Seolann an tAire Heydon comhairliúchán poiblí ar dhréacht-Phlean Oiriúnaithe Earnála 2025 d'Earnálacha na Talmhaíochta, na Foraoiseachta agus an Bhia Mara
- Foilsithe: 7 Lúnasa 2025
- An t-eolas is déanaí: 11 Lúnasa 2025
Sheol an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Martin Heydon TD, próiseas comhairliúcháin phoiblí inniu ar dhréacht-Phlean Oiriúnaithe Earnála 2025 d'earnálacha na Talmhaíochta, na Foraoiseachta agus an Bhia Mara.
Ag seoladh an chomhairliúcháin phoiblí dó, dúirt an tAire Heydon:
"Tá an-áthas orm an comhairliúchán poiblí seo a sheoladh d’eagrán 2025 den Phlean um Oiriúnú Earnála. Tá dul chun cinn suntasach déanta againn maidir le hoiriúnú a phríomhshruthú i bhforbairt beartais, agus tagairt déanta d’oiriúnú don athrú aeráide mar phríomhchumasóir i Straitéis Foraoise na hÉireann 2023-2030, Fís Bhia 2030, Plean Straitéiseach CBT agus an Plean Straitéiseach Náisiúnta um Fhorbairt Inbhuanaithe Dobharshaothraithe 2030. Tá an t-oiriúnú leabaithe inár bPleananna Gníomhaíochta ar son na hAeráide freisin.”
Is é an t-oiriúnú don athrú aeráide an próiseas leanúnach chun dul in oiriúint d’éifeachtaí reatha nó d’éifeachtaí réamh-mheasta an athraithe aeráide. Ní freagairt éigeandála aonuaire í, ach iarracht straitéiseach réamhghníomhach chun athléimneacht ár ngeilleagair, ár bpobal agus ár n-éiceachóras a fhorbairt. Is é is aidhm don oiriúnú éifeachtach na costais fhadtéarmacha a bhaineann le suaitheadh a bhaineann leis an aeráid a laghdú agus aon deiseanna nua a d’fhéadfadh a bheith ag baint le haeráid atá ag athrú a thapú ag an am céanna. Áirítear leis an bpróiseas sin ullmhú do réimse teagmhas a bhaineann leis an aeráid—amhail tuilte, ganntanas farae, agus stoirmeacha atá ag éirí níos déine agus a dhéanann difear do chalafoirt, d’fhoraoisí agus d’earnálacha leochaileacha eile.
Dúirt an tAire chomh maith:
“Chomh maith lenár n-astaíochtaí a laghdú, ní mór dúinn a áirithiú go mbeidh ár gcóras táirgthe bia athléimneach agus réidh le dul in oiriúint do rioscaí aeráide a bheidh ann amach anseo. Tá feirmeoirí, úinéirí talún agus iascairí go mór chun tosaigh maidir le déileáil le tionchair aeráide atá ag athrú ina ngníomhaíochtaí laethúla. Mar sin féin, ní ceist don phríomhtháirgeoir amháin é an t-athrú aeráide; Is rud é nach mór do gach duine sa slabhra táirgeachta a mheas. Ní hamháin go mbeidh tionchar ag athruithe san aeráid anseo sa bhaile ar earnálacha talmhaíochta, foraoiseachta agus bia mara na hÉireann, ach beidh tionchar ag an athrú aeráide ar fud an domhain orthu freisin.”
Leagtar béim i ndréacht-Phlean um Oiriúnú Earnála 2025 ar roinnt cás-staidéar ina sainaithnítear an tionchar atá ag patrúin aimsire atá ag athrú agus céimeanna i dtreo athléimneacht a fhorbairt ar na hearnálacha agus an tionchar a bheidh acu orthu i gcónaí.
Ba cheart aiseolas ar an bplean agus moltaí maidir leis an mbealach is fearr is féidir leis an Roinn seo agus leis na hEarnálacha iad féin ullmhú chun oibriú in aeráid atá ag athrú a chur isteach roimh an dáta deiridh Déardaoin, an 4 Meán Fómhair 2025.
Nótaí d’Eagarthóirí
An 5 Meitheamh 2024, d’fhoilsigh an Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide an dara Creat Náisiúnta um Oiriúnú (NAF) reachtúil de chuid na hÉireann, a tháinig in ionad chreat bunaidh 2018. Leagtar amach sa nuashonrú seo, a cheanglaítear faoin Acht um Ghníomhú ar son na hAeráide agus um Fhorbairt Ísealcharbóin (Leasú) 2021, an straitéis náisiúnta chun leochaileacht aeráide a laghdú agus leas a bhaint as deiseanna a d’fhéadfadh a bheith ann.
