Tugann an tAire achoimre ar an rún tograí Níotráití a thabhairt chun cinn
- Foilsithe: 29 Feabhra 2024
- An t-eolas is déanaí: 24 Meitheamh 2024
Tar éis chruinniú an lae inniu den Ghrúpa Cáilíochta Uisce Talmhaíochta, d'fhógair an tAire Charlie McConalogue TD roinnt tionscnamh chun cáilíocht an uisce a fheabhsú, chomh maith le coigeartuithe ar an mbealach a ríomhfaí rátaí eisfheartha nítrigine ó laonna agus ó bha, coigeartuithe is ea iad a leanann as obair eolaíochta a dhéanann Teagasc.
Ag labhairt dó tar éis chruinniú an lae inniu, dúirt an tAire:
“I mí Dheireadh Fómhair seo caite, d'iarr mo Roinn go dtabharfadh Teagasc faoi thaighde maidir le rátaí eisfheartha na gcothaitheach buaibheach. Áiríodh leis sin breithniú a dhéanamh ar ráta eisfheartha buaibheach óg agus ar an tionchar a bhíonn ag laghdú garbhphróitéine i dtiúchain a chothaítear go ba déiríochta ar ráta eisfheartha cothaitheach na bó. Rinne an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath na torthaí a athbhreithniú agus a bhailíochtú ina dhiaidh sin.
“Dheimhnigh an obair seo go bhfuil rátaí eisfheartha do laonna óga níos ísle ná mar a measadh roimhe seo, agus gur féidir le feirmeoirí déiríochta ráta eisfheartha cothaitheach a mbó a laghdú tríd an leibhéal garbhphróitéine i mbeathú tiubhaithe a theorannú.
“De bhun an taighde sin, tá sé i gceist agam na coigeartuithe seo a thabhairt isteach san athbhreithniú ar an 5ú Plean Gníomhaíochta Níotráití, plean a bheidh faoi réir Measúnacht Chuí. Nuair a bheidh siad sínithe ina ndlí, úsáidfear na figiúirí seo chun comhlíonadh feirme don bhliain 2024 a chinneadh. Chun deis a thabhairt d'fheirmeoirí pleanáil le haghaidh athruithe atá beartaithe, beidh mé ag scríobh chuig feirmeoirí go luath chun na tograí atá ag dul isteach sa Mheasúnacht Chuí a threorú.
Molfar san Athbhreithniú ar an bPlean Gníomhaíochta maidir le Níotráití freisin laghdú ar an liúntas ceimiceach uasta le haghaidh féarthailte, agus laghdú ar an gcreat ama chun gluaiseachtaí aoiligh beostoic idir feirmeacha a thuairisciú chun gur féidir fíorú feabhsaithe a dhéanamh.
Dúirt an tAire McConalogue:
“Rachaidh na hathruithe a fógraíodh inniu, agus iad measartha beag, chun tairbhe d'fhiontair agus d'fheirmeoirí agus ag an am céanna déanfaidh siad cáilíocht an uisce a chosaint. I mBuiséad 2024, d'fhógair mé go leanfar de liúntais chaipitil luathaithe le haghaidh infheistíochtaí i saoráidí stórála aoiligh agus d'athruithe ar TAMS d'fheirmeoirí ar mian leo saoráidí stórála sciodair breise a thógáil. Táim muiníneach go mbeidh tionchar dearfach ag na tionscnaimh seo ar uisce de bheith ag obair i gcomhar.”
Chríochnaigh an tAire ach fáilte a chur roimh rannpháirtíocht an Ghrúpa Cáilíochta Uisce ar na hábhair seo.
“Ba mhaith liom aitheantas a thabhairt d'ionchur cuiditheach an Ghrúpa Oibre um Cháilíocht Uisce. Caithfidh an obair seo leanúint ar aghaidh ionas gur féidir linn muid féin a chur sa riocht is fearr chun ár maolú níotráití a dhaingniú tar éis 2025.”
