Athchóiriú an Rialtais Áitiúil

Leagadh amach beartas an Rialtais maidir le hathchóiriú rialtais áitiúil i Daoine a Chur ar Aghaidh: Clár Gníomhaíochta do Rialtas Áitiúil Éifeachtach a foilsíodh i mí Dheireadh Fómhair 2012. Thug an tAcht um Athchóiriú an Rialtais Áitiúil 2014 go leor de na athchóirithe seo i bhfeidhm ón 1 Meitheamh 2014.

San áireamh:

• cumasc comhairlí cathrach agus contae Phort Láirge agus Luimnigh agus an dá chomhairle contae i dTiobraid Árann
• comhairlí baile a dhíscaoileadh
• 95 ceantar bardasach a thabhairt isteach
• struchtúr cóimeála réigiúnach nua.

Faoi reachtaíocht 2014 tá cumhachtaí déanta beartais níos láidre ag comhairleoirí agus leibhéal níos mó smachta ar ghníomhartha phríomhfheidhmeannach an údaráis áitiúil. Tá údaráis áitiúla in ann páirt níos mó a ghlacadh i bhforbairt eacnamaíoch a bpobal.

Is féidir achoimre a dhéanamh ar na athraithe struchtúracha a tugadh isteach i 2014 mar seo a leanas:

• laghdaíodh comhlachtaí údaráis áitiúil ó 114 go 31
• laghdaíodh baill thofa ó 1,627 go 949
• thuaslaig 80 comhairle baile
• 95 ceantar bardasach bunaithe
• 8 n-údarás réigiúnacha agus 2 thionól réigiúnacha in ionad 3 thionól réigiúnacha
• laghdaíodh baill réigiúnacha ó 290 go 83.

Tá an Roinn i mbun athbhreithnithe faoi láthair ar “Daoine a Chur ar Aghaidh: Clár Gníomhaíochta do Rialtas Áitiúil Éifeachtach” (2012) chun:

• cur chun feidhme leasuithe 2014 ar fud na hearnála rialtais áitiúil a mheas
• machnamh a dhéanamh ar an bhféidearthacht go ndéanfaí tuilleadh cumhachtaí cineachta agus nuachóirithe eile ar an gcóras rialtais áitiúil.

Tá 95 ceantar bardasach ann a chuimsíonn limistéar iomlán gach contae (seachas cathracha Bhaile Átha Cliath, Chorcaí agus na Gaillimhe).

Comhfhreagraíonn ceantair le toghcheantair áitiúla ach amháin i gcás an:

• ceantair chathrach Dhún Dealgan, Cathair Chill Chainnigh, agus an Muileann gCearr ina bhfuil dhá cheantar toghcháin áitiúla i ngach ceantar bardasach
• ceantair uirbeacha Luimnigh agus Phort Láirge, ina bhfuil trí thoghcheantar áitiúla an ceann.

Rinneadh an chéad toghchán áitiúil do na ceantair bhardasacha i mí an Mheithimh 2014. Is iad na comhairleoirí a toghadh do gach toghcheantar áitiúil baill na gceantar cathrach don cheantar bardasach ábhartha. Is éard atá sa chomhairle iomlánach (an chomhairle contae nó an chomhairle cathrach agus contae) ballraíocht chomhcheangailte na gceantar cathrach go léir.

Comhlíonann baill an cheantair bhardasaigh raon feidhmeanna reachtúla maidir lena gceantar féin. De ghnáth is iad na baill thofa as na ceantair bhardasacha a chinneann ábhair eile a bhaineann le cur i bhfeidhm straitéiseach níos leithne.

Athbhreithniú ar Cheantair Bhardasacha

Thug Clár 2020 an Rialtais: Ár dTodhchaí Comhroinnte tiomantas a thabhairt d’Athbhreithniú na hInstitiúide An Foras Riaracháin (IPA) ar Cheantair Bhardasacha, chun:

• an daonlathas áitiúil a neartú
• na riachtanais agus na tionscnaimh áitiúla a theastaíonn chun ár bpobail, sráidbhailte agus bailte a neartú agus a fhás ar bhealach inbhuanaithe.

Tá measúnú ar Thuarascáil an IPA ar Cheantair Bardasacha: Athbhreithniú agus scrúdú ar oibriú na gCeantar Bhardasach ar siúl chun na tacaíochtaí agus na feabhsúcháin a theastaíonn chun a bhfeidhmíocht a fheabhsú.

Thug an Rialtas faoi shuirbhéanna ar an earnáil rialtais áitiúil d’fhonn tuairimí lucht na hearnála sin a fháil ar na ceisteanna seo agus chuir roinnt ceardlann ar bun chun aiseolas níos doimhne a fháil ar chuid de na príomh-mhíreanna a dteastaíonn tuilleadh machnaimh ina leith. Tá fáil ar an méid a tháinig chun cinn ó na torthaí seo thíos:

I mí Eanáir 2015, bhunaigh an tAire dhá choiste reachtúla neamhspleácha chun scrúdú a dhéanamh ar na socruithe is oiriúnaí don rialtas áitiúil i gCathair agus i gContae Chorcaí agus i gCathair agus i gContae na Gaillimhe.

I ngach cás iarradh ar na coistí na teorainneacha idir an chathair agus an contae a scrúdú agus moltaí a dhéanamh maidir le:

1. ar cheart nó nár cheart ceachtar den teorainn a athrú, nó

2. más rud é gur cheart an dá údarás áitiúla a aontú i gceachtar cás nó sa dá chás.

Bhí cúigear ball ar gach coiste a raibh saineolas acu ar rialtas áitiúil, dlí, gnó agus an saol acadúil.

