Fógraíonn an tAire Donohoe sonraí faoi bhearta cánach atá i bPlean Spreagtha mhí Iúil

Sa Phlean Spreagtha Poist de mhí Iúil a d’fhógair an Rialtas tá sraith beart cánach, iasachta agus caiteachais atá deartha chun tacú go díreach le gnó ag gach leibhéal den gheilleagar atá buailte ag an tionchar diúltach a bhfuil ag Covid-19.

Is é an Spreagadh an chéad chéim eile i bhfreagra na hÉireann ar ghéarchéim COVID-19 agus cuideoidh sé lena chinntiú go mbeidh gnóthaí na hÉireann ar a seanléim arís agus go mbeidh an oiread daoine agus is féidir in ann filleadh ar an obair, nuair a bheidh sé sábháilte amhlaidh a dhéanamh.

Cuimsítear sa Phlean Spreagtha roinnt beart fioscach atá leagtha amach sa Bhille um Fhorálacha Airgeadais (Covid-19) (Uimh. 2) 2020, atá le foilsiú go gairid agus le breithniú ag an Oireachtas an tseachtain seo chugainn.

Leis an Bille, forálfar go dtabharfar isteach an Scéim Fóirdheontais Pá Fostaíochta (EWSS); tacaíocht fiontar d’fhostóirí a dhíreoidh go príomha ar incháilitheacht ghnó, ag seachadadh fóirdheontais in aghaidh an duine ar bhonn ráta comhréidh. Beidh an Scéim seo in ionad na Scéime Fóirdheontais Pá Sealadaigh (TWSS) ón 1 Meán Fómhair. Rithfidh an dá scéim i gcomhthreo ón 31 Iúil go dtí go dtiocfaidh an TWSS chun críche ag deireadh mhí Lúnasa chun solúbthacht bhreise a sholáthar d’fhostóirí le hearcaíocht nua agus oibrithe séasúracha nach raibh incháilithe roimhe seo le híoc tríd an TWSS agus a d’fhéadfadh cáiliú anois le haghaidh EWSS.

Is iad seo a leanas na bearta cánach atá le háireamh sa dréacht-Bhille:

Dreasacht ‘Fan agus Caith’ don earnáil chóiríochta agus bhia, a bhfuil sé mar aidhm aici borradh a chur faoi éileamh lasmuigh den séasúr ar na gníomhaíochtaí tábhachtacha seo;
Faoiseamh feabhsaithe caillteanais cánach corparáidí chun tacaíochtaí breise leachtachta a sholáthar do ghnóthaí;
Faoiseamh cánach ioncaim do dhaoine féinfhostaithe leachtacht a sholáthar;
Laghdú sealadach ar an ráta caighdeánach CBL ó 23% go 21%.
Feabhsuithe ar an Scéim Cabhair le Ceannaigh don chuid eile de 2020;
Leasuithe ar an ‘Scéim um Rothaíocht chun na hOibre';
Bunús reachtach chun dliteanais chánach a thrádstóráil; agus
Laghdú ar an ráta úis a bhaineann le haisíocaíochtaí comhaontaithe ar gach fiach cánach

Ag labhairt faoin tsraith leathan beart cánach, dúirt an tAire Airgeadais, Paschal Donohoe TD:

‘De bharr na paindéime COVID-19 tá dúshláin eacnamaíocha agus sóisialta fós romhainn, dúshláin nár bhfacthas riamh. Níor ghníomhaigh Rialtas na hÉireann riamh chomh tapa, agus chomh láidir, i gcás éigeandála eacnamaíochta. Leagann an phacáiste spreagtha de mhí Iúil béim ar bhearta a thugann tacaíocht dhíreach agus láithreach don gheilleagar agus a chabhraíonn le poist a choinneáil agus a chruthú ar bhonn gníomhach. Is é croíchuspóir na mbeart atá sa Bhille um Fhorálacha Airgeadais (Covid-19) (Uimh. 2) gníomhaíocht eacnamaíoch a chothú, tacú le gnóthaí agus an oiread daoine a fháil ar ais ag obair chomh tapa agus is féidir. Tá an Bille seo, atá mar chuid den Phlean Spreagtha níos leithne, deartha chun gnóthaí a chur ar a seanléim arís, muinín a thabhairt do thomhaltóirí agus borradh a chur faoin ngeilleagar a athosú.

