Athdhearbhaíonn an tAire Stáit Healy-Rae a thiomanta atá sé do phlandáil crann.
- Foilsithe: 18 Iúil 2025
- An t-eolas is déanaí: 23 Iúil 2025
Sa bhliain 2025, lean an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara de phríomhchuspóirí Straitéis Foraoiseachta na hÉireann 2023-2030 a bhaint amach, lena n-áirítear an Clár Náisiúnta Foraoiseachta 2023-2027 a thabhairt chun críche arb é an clár foraoiseachta is mó agus is fearr maoinithe go dtí seo in Éirinn é, agus luach €1.3 billiún ann.
Dúirt an tAire Stáit atá freagrach as Foraoiseacht, Michael Healy-Rae TD:
“I mbliana, tá €91 milliún leithdháilte ag mo Roinn ar fhoraoiseacht, agus sa bhreis ar na scéimeanna foraoisithe, tá 14 scéim á gcur i bhfeidhm lena dtacaítear le foraoisí atá ann cheana féin, lena gcuirtear oiliúint ar fáil, agus lena gcuirtear bainistíocht inbhuanaithe foraoisí chun cinn.”
Sa bhliain 2025, mar thoradh air sin, rinneadh íocaíochtaí le haghaidh plandáil 1,566 heicteár, agus rinneadh beagnach 4,500 heicteár eile a cheadú ach gan a bheith curtha go hiomlán go fóill.
Dúirt an tAire Healy-Rae freisin:
“Leis an gClár Foraoiseachta seo tugtar pacáiste an-fhial do fheirmeoirí, agus méadaítear préimheanna idir 46% agus 66%, agus méadaítear fad na bpréimheanna go 20 bliain d’fheirmeoirí.” Chomh maith leis sin, chinntigh mé go leanfaimid de bheith ag tacú le daoine atá buailte ag galar meathlaithe fuinseoige trí phacáiste ar fiú €230 milliún é san iomlán, agus lena n-áirítear dúbailt ar dheontais imréitigh láithreáin, go €2,000 in aghaidh an heicteáir, deontas athphlandála €3,858 suas go €8,555, ag brath ar an gcineál foraoise atá athphlandáilte, agus Íocaíocht Feidhmíochta Gníomhaíochta Aeráide €5,000 in aghaidh an heicteáir. Agus rinne mé cinnte de go bhfuilimid ag obair go mear chun tacú leo siúd a ndearna Stoirmeacha Darragh agus Éowyn difear dóibh chun crainn a leagan agus a athphlandáil, agus ceadúnas leagain ag 65% de na crainn a leag an ghaoth, agus tús áite á thabhairt d’aon iarratais ar cheadúnais leagain a shéid an ghaoth atá idir lámha.”
Chomh maith leis sin, tá acmhainní suntasacha infheistithe ag an Roinn i bpróiseáil agus i gceadú ceadúnas, agus amanna slánúcháin laghdaithe agus anois i gcomhréir leis na gealltanais chomhaontaithe i gCairt na bhFeirmeoirí de shé mhí agus naoi mí, faoi seach, do chomhaid a scagadh amach nó a scagadh isteach le haghaidh measúnachta comhshaoil.
Chomh maith lena cumarsáid féin, tá maoiniú tugtha ag an Roinn do 42 tionscadal cur chun cinn foraoiseachta faoi stiúir geallsealbhóirí, ag caitheamh €1.4 milliún le dhá bhliain anuas, agus tá clár 2025 le tosú go luath. Tá an Roinn ag leanúint de bheith ag leathnú a cláir rannpháirtíochta, ag obair chun bacainní sonracha a aithint maidir lenár scéimeanna a ghlacadh, ag scrúdú na dtacaíochtaí breise a d’fhéadfadh a bheith ag teastáil ó dhaoine, agus conas is féidir léi oibriú leo ar bhealach níos spriocdhírithe.
Le tacaíocht ó na tionscnaimh seo, is ionann talamh foraoise agus táirgí adhmaid bainte (HWP) agus doirteal carbóin suntasach ó 1990 i leith, agus leanfaidh HWP de bheith ina stór tábhachtach carbóin i ngach bliain suas go dtí 2030 agus ina dhiaidh sin. Léiríonn tuarascáil fardail is déanaí na Gníomhaireachta um Chaomhnú Comhshaoil (EPA) gur chuir talamh foraoise agus HWP le baint iomlán de 2.5 milliún tonna de choibhéisí dé-ocsaíde carbóin (MtCo2eq) in 2023.
Leanann an Roinn de bheith ag fiosrú an fhéidearthachta chun crainn a phlandáil nuair is iomchuí, agus an fhianaise eolaíoch is déanaí mar threoir aici. Tá treoir tugtha d’Éirinn freisin ag ár litir cheadaithe cúnaimh stáit ón gCoimisiún Eorpach ina sonraítear an méid seo a leanas:
- seachnófar foraoisiú míchuí ar ghnáthóga íogaire amhail tailte móna agus tailte fliucha;
- tá an chothromaíocht charbóin neodrach nó dearfach - ní chuirtear san áireamh foraoisiú ithreacha orgána-mianracha a bhfuil doimhneacht móna níos mó ná 30cm iontu;
- Tá coimircí áirithe faoi réir foraoisithe ithreacha orgána-mianracha a bhfuil doimhneacht móna níos lú ná 30cm iontu.
Tá an Roinn ag infheistiú €2.7 milliún sa tionscadal taighde PeatFor atá faoi stiúir Ollscoil Luimnigh. Cuirfidh an tionscadal seo fachtóir astaíochta carbóin ar fáil do thailte móna foraoisithe, sainaithneoidh sé roghanna bainistíochta chun athléimneacht agus inoiriúnaitheacht foraoiseachta móna a fheabhsú, agus cuirfidh sé feabhas ar thuiscint eolaíoch ar an gcumas atá ann maidir le maolú aeráide, caomhnú bithéagsúlachta agus cosaint uisce ó fhoraoiseacht móna. Beidh an tionscadal ar siúl ar feadh na ceithre bliana atá romhainn, agus tá súil againn go mbeidh torthaí tosaigh againn laistigh de dhá bhliain.
Dúirt an tAire Healy-Rae mar fhocal scoir:
“Tá sé ríthábhachtach go mbainfimid cothromaíocht amach idir riachtanais eacnamaíocha na hearnála foraoiseachta agus tacú le fostaíocht, agus ár bhfreagracht i leith na haeráide agus na bithéagsúlachta. Sin é an fáth a bhfuilim ag obair go dlúth le mo chuid oifigeach lena chinntiú go bhfuilimid ag méadú an mhaoinithe nuair is féidir linn, ag feabhsú an rannpháirtíochta leis an earnáil, agus ag déanamh níos mó taighde chun tacú le dul chun cinn agus rátaí foraoisithe inbhuanaithe bliain i ndiaidh bliana.”
Nótaí don eagarthóir
Plean Gníomhaithe ar son na haeráide 2025
Cruthóidh cur i bhfeidhm an Phlean Gníomhaithe ar son na hAeráide poist, deiseanna nua eacnamaíocha agus cosnóidh sé daoine agus an phláinéid. D’fhormheas an Rialtas Plean Gníomhaíochta ar son na hAeráide 2025 i mí Aibreáin 2025
Cliceáil anseo le haghaidh Plean Gníomhaíochta ar son na hAeráide 2025 nó tabhair cuairt ar www.gov.ie/climateaction le haghaidh tuilleadh eolais.
Cliceáil anseo chun clárú le haghaidh nuachtlitir Rialtas na hÉireann maidir le Gníomhaíocht ar son na hAeráide .