Cuardaigh ar fad gov.ie

Preasráitis

Deimhníonn an tAire Heydon go bhfuil dul chun cinn suntasach déanta maidir le moltaí Thuarascáil Wall a chur i bhfeidhm d’fhonn leas agus inrianaitheacht eachaí a fheabhsú

Inniu, d’fhoilsigh an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Martin Heydon TD, tuarascáil stádais maidir lena phlean gníomhaíochta chun moltaí Thuarascáil Wall a chur i bhfeidhm. Leagadh amach sa phlean, ar foilsíodh é cúig mhí ó shin i mí an Mhárta na bliana seo, treochlár uaillmhianach de 37 gníomh faoi chúig cheannteideal chun córas inrianaitheachta eachaí na hÉireann a atógáil i gcomhréir leis na hathchóirithe atá beartaithe ag an Ollamh Wall. Is iad seo a leanas na ceannteidil:

  • Cinntigh cuntasacht úinéirí le hinrianaitheacht níos fearr
  • Forfheidhmiú níos déine ar reachtaíocht maidir le sainaithint agus clárú eachaí
  • An leibhéal cosanta is airde do chapaill ag deireadh a saol
  • Sochair na nuálaíochta eolaíche agus teicneolaíochta a uasmhéadú
  • Cumarsáid agus tionchar láidir

Léirítear sa tuarascáil stádais gur cuireadh chun cinn na 37 ngníomh go léir agus go ndearnadh dul chun cinn ar leith i dtreo córas TF nua chun tacú leis na hathruithe atá beartaithe, chomh maith leis na tionscnaimh maidir le hoideachas agus cúnamh deontais le haghaidh nuachóirithe. Agus an nuashonrú á fhógairt aige, leag an tAire béim ar an bhfíric gurb é leas eacaí a chosaint príomhchuspóir an tionscadail:

“Tá inrianaitheacht riachtanach chun capaill a chosaint. Mar gheall ar bhearnaí san inrianaitheacht ceadaítear faillí agus drochíde gan cuntasacht. Táim tiomanta do chóras nua inrianaitheachta eachaí a chur i bhfeidhm a chinnteoidh go mbeidh sláinte agus leas ár gcapall faoi chosaint ar feadh a saoil. Is toradh dlúthchomhair agus comhairliúcháin le geallsealbhóirí eachaí an dul chun cinn atá léirithe sa tuarascáil stádais agus ba mhaith liom buíochas a ghabháil leo as an dearcadh dearfach a léirigh siad maidir leis an athchóiriú seo.”

  • Inrianaitheacht feabhsaithe

Luaitear sa tuarascáil go bhfuil an tionscadal TF chun córas nua inrianaitheachta eachaí a thógáil ag céim ardleibhéil agus go bhfuil sé ar an mbóthar ceart le bheith críochnaithe faoi dheireadh na bliana. Is iad tuairisceáin dhaonáirimh 2024 bunús an chórais nua agus tá siad seo tiontaithe cheana féin ina bpróifílí tréada capall, cosúil leis an gcóras eallaigh.

Leag an tAire béim ar an ról lárnach a bheidh ag réitigh TF chun inrianaitheacht eachaí a fheabhsú:

“Chonaiceamar an chaoi ar chuir forbairt leanúnach TF ár gcóras inrianaitheachta eallaigh ar chumas an chórais éabhlóidithe chun freastal ar éilimh an mhargaidh agus na dtomhaltóirí. Tá tús áite tugtha ag mo Roinn do dhearadh córais TF a chuirfidh ar chumas ardleibhéil inrianaitheachta agus a chuirfidh solúbthacht ar fáil ag an am céanna maidir le haistirú minic capall a aithint.”

Luaitear sa tuarascáil go mbeidh rochtain ar líne ag coimeádaithe eachaí faoi dheireadh na bliana chun na capaill atá cláraithe ar a bpróifíl áitreabh a fheiceáil agus an cumas capaill a chur ar a bpróifíl agus a bhaint de.

Forbairt thábhachtach TF eile is ea comhtháthú onnmhairí eachaí isteach sa bhunachar sonraí lárnach eachaí. Faoi láthair, déantar onnmhairí eachaí a thaifeadadh ar chóras TRACES an AE nach n-idirghníomhaíonn leis an mbunachar sonraí lárnach eachaí. Trí thaifeadadh cruinn a dhéanamh ar onnmhairí eachaí, cinnteofar comhsheasmhacht idir an dá chóras.