Beidh na hathruithe faoi réir an phróisis Measúnaithe Chuí os comhair an Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta, Darragh O’Brien T.D. a bhfuil a roinn freagrach as an reachtaíocht seo, is féidir leis an Roinn Dea-Chleachtas Talmhaíochta chun Rialacháin maidir le Cosaint Uiscí (IR Uimh. 113 de 2022) a leasú.
Nótaí d’Eagarthóirí
Tugtar achoimre thíos ar roinnt príomhbheart atá molta don Mheasúnacht Chuí faoin athbhreithniú Eatramhach ar an gClár Gníomhaíochta Níotráití. Foilseofar liosta iomlán de na bearta go léir in am trátha.
Faoi réir an phróisis Measúnaithe Chuí, lena n-áirítear toradh an chomhairliúcháin phoiblí ghaolmhair, agus nuashonrú na Rialachán um Dhea-Chleachtas Talmhaíochta chun Uiscí a Chosaint (IR Uimh. 113 de 2022, arna leasú), beidh feidhm ag bearta beartaithe 1-3 thíos ag deireadh na bliana agus ag cinneadh go gcomhlíonann feirmeoirí teorainneacha níotráití do 2024.
Bearta atá beartaithe
1. Athruithe ar rátaí eisfheartha cothaitheach do bhó-ainmhithe óga
Taispeánann taighde Teagasc go n-eisfhearann lao 1kg de nítrigin sa chéad trí mhí dá shaol. Cé go n-eisfhearann sé 20kg eile nítrigine thar na naoi mí eile. Faoi réir thabhairt chun críche an phróisis, déanfar an ráta eisfheartha bliantúil reatha de 24kg nítrigine don ainmhí 0-1 bliain d'aois a nuashonrú chun dhá fhochatagóir an lao 0-3 mhí d'aois agus eallach 4-12 mhí d'aois a léiriú. Déanfar an ráta eisfheartha cothaitheach d’eallach 1-2 bliana d'aois a leasú go 55kg i leith na mBaineannach agus 61kg i leith na bhFireannach a léiríonn an obair eolaíochta is déanaí.
2. An tionchar a bhíonn ag laghdú garbhphróitéine i dtiúchain a bheathaítear le ba déiríochta a aithint
Beidh sé de rogha ag feirmeoirí déiríochta aitheantas a fháil as laghduithe ar gharbhphróitéin a chomhchruinniú thar riachtanais rialála. Ar aon dul le taighde Teagasc, beidh laghduithe cuí ar ráta eisfheartha cothaitheach i bhfeidhm ar fud na dtrí bhanda toraidh bainne. Beidh sé de rogha ag feirmeoir a seasamh féin agus an meánleibhéal bliantúil garbhphróitéine tiúchana is mian leo a bheathú dá dtréad a mheas nuair a bheidh siad ag deimhniú a mbanda déiríochta trí ICBF sna seachtainí amach romhainn. Nuair a osclófar an tairseach sin beidh feirmeoirí in ann an seasamh dá dtréad féin a fheiceáil agus diúltú don bheart seo más mian leo.
3. Athruithe ar uasliúntais nítrigine ceimicí le haghaidh féarthailte
Beidh uasliúntais nítrigine ceimiceacha laghdaithe ann do chatagóirí áirithe stocála féarthailte.
4. Creat ama laghdaithe chun aoileach beostoic a thuairisciú
Chun cigireacht ar an talamh a cheadú chun gluaiseachtaí sciodair a fhíorú, tá an Roinn ag bogadh chuig creat ama ceithre lá chun gluaiseachtaí aoiligh beostoic idir feirmeacha a thuairisciú. Cuirfear é seo i bhfeidhm go céimneach sna seachtainí amach romhainn, rud a thabharfaidh dóthain ama d'fheirmeoirí aon ghluaiseachtaí aoiligh atá tarlaithe cheana féin in 2024 a dhearbhú.