraithe trí shraith léarscáile damáiste stoirme ar chóras mapála iNET na Roinne.
Leag an tAire béim ar an méid seo a leanas:
“Is léir gurb é an chéad tasc d’úinéirí foraoise a bhíonn buailte le séideadh gaoithe láithreáin a ghlanadh go sábháilte. Is féidir le formhór na n-úinéirí a gceadúnais ghlanleagain agus tanúcháin reatha a úsáid chun an obair sin a dhéanamh. Dóibh siúd nach bhfuil ceadúnas acu, moltar duit iarratas a dhéanamh air anois agus ‘damáiste stoirme’ a mharcáil air. Tabharfar tús áite do gach iarratas dá leithéid agus eiseofar iad chomh tapa agus is féidir.”
Lean an tAire ar aghaidh:
“Nuair a bheidh an ceadúnas agat beidh am agat fós le baint agus níor cheart go léimfeá ar aon chinntí ach plean céim ar chéim a dhéanamh chun riosca a íoslaghdú agus luach tarrthála do chuid crann a uasmhéadú. Tá luach suntasach adhmaid fós ag formhór na bhforaoisí buailte le séideadh gaoithe agus coimeádfaidh siad an luach sin ar feadh tamaill, go háirithe má tá an crann fós ceangailte leis na fréamhacha.”
Bhunaigh an tAire Healy-Rae agus an tAire Heydon an Tascfhórsa um Fhoraoisí díreach i ndiaidh na stoirme, agus d’aontaigh siad ag an gcruinniú deireanach a bhí acu go bhforbróidh an Tascfhórsa plean gníomhaíochta cuimsitheach le cur leis an obair a críochnaíodh go dtí seo. Reáchtálfar ceardlann mhionsonraithe ag tús mhí na Bealtaine mar threoir ag na chéad chéimeanna eile, agus leas á bhaint as saineolas ón tSaoráid Riosca Foraoise uile-Eorpach agus ó pháirtithe leasmhara eile.
Nótaí d’Eagarthóirí
- D’fhoilsigh an Roinn Treoir maidir le Crainn a bheith Leagtha ag an nGaoth agus Damáiste Stoirme d’Úinéirí Foraoise.
- Bhunaigh an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Martin Heydon TD, agus an tAire Stáit le freagracht as Foraoiseacht, Sábháilteacht Feirme agus Gairneoireacht, Michael Healy-Rae TD an Tascfhórsa um Fhoraoisí tar éis Stoirm Eowyn, agus tá páirtithe leasmhara a dhéanann ionadaíocht ar úinéirí foraoise, cuideachtaí foraoiseachta, Teagasc, agus Coillte mar pháirt de. Tháinig an Tascfhórsa le chéile 5 huaire cheana féin agus tá sé i gceannas ar fhreagairt chomhordaithe ar na stoirmeacha, le béim ar leith ar dhéileáil go sábháilte leis na ceantair mhóra foraoise a leagadh.
- Staidreamh maidir le Ceadúnú Foraoise
Faoi láthair tá ceadúnas leagain ag níos mó ná 60% den limistéar buailte le séideadh gaoithe, agus 12% eile á phróiseáil ag an Roinn faoi láthair. Spreagtar na húinéirí talún atá fágtha chun iarratas a dhéanamh ar cheadúnas don chóras ceadúnaithe tosaíochta do láithreáin foraoiseachta buailte le séideadh gaoithe.
- Saoráid Riosca Foraoise (FoRISK), le tacaíocht ó Forest Europe:
Thacaigh Forest Europe, próiseas deonach uile-Eorpach um beartas foraoiseachta, le bunú na Saoráide Riosca Foraoise nuaí (FoRISK) le linn an 9ú Comhdháil Aireachta de chuid Forest Europe in Bonn i mí Dheireadh Fómhair seo caite.
Tá sé mar aidhm ag an tSaoráid cabhrú le tíortha uile-Eorpacha teacht ar chomhthuiscint ar chuir chuige chun dul i ngleic leis na rioscaí foraoise is práinní agus tacú lena gcuid oibre trí:
- comhar agus líonrú idirnáisiúnta agus trasteorann maidir le bainistiú riosca tubaiste, oiriúnú foraoise agus athléimneacht a neartú a thuilleadh
- malartú eolais agus faisnéise a spreagadh laistigh den chomhéadan beartas-eolaíocht-cleachtas
- rannpháirtíocht réamhghníomhach leis an bpobal agus leis na meáin a mhéadú agus faisnéis a scaipeadh i bhformáid inrochtana agus oiriúnach.