Iar-Thaoisigh

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath an 6 Meitheamh, 1880 - bhásaigh sé an 16 Samhain 1965.) Ba é an chéad Uachtarán ar Ard-Chomhairle Shaorstát Éireann (Deireadh Fómhair 1922 - Márta 1932). Throid sé faoi Éamonn Ceannt in Éirí Amach 1916 i ndiaidh dó dul isteach in Óglaigh na hÉireann sa bhliain 1913.

Bhí sé ina Theachta Parlaiminte le Sinn Féin do Chill Chainnigh in 1918. Bhí sé ina chomhalta de chuid na chéad Dála ina Aire dó sa Rialtas Áitiúil. Bhí sé i bhfabhar Chonradh Angla-Éireannach na bliana 1921 agus ba é a bhí i gceannas ar Rialtas Chumann na nGaedhael nuair a scoilt Sinn Féin i ndiaidh Chonradh na bliana 1921 a shíniú.

Bhí sé ina Aire Airgeadais agus ina Aire Cosanta ar feadh tréimhse ghearr in 1924. Nuair nár éirigh le Cumann na nGaedhael in olltoghchán na bliana 1932 ghlac sé ceannaireacht ar an bhfreasúra i nDáil Éireann. D'éirigh sé as an bpolaitíocht in 1945.

(Rugadh é i Nua Eabhrac ar 14 Deireadh Fómhair, 1882 - 29 Lúnasa, 1975.) Chuaigh sé isteach in Oibrithe Deonacha na hÉireann i 1913. Bhí sé ina Cheannasaí in Éirí Amach 1916 ag áitiú ar Mhuilinn Boland, cuireadh armchúirt air agus cuireadh chun báis é, áfach. , cuireadh chun príosúnachta saoil é.

Tar éis é a aisghabháil, scaoileadh saor é i 1917 agus roghnaíodh é mar ionadaí Shinn Féin d’Oirthear an Chláir. I 1917 rinneadh Uachtarán de Shinn Féin é. I mBealtaine 1918, cuireadh de Valera i bpríosún i bpríosún Lincoln as a pháirt i dtreorú an phobail i gcoinne leathnú an choinscríofa go hÉirinn ar rialtais na Breataine.

D’éalaigh sé as príosún Lincoln agus an 1 Aibreán, 1919, toghadh é d’aon toil ag an gcéad Dáil mar uachtarán. Chuir sé go mór i gcoinne Chonradh Angla-Éireannach 1921. I 1926 bhunaigh sé páirtí Fhianna Fáil.

Rinneadh Uachtarán na Comhairle Feidhmiúcháin de i 1932. Tar éis 16 bliana de rialtas, vótáladh as oifig é i 1948 ach d’fhill sé ar feadh dhá théarma eile mar Thaoiseach (1951-54 agus 1957-59). I 1959 toghadh é ina Uachtarán ar Éirinn agus atoghadh é i 1966 ar feadh seacht mbliana eile.

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath ar 20 Meitheamh, 1891 - 5 Eanáir, 1976.) Bhí sé ina Ard-Aighne ó 1926-1932. I 1948 rinneadh Taoiseach de chéad rialtas idirpháirtí na hÉireann (ar a raibh Fine Gael, Labour, Clann na Talrainnain agus Clann na Pobhlachta).

Lean an rialtas seo in oifig go dtí gur díscaoileadh é i mBealtaine 1951. Bhí sé i gceannas ar chomhrialtas arís i 1954 (comhdhéanta de na páirtithe céanna leis thuas), a díscaoileadh i 1957.

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath ar 15 Iúil, 1899 - 11 Bealtaine, 1971.) Chuaigh sé isteach in Oibrithe Deonacha na hÉireann nuair a bhí sé 15. Ghlac sé páirt in Éirí Amach 1916; i 1920 bhí sé imtheorannaithe i mBaile na gCloch. Chuir sé i gcoinne an Chonartha Angla-Éireannaigh 1921.

Throid sé sa Chogadh Cathartha agus bhí sé imtheorannaithe i gCampa Curragh agus i bpríosún Mountjoy ó Nollaig 1922-Nollaig 1923. I 1925 toghadh é mar ionadaí Shinn Féin do Bhaile Átha Cliath. Agus é ina bhall bunaitheach de pháirtí Fhianna Fáil, rinneadh Aire Tionscail agus Tráchtála de 1932-1948.

Bhí sé ina Aire Soláthairtí le linn na hÉigeandála. Rinneadh Tanaiste de i 1945. I 1959 tháinig sé i gcomharbacht ar de Valera mar Thaoiseach. Lean sé in oifig go dtí gur éirigh sé as i mí na Samhna 1966.