  • Forfheidhmiú níos déine

Tá forfheidhmiú níos déine á chur i bhfeidhm trí chóras cigireachta nua do ghabháltais chapaill atá beagnach críochnaithe. Tá obair idir lámha chun maoirseacht ar ionaid tionóil a neartú agus ceanglais chlárúcháin a fhorfheidhmiú freisin.

  • Cosaint capall ag deireadh a saoil

Tá dul chun cinn á dhéanamh maidir le bearta chun leas each a chosaint ag deireadh a saoil. Tá oiliúint Teagasc do chomhairleoirí curtha i gcrích agus tá nósanna imeachta nua i bhfeidhm chun a chinntiú go dtabharfar pasanna capaill ar ais go pras ó bhailitheoirí ainmhithe.

  • Uasmhéadú teicneolaíochta agus nuálaíochta

Táthar ag súil go ndéanfar an Córas Náisiúnta Oideas Tréidliachta a chomhtháthú leis an mbunachar sonraí each faoi dheireadh an tríú ráithe de 2025. Mar thoradh air sin, déanfar capaill a bhfuil cógais ar oideas dóibh ar cógas leighis é a fhágann nach bhfuil siad oiriúnach le haghaidh tomhaltais ag an duine a mharcáil amach go huathoibríoch as an slabhra bia ar an mbunachar sonraí lárnach each.

Tá tionscadal píolótach ar bun ina úsáidtear rianaitheoirí cliste, agus seoladh scéim cúnaimh chun tacú le nuálaíocht ag eagraíochtaí eisiúna pasanna (PIOanna) níos luaithe an mhí seo.

  • Cumarsáid agus tionchar

Tá an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara tar éis dul i ngleic go gníomhach le raon leathan geallsealbhóirí eachaí, lena n-áirítear PIOanna, cleachtóirí tréidliachta, cuideachtaí díolacháin agus eagraíochtaí leasa ainmhithe.

Tá leabhrán nua ina leagtar amach freagrachtaí úinéirí eachaíochta foilsithe agus eiseofar go luath é chuig thart ar 22,000 Uimhir Chlárúcháin Áitreabh Eachaíochta (EPRNanna). Tá comhairliúchán poiblí ar siúl agus dúnfar freagraí air ar an 8 Meán Fómhair 2025.

  • Saoráid mharaithe eachaí a bhunú

Tá an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara tiomanta do shaoráid mharaithe eachaí a bhunú. Is próiseas dhá chéim é ceadú chun feidhmiú mar áitreabh marú each, cosúil le gach iarratas ó oibreoir gnó feola agus bia. Is é an chéad chéim Fógra Intinne a chur isteach. Má tá na doiciméid i gceart, agus má mheastar go bhfuil an suíomh oiriúnach, bogann an próiseas ar aghaidh go dtí an dara céim le hiarratas foirmiúil a chur isteach.

Nótaí d’Eagarthóirí

I ndiaidh craoladh an chláir faisnéise RTÉ Investigates i mí an Mheithimh 2024 inar tugadh aird ar shaincheisteanna maidir le hinrianaitheacht eachaí, d’iarr an Roinn ar an Ollamh Patrick Wall athbhreithniú cuimsitheach a dhéanamh ar an gcóras inrianaitheachta ina iomláine.

Bhí an tOllamh Paddy Wall, atá ina tréidlia, ina dhochtúir leighis, ina shaineolaí ar an earnáil eachaí agus ina shaineolaí ar shábháilteacht bia, i mbun oibre le geallsealbhóirí ar fud na hearnála each ar fad agus mhol sé roinnt moltaí fairsinge agus tionchair. Foilsíodh Tuarascáil Wall ar an 20 Márta 2025 mar aon le plean gníomhaíochta an Aire Heydon agus is féidir an dá cheann díobh a fheiceáil ag www.equineid.ie

Tá téacs iomlán na tuarascála stádais ar fáil thíos.