“Léiríonn an pacáiste seo tiomantas leanúnach an Rialtais tacú lenár ngeilleagar tríd an tréimhse seo atá lán de dhúshláin agus cuireann sé cinnteacht ar fáil. Tá sé go huile is go hiomlán oiriúnach go n-úsáidfidh an Rialtas na bearta spriocdhírithe seo chun cabhrú leo siúd is mó a ndeachaigh an phaindéim i bhfeidhm orthu. Nuair a chuirtear an pacáiste spreagtha mhí Iúil dteanna le bearta a fógraíodh roimhe seo sa chéad chéim dár bhfreagra, léirítear an leibhéal tacaíochta is mó ar thug an Rialtas dár ngeilleagar.

“Mar sin féin, is rogha é seo atá ar fáil dúinn mar gheall ar an obair atá déanta le blianta beaga anuas chun an t-airgeadas poiblí a chur ar chonair inbhuanaithe. Tá sé riachtanach, agus atáimid ag téarnamh agus ag féachaint don todhchaí, go gcuirfimid an seasamh fioscach ar ais an gconair inbhuanaithe inchreidte ag an am cuí”.

CRÍOCH

Nóta do na hEagarthóirí

Moladh roinnt beart fioscach mar chuid den ‘Phacáiste Spreagtha mhí Iúil’ a d’fhógair an Taoiseach an 23 Iúil. Leagfar amach na bearta seo i mBille um Fhorálacha Airgeadais (Covid-19) (Uimh. 2) 2020 a fhoilseofar go gairid.

Scéim Fóirdheontais Pá Fostaíochta

Leis an tabhairt isteach den Scéim Fóirdheontais Pá Fostaíochta (EWSS), soláthróidh an Rialtas tacaíocht fiontar d’fhostóirí a bheidh bunaithe ar incháilitheacht ghnó, ag seachadadh fóirdheontais in aghaidh an duine ar bhonn ráta comhréidh.
Beidh an EWSS in ionad na Scéime Fóirdheontais Pá Sealadaigh (TWSS) ón 1 Meán Fómhair. Rithfidh an EWSS agus an TWSS i gcomhthreo ón 31 Iúil go dtí go dtiocfaidh an TWSS chun críche ag deireadh mhí Lúnasa chun solúbthacht bhreise a sholáthar d’fhostóirí le hearcaíocht nua agus oibrithe séasúracha nach raibh incháilithe roimhe seo iad a íoc tríd an TWSS agus a d’fhéadfadh cáiliú anois le haghaidh EWSS.
Tacaíocht don gheilleagair uile a bheidh san EWSS, a bheidh oscailte do gach earnáil. Is iad na príomhchritéir maidir le cáilíocht ná go gcaithfidh an fostóir a thaispeáint go bhfuil siad ag feidhmiú ag láimhdeachas nach mó ná 70% ón tréimhse Iúil go Nollaig 2020 i gcomparáid leis an tréimhse chéanna anuraidh.
Rithfidh an EWSS go dtí deireadh mhí an Mhárta 2021 ar ollchostas de €2.35 billiún.

Bearta cánach

Tabharfar isteach thart ar €900 milliún* i mbearta faoisimh cánach, lena n-áirítear:

Dreasacht ‘Fan agus Caith’, creidmheas cánach chun turasóireacht a spreagadh in Éirinn

Tabharfaidh an scéim seo spreagadh do cháiníocóirí tacú le soláthraithe intíre cóiríochta agus/nó bia le linn an tséasúir dhíomhaoin, ag soláthar tacaíochta d’earnáil a bhfuil tionchar faoi leith aici.
Caithfidh cáiníocóir íosmhéid de €25 a chaitheamh ar chaiteachas cáilitheach agus an admháil a chur faoi bhráid na gCoimisinéirí Ioncaim ag baint úsáide as an aip soghluaiste.
Féadfaidh an cáiníocóir admhálacha suas le caidhp iomlán de €625 a chur isteach. Soláthróidh na Coimisinéirí Ioncaim creidmheas cánach ioncaim de €125 in aghaidh an cháiníocóra, nó suas le €250 do lánúin phósta a ndéantar comh-mheasúnú orthu.
Tá an dreasacht seo teoranta don tréimhse 1 Deireadh Fómhair 2020 go 30 Aibreán 2021.

Corparáid Luathaithe Faoiseamh ar chaillteanas cánach do chuideachtaí

Cuirfidh sé seo dlús le haisíocaíochtaí cánach corparáide a bheadh dlite murach sin sna 18 mí amach romhainn, ag soláthar tacaíochta sreafa airgid do chuideachtaí a raibh brabús acu roimhe seo ach a raibh caillteanais acu mar thoradh ar bhearta sláinte poiblí.
Is é 50% an t-uasmhéid den chaillteanas ionchasach bliana reatha a cháileoidh le haghaidh tabhartha siar luath. Cáileoidh an t-iarmhéid le tabhairt siar faoi na gnáthrialacha in am trátha.