(Rugadh é i gCorcaigh ar 15 Lúnasa, 1917 - 20 Deireadh Fómhair, 1999.) Tugadh ar ais é mar ionadaí Fhianna Fáil do chathair Chorcaí i 1948. Bhí sé ina Aire Tailte ó 1951-1954: Aire Gaeltachta i 1957, Aire Oideachais 1957 -1959, an tAire Tionscail agus Tráchtála 1959-1965 agus an tAire Airgeadais 1965-1966.

Sa bhliain 1966 rinneadh Taoiseach agus Ceannaire de Fhianna Fáil é, poist a bhí aige go dtí Márta 1973. In olltoghchán 1977 bhí sé i gceannas ar Fhianna Fáil i mbua sciorrtha talún agus bhí sé ina Thaoiseach arís go dtí 1979 nuair a d’éirigh sé as a phost.

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath ar 13 Aibreán 1920 - 4 Deireadh Fómhair, 2017.) Mac le WT Cosgrave, toghadh é chun na Dála i 1943. D’fhóin sé i rialtais idirpháirtí 1948 agus 1954, mar Rúnaí Parlaiminte ar an Taoiseach agus don Aire Tionscail agus Tráchtála (1948).

Bhí sé ina Aire Gnóthaí Seachtracha ó 1954-1957. I 1966, rinneadh ceannaire de Fine Gael de. Bhí sé ina Thaoiseach agus ina cheannaire ar an gcomhrialtas (Fine Gael agus Labour), i 1973 go dtí 1977 nuair a d’éirigh sé as a phost mar cheannaire.

(Rugadh é i Maigh Eo ar 16 Meán Fómhair, 1925 - 13 Meitheamh, 2006.) Chuaigh sé le Fianna Fáil i 1948. Rinne sé ionadaíocht ar dháilcheantair éagsúla agus d’fhóin sé mar Rúnaí Parlaiminte don Aire Dlí agus Cirt ó 1960-1961.

Rinneadh an tAire Dlí agus Cirt dó i 1961. Ó 1964 go 1966, bhí sé ina Aire Talmhaíochta agus Iascaigh agus mar Aire Airgeadais ó 1966-1970. Bhí sé sa Fhreasúra ó 1975 - 1977 agus i Meitheamh 1977, ceapadh é ina Aire Sláinte agus Leasa Shóisialaigh. An 11 Nollaig, 1979, tháinig sé i gcomharbacht ar Jack Lynch mar Thaoiseach agus mar cheannaire ar pháirtí Fhianna Fáil go dtí Meitheamh 1981.

D’fhóin sé arís mar Thaoiseach ó Mhárta 1982 - 82 Nollaig agus Márta 1987 - Feabhra 1992. An 12 Iúil, 1989, threoraigh sé Fianna Fáil ina chéad chomhrialtas (leis na Daonlathaithe Forásacha). D'éirigh sé as a phost i 1992.

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath ar 9 Feabhra, 1926 - 19 Bealtaine, 2011.) Tháinig sé chun bheith ina sheanadóir i 1965. Tugadh ar ais é mar ionadaí Fine Gael do Bhaile Átha Cliath Thoir Theas i 1969 agus d’fhóin sé mar urlabhraí an Fhreasúra ar oideachas (1969 - 1972) agus ar airgeadas (1972 - 1973). Rinneadh Aire Gnóthaí Eachtracha de i gcomhrialtas 1973 (Fine Gael agus Labour).

Toghadh é mar cheannaire ar Fine Gael i 1977.

D’fhóin sé mar Thaoiseach ón 30 Meitheamh, 1981- 9 Márta, 1982, agus arís ón 14 Nollaig, 1982 - 10 Márta, 1987. I 1992 d’éirigh sé as an bpolaitíocht.

(Rugadh é i Ros Comáin ar 3 Samhain, 1932 - 21 Lúnasa, 2014.) Chuaigh sé isteach sa pholaitíocht náisiúnta den chéad uair i 1977 mar ionadaí Fhianna Fáil don Longfort-An Iarmhí. D’fhóin sé mar Aire Tionscail agus Fuinnimh ó Mhárta go Nollaig 1982. Ó 1979-1981 bhí sé ina Aire Poist agus Telegrafa agus ina Aire Iompair.

Bhí sé ina Aire Tionscail agus Tráchtála i 1987. I 1988 ceapadh é ina Aire Airgeadais agus d’fhan sé san oifig sin go dtí Feabhra 1992, nuair a toghadh é ina Thaoiseach. Chuaigh sé ar scor mar Thaoiseach i mí na Nollag 1994.