Cur i bhFeidhm Phlean Gníomhaíochta Thuarascáil Wall

Nuashonrú Tionscadail – Lúnasa 2025

Cuntasacht Úinéara trí inrianaitheacht níos fearr

Pointí gníomhaíochta

Gníomh

Nuashonraigh

1 & 25

Reachtaíocht nua chun Bunachar Sonraí Lárnach Eachaí a neartú agus géinitíopáil DNA searrach a dhéanamh éigeantach

Aithníodh 13 oibleagáid nua le hionchur ón tionscal.

 

Pléitear tástáil DNA chun dearbhú céannachta a dhéanamh le hEagraíochtaí Eisiúna Pas (EEPanna).  Tionóladh cruinnithe le Forensic Science Ireland agus le géineolaithe neamhspleácha eachaí.

 

4 & 5

Méadaigh tuairisceáin bhliantúla áirimh eachaí

Fuarthas 22,248 freagra a chlúdaíonn 118,948 each – an freagra is fearr ó thosaigh an áireamh eachaí.

 

Tá meabhrúcháin eisithe chuig thart ar 9,000 neamh-fhreagróir den áireamh eachaí.  Seo an tríú comhfhreagras ar áireamh eachaí 2024.

 

Beidh tuairisceáin an áirimh mar bhunús do phróifílí tréada eachaí.

6

Téigh i dteagmháil le Tuaisceart Éireann maidir le comhroinnt sonraí

Teagmháil rialta idir DAERA agus DAFM.  Cruinniú pearsanta N/R ar siúl i mBealtaine 2025.

 

Mar gheall ar fhógra le déanaí ó DAERA go gcaithfidh gach áitreabh i dTuaisceart Éireann a chláraíonn searrach ón 1 Feabhra 2026 Uimhir Bhunaíochta Eachaí a lua cinnteofar comhsheasmhacht sa dá dhlínse.

Forfheidhmiú níos Déine

Pointí gníomhaíochta

Gníomh

Nuashonraigh

9, 12 & 15

Córas cigireachta nua do ghabháltais agus do dhéileálaithe agus pionóis le heisiúint i gcás sáruithe

Tá gabháltais roghnaithe agus tá cigireachtaí trialach déanta. Tá an SOP agus an fhoirm chigireachta críochnaithe. Oiliúint maidir le láimhseáil shábháilte capall do bhaill foirne RVO, i gcomhar le Teagasc, Cill an Dátúnaigh, sceidealaithe do lár mhí Mheán Fómhair.

 

11

Ionaid tionóil reatha a chlárú

Litir eisithe chuig 59 bunaíocht ina bhfuil sonraí faoin bpróiseas iarratais.

13

Athbhreithniú a dhéanamh ar fhorálacha pionóis

Athbhreithniú críochnaithe – córas na hÉireann ar aon dul le Ballstáit eile, nó níos fearr, fiú.

16 & 17

Bearta a thabhairt isteach chun clárú searrach in am a spreagadh agus chun críochnú daonáirimh a spreagadh

Cruinnithe arna tionól le PIOanna i mí Aibreáin 2025. 

 

Lorgaíodh tuairimí trí chomhairliúchán poiblí a foilsíodh Dé Luain an 14 Iúil, agus fuarthas 326 freagra go dtí seo.

 

Deireadh Saoil Eachaí a Chosaint

Pointí gníomhaíochta

Gníomh

Nuashonraigh

20

Aistriú eolais agus oiliúint chun úinéirí capall a oiliúint

Tionóladh oiliúint chomhairleoirí Teagasc i mí an Mheithimh.

21 & 37

Rialuithe feabhsaithe ag gléasraí fotháirgí ainmhithe de chatagóir 2 (cnaglanna) agus imscrúdú ar scanóirí a ghabhann bailiúchán ainmhithe marbha

Tá cuairt bailithe eolais déanta.

 

Nós imeachta nua curtha i bhfeidhm trína n-eiseofar málaí láimhe stampáilte agus seoladh chuig gach bailitheoir ainmhithe chun go bhféadfar pasanna eachaí marbha a thabhairt ar ais go tráthúil.  Tá freagra maith faighte aige seo.

 

Tá Fógra Trádálaí lena n-éilítear úsáid a bhaint as an gcéanna eisithe do na bailitheoirí ainmhithe.