Athbhreithniú ar Theorainn Chathair Chorcaí

Cuireadh forálacha chun teorainn athbhreithnithe do Chathair Chorcaí a chumasú san áireamh sa Bhille Rialtais Áitiúil 2018 a foilsíodh an 25 Iúil 2018. Achtaíodh Bille 2018, tar éis gach céim sa Dáil agus sa Seanad a rith, an 31 Eanáir 2019 agus rinneadh An tAcht Rialtais Áitiúil 2019.

Foráladh le hAcht 2019 d’aistriú cuid de limistéar riaracháin Chomhairle Contae Chorcaí go limistéar riaracháin Chomhairle Cathrach Chorcaí. Cuimsíonn limistéar leathnaithe Chathair Chorcaí - Bhaile an Chollaigh, Carraig Ruacháin, An Bhlarna, Gleann Maghair agus Aerfort Chorcaí anois.

Athbhreithniú Teorann Chathair na Gaillimhe

I 2015, mhol Coiste Athbhreithnithe Rialtais Áitiúil na Gaillimhe go mbunófaí údarás nua aontaithe na Gaillimhe seachas athrú teorann. Tháinig an Grúpa ar an gconclúid go n-uasmhéadódh sé seo acmhainn an réigiúin chun bonn eacnamaíoch inbhuanaithe a choinneáil, a dhaingniú agus a fhás sa todhchaí. Chomhcheanglódh sé freisin buanna faoi seach an dá údarás atá ann cheana i dtéarmaí acmhainní, foirne agus saineolais.

Mhol Grúpa Comhairleach Saineolaithe na Gaillimhe (GEAG) a chuir isteach an dara tuarascáil an 26 Aibreán 2018 d’aon toil limistéar riaracháin amháin a chruthú do Chomhairle Cathrach na Gaillimhe agus do Chomhairle Contae na Gaillimhe

Thacaigh an Rialtas leis an moladh seo le cinneadh na Comh-Aireachta i mí an Mheithimh 2018 agus cuireadh forálacha chun éifeacht a thabhairt don chinneadh beartais seo san áireamh sa Bhille Rialtais Áitiúil 2018. Mar sin féin, níor ceadaíodh na forálacha sa Seanad agus tarraingíodh siar iad chun an chuid eile de Bhille 2018 a cheadú. dul ar aghaidh.

Léirmheasanna ar Theorainneacha Baile

I mí an Mheithimh 2015 bhunaigh an tAire ceithre choiste reachtúla neamhspleácha chun athbhreithniú a dhéanamh ar theorainneacha rialtais áitiúil i mBaile Átha Luain, Ceatharlach, Droichead Átha agus Port Láirge.

I ngach cás, iarradh ar na coistí:

• athbhreithniú a dhéanamh ar an teorainn idir na contaetha faoi seach agus an chathair agus an contae

• moltaí a dhéanamh maidir leis na teorainneacha sin

• aon mholtaí iarmhartacha a dhéanamh maidir le réimsí na gCeantar Bardasach, Buirge nó Cathrach a mheas siad a bheith riachtanach ar mhaithe le rialtas áitiúil éifeachtach.

De bhun mholtaí na gCoistí Reachtúla Neamhspleácha 2015, socraíodh go dtabharfaí isteach comhstruchtúr reachtúil nua. Chinnteodh an struchtúr nua go bhfuil bealaí cearta i bhfeidhm le haghaidh pleanála agus forbartha sa chás go dtéann ionad uirbeach trasna dhá theorainn údaráis áitiúil go suntasach. Coiste Ceantair Uirbigh a thabharfaí ar an struchtúr seo.

Coistí Ceantair Uirbeacha

Cheadaigh an Rialtas forálacha chun Coistí Ceantair Uirbeacha (UACs) a bhunú agus áiríodh iad ag Céim an Choiste den Bhille Rialtais Áitiúil 2018. Mar sin féin, níor ritheadh na forálacha sa Seanad agus baineadh iad chun ligean don chuid eile de Bhille 2018 dul ar aghaidh.

Mar sin féin, tá breithniú gníomhach á dhéanamh fós ar reachtaíocht chun Coistí Ceantair Uirbeacha a bhunú.

Bhunaigh an tAire dhá Choiste Teorann Toghlimistéar Áitiúil neamhspleách (Uimh. 1 agus Uimh. 2) an 13 Nollaig 2017 chun athbhreithniú agus moltaí a dhéanamh maidir le toghcheantair áitiúla (LEAs) ag féachaint, i measc rudaí eile:

• torthaí Dhaonáireamh 2016
• an tiomantas chun machnamh a dhéanamh ar mhéid na dtoghcheantar áitiúla atá mór ó thaobh críocha de a laghdú
• leibhéil leordhóthanacha ionadaíochta a chinntiú do bhailte agus do cheantair uirbeacha.

Chuir an dá Choiste a dtuarascálacha isteach i mí an Mheithimh 2018 agus tá siad seo ar fáil thíos:

• Local Electoral Area Boundary Committee No.1 Report 2018
• Local Electoral Area Boundary Committee No.2 Report 2018

Rinneadh Ionstraimí Reachtúla chun éifeacht a thabhairt do mholtaí an Choiste Teorann Toghlimistéar Áitiúil, lena n-áirítear roinnt mionathruithe tar éis breithniú cuí a dhéanamh orthu, go luath i 2019. Meastar anois go bhfuil Athbhreithniú Teorann an Toghlimistéar Áitiúil 2018 críochnaithe.

Ríomhphost: LGSM@housing.gov.ie