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath an 18 Bealtaine, 1947 - 6 Feabhra, 2024.) Toghadh é chun na Dála chun ionadaíocht a dhéanamh ar an Mhí i 1969. Bhí sé ina Rúnaí Parlaiminte ar an Aire Oideachais ó 1973 - 1977 agus ar an Aire Tionscail agus Tráchtála ó 1975 - 1977.

D’fhóin sé mar Aire Airgeadais ó Mheitheamh 1981 - Márta 1982 agus mar Aire Tionscail, Trádála, Tráchtála agus Turasóireachta ó 1983-1986.

Ó mhí Feabhra 1986 - Márta 1987 bhí sé ina Aire Airgeadais agus ó Eanáir 1987 go Márta 1987, bhí sé ina Aire don tSeirbhís Phoiblí. Toghadh é mar Thaoiseach ar an gcomhrialtas (Fine Gael, Labour and Democratic Left) de 1994-1997. Bhí sé ina cheannaire ar Fine Gael ó 1990 go 31 Eanáir, 2001.

Atoghadh é chun an nDála i mBealtaine 2002. D'éirigh sé as a shuíochán sa Dáil an 31 Deireadh Fómhair, 2004, agus ceapadh é mar Ambasadóir an AE chun na Stát Aontaithe an 24 Samhain, 2004.

(Rugadh é i mBaile Átha Cliath ar 12 Meán Fómhair, 1951.) Cuireadh oideachas air i CBS Naomh Aidan i Whitehall agus ansin rinne sé staidéar sa Choláiste Tráchtála i Ráth Maonais. Toghadh é go Dáil Éireann den chéad uair i 1977 agus tugadh ar ais don Dáil é i ngach toghchán ina dhiaidh sin. D’fhóin sé mar Aoire Cúnta idir 1980 agus 1981.

Ansin ceapadh é mar Aire Stáit i Roinn an Taoisigh agus mar Phríomh-Aoire an Rialtais agus sa Roinn Cosanta. Idir 1986 agus 1987, bhí sé ina Ard-Mhéara ar Bhaile Átha Cliath. Bhí sé ina Aire Saothair idir 1987 agus 1991.

D’fhóin sé ansin mar Aire Airgeadais idir 1991 agus 1994. An 19 Samhain, 1994, toghadh é mar cheannaire ar pháirtí Fhianna Fáil. Tar éis dó dul san iomaíocht san olltoghchán i 1997, rinneadh Bertie Ahern mar an 11ú Taoiseach agus d’éirigh sé as a phost an 6 Bealtaine, 2008.

(Rugadh é in Uíbh Fhailí ar 10 Eanáir, 1960.) Cuireadh oideachas air i Scoil Náisiúnta Clara agus i gColáiste Cistéirseach Mount St Joseph, Ros Cré. Rinne sé staidéar ar an dlí i gColáiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath agus chleacht sé mar aturnae ó Dheireadh Fómhair 1983 go dtí gur tháinig sé chun bheith ina aire rialtais i 1992.

Toghadh é go Dáil Éireann den chéad uair i 1984, i bhfothoghchán a d’fhág bás a athar, agus é ag aois 24 mar an ball is óige den 24ú Dáil.

Ceapadh é ina Aire Saothair i mí Feabhra 1992, bhí sé ina Aire Iompair, Fuinnimh agus Cumarsáide ó Eanáir 1993 go Nollaig 1994. Ceapadh é ina Aire Sláinte i Meitheamh 1997 agus bhí sé ina Aire Gnóthaí Eachtracha ó Eanáir 2000 go Meitheamh 2002. D’fhan sé ina Aire ar son Gnóthaí Eachtracha tar éis an olltoghcháin i 2002, agus rinneadh Aire Airgeadais de i Meán Fómhair 2004. Ceapadh é mar Tánaiste tar éis olltoghchán 2007 agus lean sé air mar Aire Airgeadais ó Mheitheamh 2007 go Bealtaine 2008.

Tar éis éirí as Bertie Ahern, rinneadh Brian Cowen mar an 12ú Taoiseach an 7 Bealtaine, 2008, agus d’fhóin sé go dtí 9 Márta, 20

(1951 - Rugadh é in Islandeady, Co. Mhaigh Eo.) Cuireadh oideachas air i gColáiste Naomh Mac Gearailt, Caisleán an Bharraigh agus i gColáiste Phádraig, Drumcondra, Baile Átha Cliath. D'oibrigh sé mar bhunmhúinteoir sular toghadh é go Dáil Éireann i 1975 i bhfothoghchán a tharla de bharr bhás a athar. Ag 24, ba é an ball ab óige den 20ú Dáil.