Faoiseamh ó chaillteanas cánach ioncaim do dhaoine féinfhostaithe

Is beart nua faoisimh cánach ioncaim aonuaire é seo a rachaidh chun leasa daoine féinfhostaithe a bhí brabúsach in 2019 ach, mar thoradh ar an bpaindéim Covid-19, atá ag fulaingt caillteanais in 2020.
Leis an mbeart borradh faoi shreabhadh airgid do dhaoine aonair a bhfuil i mbun trádála nó gairme mar thrádálaithe aonair nó mar bhaill de chomhpháirtíochtaí ón úsáid luath suas le €25,000 de chaillteanais 2020 (agus liúntais chaipitiúla neamhúsáidte áirithe) a fhritháireamh i gcoinne bhrabúis 2019.
Cuimsítear sa bheart rogha breise d’fheirmeoirí éirí as an meánráta ioncaim don bhliain chánach 2020.
Meastar go mbeidh borradh leachtachta de €150 milliún mar thoradh air seo in 2020 dóibh siúd atá buailte.

Laghdú sealadach ar an ráta caighdeánach CBL ar chostas de €440 milliún

Laghdófar an ráta caighdeánach CBL ó 23% go 21% don tréimhse 1 Meán Fómhair 2020 go 28 Feabhra 2021.
Baineann an ráta caighdeánach le thart ar 53% den ghníomhaíocht, lena n-áirítear gluaisteáin, peitreal, díosal, alcól, tobac, trealamh leictreach agus éadaí agus coisbheart do dhaoine fásta.

Feabhsuithe ar an Scéim Cabhair le Ceannaigh don chuid eile de 2020 ( €18m)

Méadófar leibhéal na tacaíochta atá ar fáil do cheannaitheoirí céaduaire go dtí €30,000 (suas ó € 20,000) nó 10 faoin gcéad (suas ó 5 faoin gcéad), cibé is lú, de phraghas ceannaigh an tí/maoine féin-thógála nua.
Tá sé mar aidhm ag an bhfeabhsú ar an scéim éileamh a spreagadh ó cheannaitheoirí céaduaire ar thithe nua sa mhargadh tithíochta, chun críochnú tithe a spreagadh agus chun cabhrú le ceannaitheoirí céaduaire éarlais a charnadh do theach nua.
Beidh éifeacht ag an athrú láithreach agus beidh feidhm aige maidir le hiarratasóirí a shíníonn conradh chun teach nua a cheannach nó nach bhfuil an chéad tarraingt anuas den mhorgáiste déanta fós acu i gcás féin-thógála. Rachaidh sé in éag an 31 Nollaig 2020. Fanfaidh gach paraiméadar eile den scéim mar an gcéanna.

Leasuithe ar an ‘Scéim um Rothaíocht chun na hOibre'

Méadófar an caiteachas incheadaithe ó €1,000 go €1,500 i leith 'rothair leictreacha' agus € 1,250 maidir le rothair. Faoi láthair ceadaíonn an scéim do rothar nua a cheannach gach 5 bliana agus laghdófar é seo go 4 bliana.
Fanfaidh gach paraiméadar eile den scéim mar an gcéanna.

Bunús reachtach chun dliteanais chánach a thrádstóráil

Ligfidh sé seo do ghnólachtaí a bhfuil tionchar ag Covid-19 orthu moill a chur ar a gcuid fiacha ÍMAT agus CBL a íoc go páirteach ar feadh tréimhse socraithe gan aon ús ná pionóis (fógraíodh i mí na Bealtaine agus á fheidhmiú faoi láthair ag Coimisinéirí Ioncaim ar feitheamh reachtaíochta).

Laghdú ar an ráta úis a bhaineann le haisíocaíochtaí comhaontaithe ar gach fiach cánach

Is féidir le gach cáiníocóir (trádálaithe aonair agus gnóthaí) a dhearbhaigh ach fiacha cánach neamhíoctha leas a bhaint as ráta úis laghdaithe de 3% ar an gcoinníoll go ndéanann siad teagmháil leis na Coimisinéirí Ioncaim chun íocaíocht na bhfiach seo a chomhaontú nó go ndearna siad comhaontú maidir leis na fiacha seo a íoc an 30 Meán Fómhair 2020 nó roimhe.

*Glanchostas don Státchiste. Is ionann luach iomlán an phacáiste cánach agus €1.4 billiún (caillteanais CT € 450 cost-neodrach don Státchiste)