Shainaithin an NAF ceithre phríomhearnáil déag a raibh gá leo chun pleananna oiriúnaithe earnála a ullmhú. Tá an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara freagrach as trí cinn de na hearnálacha a sainaithníodh – Talmhaíocht, Foraoiseacht agus Bia Mara.
Áirítear le NAF athbhreithnithe 2024 treoir chuimsitheach maidir le forbairt SAP. Leis na treoirlínte sin, cuirtear chun cinn cur chuige comhsheasmhach atá bunaithe ar fhianaise agus atá bunaithe ar dhea-chleachtas agus ar na sonraí aeráide is déanaí, go háirithe ó thionscadal TRANSLATE de chuid Met Éireann, lena ndéantar réamh-mheastacháin aeráide a chaighdeánú chun tacú le cinnteoireacht atá bunaithe ar riosca. Táthar ag súil freisin go n-úsáidfidh Ranna an Measúnú Riosca Náisiúnta um Athrú Aeráide agus an treoir theicniúil a ghabhann leis chun tosaíocht a thabhairt do phríomhrioscaí agus do fhreagairtí oiriúnaithe.
D'fhoilsigh an Roinn a céad Phlean Oiriúnaithe Earnála in 2019, a dhírigh ar oiriúnú a phríomhshruthú ar fud na Roinne agus a chinntiú go mbreithnítear oiriúnú d'fhorbairt beartais amach anseo. Bhí an obair a rinneadh mar chuid d'fhorbairt an doiciméid sin mar bhonn d'fhorbairt an Phlean reatha.
Ionchorpraíodh sa SAP reatha feabhsuithe ó leagan 2019 agus áirítear ann: comhtháthú níos láidre ar mheasúnú riosca aeráide, táscairí oiriúnaithe cliste intomhaiste, agus ailíniú le creataí beartais náisiúnta amhail an Measúnú Riosca Náisiúnta ar an Athrú Aeráide. Dírítear sa Phlean um Oiriúnú Earnála freisin ar shineirgí trasearnála, ar an Aistriú Cóir, agus ar réitigh dhúlrabhunaithe, agus mí-oiriúnú á sheachaint ag an am céanna.
Tá dul chun cinn suntasach déanta ag an Roinn maidir le hoiriúnú don athrú aeráide a leabú ar fud a creata beartais. Is gnéithe lárnacha anois iad an t-oiriúnú agus an athléimneacht den Straitéis Foraoise, den Phlean um Ghníomhú ar son na hAeráide, den Phlean Straitéiseach Náisiúnta um Fhorbairt Inbhuanaithe Dobharshaothraithe agus den Straitéis Físe Bia 2030.
Is é Sprioc Oiriúnaithe Foriomlán an phlean reachtúil seo athléimneacht a chothú in aghaidh éifeachtaí an athraithe aeráide agus imeachtaí a bhaineann leis an aimsir sna hearnálacha Talmhaíochta, Foraoiseachta agus Bia Mara, aon tionchair dhiúltacha a laghdú nuair is féidir, leas a bhaint as aon deiseanna agus rannchuidiú le baint amach Ráiteas Spriocanna Straitéise na Roinne.
Áirítear sa phlean cás-staidéir chun aird a tharraingt ar roinnt samplaí den tionchar a bheidh ag réamh-mheastacháin ar an athrú aeráide amach anseo ar na hearnálacha agus céimeanna i dtreo athléimneacht a fhorbairt chun déileáil leis na tionchair sin. Áirítear sa phlean cás-staidéir chun aird a tharraingt ar roinnt samplaí den tionchar a bheidh ag réamh-mheastacháin ar an athrú aeráide amach anseo ar na hearnálacha agus céimeanna i dtreo athléimneacht a fhorbairt chun déileáil leis na tionchair sin.
Comhairliúchán:
Tá an comhairliúchán seo mar chuid de shraith comhairliúchán mar chuid de chur chuige na Roinne i leith beartas cuimsitheach a fhorbairt.
Beidh an comhairliúchán ar oscailt ar feadh 4 seachtaine – is é Déardaoin, an 4 Meán Fómhair 2025 an dáta deiridh.
Tá an Dréachtphlean ar fáil ag Comhairliúchán Poiblí ar an Dréachtphlean Oiriúnaithe Earnála do Thalmhaíocht, Foraoiseacht agus Bia Mara 2025
Is féidir ceisteanna maidir leis an gcomhairliúchán a chur isteach trí ríomhphost chuig adaptation2025@agriculture.gov.ie