22

Bunú saoráid mharaithe capall a éascú. Ní mór go mbeadh leibhéal maoirseachta ag aon áis nua maraithe capall a thugann ardleibhéal dearbhaithe i ndáil le leas capall, lena n-áirítear úsáid TCI agus maoirseacht ar ionaid tionóil a sholáthraíonn capaill lena marú.

 

Tá dhá Fhógra Intinne curtha isteach chuig an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara. Seo an chéad chéim de phróiseas dhá chéim, agus is iarratas foirmiúil atá sa dara céim. Níl ceachtar den dá pháirtí tar éis dul chun cinn go dtí an chéim iarratais fhoirmiúil seo go fóill.

 

Le héifeacht ó Bhealtaine 2025, i gcás ina bhfuil Oibreoir Gnó Bia (FBO) ag lorg ceadaithe chun áitreabh seamlais a oibriú, ceanglaítear ar iarratasóirí dul faoin bpróiseas ‘Duine Oiriúnach agus Cuí’. Críochnófar an próiseas seo sula ndéanfar aon bhreithniú ar iarratas ar mharú.

 

23

Imscrúdú a dhéanamh ar chúnamh deontais chun cabhrú le saoráid mharaithe capall a bhunú.

 

Tá tús curtha leis an imscrúdú ar dheonú cúnaimh stáit agus tá roinnt cúinsí le breithniú ann.

Uasmhéadú Teicneolaíochta agus Nuálaíochta

Pointí gníomhaíochta

Gníomh

Nuashonraigh

27

Tionscadal píolótach ar rianaitheoirí cliste

Tá an trealamh a bhí riachtanach don tionscadal píolótach foinsithe. Rianaitheoirí curtha ar líon beag capaill go dtí seo – tionscadal ar siúl.

29

Scéim cúnaimh le haghaidh forbairt teicneolaíochta ag eagraíochtaí poiblí neamhspleácha

Seoladh an scéim chúnaimh ar an 24 Iúil 2025.

Cumarsáid

Pointí gníomhaíochta

Gníomh

Nuashonraigh

31

Tionchar ar leibhéal an AE

Bhí cur i láthair don Choiste Domhanda um Aitheantas, Clárú agus Malartú Sonraí Capall ar siúl ar an 22 Aibreán.

Rinneadh cur i láthair do líonra calaoise an AE ar an 20 Bealtaine.

32, 33, 34, 36, 37

Grúpaí oibre a bhunú agus dul i mbun oibre le geallsealbhóirí, PIOanna agus PVPanna

Grúpa oibre bunaithe le PIOanna agus an chéad chruinniú tionólta.

Grúpa Oibre le PVPanna ar an mbóthar ceart do chéad chruinnithe i mí Mheán Fómhair.

Cruinniú le Weatherbys i mí Aibreáin 2025 Cruinniú le PIOanna i mí Aibreáin 2025 Cruinniú le DSPCA i mí na Bealtaine 2025 Cruinniú leis an IHRB i mBealtaine 2025 Cruinniú le HRI i mí an Mheithimh 2025 Bhí cruinniú le roinnt tithe díolacháin príobháideacha ar siúl i mí Iúil 2025 Cruinniú le ITBA i mí Iúil 2025

Tá fonn léirithe ag gach duine páirt a ghlacadh agus faisnéis a roinnt faoi ghluaiseachtaí capall.

 

Grúpaí oibre PVP faoi chathaoirleacht neamhspleách an Dr Joe Collins, Uachtarán ag FEEVA, Cónaidhm Chumann Tréidliachta Eachaí na hEorpa, sceidealaithe do Mheán Fómhair 2025 ag ionaid ar fud na tíre.

35

Foilsiú leabhráin mhionsonraithe ar fhreagrachtaí úinéirí

Leabhrán eolais foilsithe ar an 7 Lúnasa.

Is ann don fhoirm seo d’aiseolas, agus sin amháin, a bhaineann leis an leathanach reatha.

Ná cuir faisnéis phearsanta ná airgeadais san áireamh.

Chun gov.ie a fheabhsú, déanfar anailís ar an bhfaisnéis a chuireann tú isteach agus ní thabharfar freagra uirthi ar bhonn indibhidiúil.

Conas mar a bhí d’eispéireas ar an leathanach reatha? (ag teastáil)

Tá 400 carachtar fágtha agat