Tugadh ar ais chuig an Dáil é i ngach ceann de na 12 olltoghchán ina dhiaidh sin. I mí Feabhra 1986 ceapadh é mar Aire Stáit ag na Ranna Oideachais agus Saothair, i rialtas faoi cheannas Garrett Fitzgerald. I mí na Nollag 1994 ceapadh é mar Aire Turasóireachta agus Trádála i rialtas faoi stiúir John Bruton.

Tháinig sé chun bheith ina cheannaire ar Fine Gael i 2002, agus d’fhóin sé sa cháil sin go dtí 2017. Tar éis olltoghchán Feabhra 2011 ainmnigh Dáil Éireann é mar Thaoiseach an 9 Márta 2011 agus d’fhóin sé sa cháil sin go dtí, tar éis olltoghchán na Feabhra 2016, ainmníodh arís é mar Thaoiseach an 6 Bealtaine 2016.

Bhí sé i gceannas mar Uachtarán ar Chomhairle an AE ó Eanáir go Meitheamh 2016. Chuaigh sé ar scor mar Thaoiseach le héifeacht ón 14 Meitheamh 2017. Mar Thaoiseach bhí an phunann Cosanta aige, ó Bhealtaine go Iúil 2014, agus arís ó Bhealtaine 2016 go dtí gur scoir sé i mí an Mheithimh 2017. Ba é an chéad Cheannaire Fine Gael a tugadh ar ais don rialtas ar ócáidí i ndiaidh a chéile.

Rugadh Micheál Martin i Turners Cross, Corcaigh i 1960. D’fhreastail sé ar Choláiste na hOllscoile, Corcaigh áit ar cháiligh sé le Baitsiléir Ealaíon.

Bhí sé ina Thaoiseach ó 27 Meitheamh 2020 go 17 Nollaig 2022.

Roimhe sin, bhí sé ina Ard-Mhéara ar Chorcaigh i 1992-93, agus ar bhinse tosaigh Fhianna Fáil agus i gceithre phost comh-aireachta:

• Aire Gnóthaí Eachtracha (2008-2011)
• An tAire Fiontar, Trádála agus Fostaíochta (2004-2008)
• Aire Sláinte (2000-04)
• Aire Oideachais (1997-2000)

Faoi láthair tá sé ina Tánaiste, ina Aire Gnóthaí Eachtracha agus ina Aire Cosanta. Ceapadh chuig na róil sin é an 17 Nollaig 2022.

Rugadh agus tógadh Leo Varadkar i mBaile Átha Cliath. Is dochtúir leighis cáilithe é agus céimí de chuid Choláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath.

Toghadh ar dtús mar Thaoiseach i Meitheamh 2017, bhí an tUasal Varadkar ina bhall de Chomhairle Contae Fhine Gall (2003-2007) agus toghadh é chuig Dáil Éireann do thoghcheantar Bhaile Átha Cliath Thiar ar a chéad iarracht in 2007 agus atoghadh é chuig an gceathrú téarma in 2020.

Rinneadh Taoiseach de don dara huair an 17 Nollaig 2022, agus bhí sé ina Thaoiseach go dtí 9 Aibreán 2024.

Mar Aire Iompair, Turasóireachta agus Spóirt (2011-2014) cheangail sé córas iarnróid éadroim Bhaile Átha Cliath (an Luas), chuidigh sé le fás a athbhunú i dtionscal na turasóireachta agus bhí sé i gceannas ar ‘Gathering Ireland 2013’.

Mar Aire Sláinte (2014-2016), thug sé isteach cúram DG in aisce do leanaí faoi 6 bliana d’aois agus do dhaoine fásta os cionn 70 bliain d’aois, sheol sé an chéad Straitéis Náisiúnta Máithreachais agus d’fhoilsigh sé an Bille um Alcól Sláinte Poiblí atá ina dhlí anois.

Mar Aire Coimirce Sóisialaí (2016-2017) mhéadaigh sé pinsin, íocaíochtaí leasa shóisialaigh do chúramóirí, daoine faoi mhíchumas agus tuismitheoirí aonair. Thug sé isteach sochar atharthachta íoctha don chéad uair in Éirinn agus leathnaigh sé sochair agus cosaintí nua árachais shóisialaigh chuig daoine féinfhostaithe agus feirmeoirí.