Preasráitis
Léiríonn taighde EDS go bhfuil ag éirí go maith le hÉirinn maidir le léargais iompraíochta agus chultúrtha a úsáid don tsláinte
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Leag an tAire Sláinte Stephen Donnelly agus an Príomhoifigeach Leighis, an tOllamh Breda Smyth, béim inniu ar thaighde de chuid na hEagraíochta Domhanda Sláinte (WHO) a léiríonn go bhfuil ag éirí go maith le hÉirinn maidir le léargais iompraíochta agus chultúrtha (BCI) a úsáid chun tacú le sláinte níos fearr.
Léiríonn fianaise dhomhanda gur féidir torthaí sláinte a fheabhsú i réimsí cosúil le himdhíonadh, freastal ar choinní, frithsheasmhacht in aghaidh ábhar frithmhiocróbach, éigeandálaí sláinte, meabhairshláinte agus neamhionannais sláinte, trí léargais iompraíochta agus chultúrtha a úsáid.
I mí Mheán Fómhair 2022, chomhaontaigh Éire agus Ballstáit eile i Réigiún Eorpach EDS creat gníomhaíochta réigiúnach nua a úsáid le haghaidh BCI don tsláinte.
D'fhoilsigh EDS a chéad tuarascáil inniu ar úsáid BCI ar mhaithe le sláinte níos fearr i 44 thír sa Réigiún. Léiríonn sé go bhfuil Éire ar cheann de 8 as 44 tír a bhfuil ar a laghad 3 as 5 cinn bainte amach acu i ngach ceann de na cúig ghealltanas straitéiseacha uile faoin gcreat. Ciallaíonn an rátáil seo go bhfuil bonnlíne láidir forbartha ag Éirinn chun na spriocanna a bhí leagtha amach do na Ballstáit go dtí 2026 a bhaint amach.
Dúirt an tAire Donnelly:
"Caithfidh ár seirbhís sláinte tacú le daoine chun roghanna níos sláintiúla a dhéanamh agus tá BCI ag cabhrú linn é sin a dhéanamh. Tá Éire tiomanta d’úsáid níos mó a bhaint as léargais iompraíochta agus chultúrtha chun feabhas a chur ar shláinte ár ndaonra agus ar fheidhmíocht ár gcóras sláinte. Tá an-áthas orm a bheith in ann a thuairisciú go bhfuil Éire ar cheann den líon beag tíortha ag barr a nglactha ar fud na gcúig ghealltanas uaillmhianacha straitéiseacha tíre.
"Bhí ról tábhachtach ag Éirinn maidir leis an gcreat gníomhaíochta a fhorbairt agus a ghlacadh. Má chuirtear a ghealltanais straitéiseacha chun feidhme, bainfear úsáid níos mó as léargais agus tacófar le torthaí sláinte níos fearr. Tá fonn ar údaráis sláinte poiblí san Eoraip agus san Áise Láir léargais iompraíochta agus chultúrtha a úsáid chun dul i ngleic le mórfhadhbanna sláinte.
"Leanfaidh an Roinn Sláinte de bheith ag obair go dlúth le hOifig Réigiúnach na hEagraíochta Domhanda Sláinte don Eoraip chun tacú le fothú acmhainní chomh maith le comhroinnt agus foghlaim idir tíortha.”
Dúirt an tOllamh Breda Smyth, Príomhoifigeach Leighis:
"Tá a fhios againn go bhfuil iompraíocht i gcroílár na ndúshlán sláinte agus na gcúiseanna báis agus galar is mó, lena n-áirítear roghanna bia, gníomhaíocht choirp, caitheamh tobac agus alcól. Tá sé ríthábhachtach go ndéanfaimid iniúchadh ar na tosca a mbíonn tionchar acu ar iompar sláinte chun freagairtí beartais níos éifeachtaí agus níos éifeachtúla a fhorbairt, chun a chinntiú go mbeidh torthaí sláinte níos fearr mar thoradh orthu sa deireadh.
"Chonaiceamar le linn phaindéim COVID-19 conas a chabhraigh léargais iompraíochta agus chultúrtha atá bunaithe ar fhianaise chun bonn eolais a chur faoinár gcur in iúl faoi bhearta sláinte poiblí agus léirigh an daonra in Éirinn go raibh siad ag cloí go láidir leis na bearta sin.
"Is cur chuige duinelárnach i leith na sláinte é BCI a úsáid a chabhraíonn linn tuiscint níos fearr a fháil ar riachtanais, inspreagadh agus iompar, agus beartais níos éifeachtaí a chruthú a thacaíonn le daoine iompar níos sláintiúla a chothú.
"Mar a léiríonn tuarascáil EDS, tá ag éirí go maith le hÉirinn cheana féin maidir leis an úsáid a bhaineann BCI as agus leanfar leis an obair sa réimse seo agus é mar aidhm aici sláinte fhoriomlán an daonra a fheabhsú."
Eiseofar an chéad tuarascáil eile ar dhul chun cinn EDS i mí an Mhárta 2025.
Tá tuarascáil EDS ar fáil ag Úsáid léargais iompraíochta agus chultúrtha in 2021–2022 i Réigiún Eorpach EDS: tuarascáil stádais.
Sainmhíníonn Oifig Réigiúnach EDS don Eoraip BCI mar seo a leanas:
Tá cúig ghealltanas straitéiseacha tíre i gcreat gníomhaíochta EDS:
1) Tuiscint agus tacaíocht do BCI a fhorbairt i measc na bpríomhpháirtithe leasmhara;
2) Déan taighde BCI;
3) Cur BCI i bhfeidhm chun torthaí beartas, seirbhísí agus cumarsáide a bhaineann leis an tsláinte a fheabhsú;
4) Deonaigh amhainní daonna agus airgeadais do BCI agus cinntigh a n-inbhuanaitheacht:
5) Cur plean straitéiseach i bhfeidhm chun BCI ar mhaithe le sláinte níos fearr.
I dTábla A1 in Iarscríbhinn 1 a ghabhann le Tuarascáil Stádais EDS, tugtar forléargas ar fheidhmíocht. D'éirigh le hÉirinn scór 3 nó níos airde a bhaint amach ar gach ceann de na cúig ghealltanas straitéiseacha.
Tá tuilleadh sonraí maidir lena fheidhmíocht i ngach réimse leagtha amach thíos.
Rátáil na hÉireann: 3
Léiríonn rátáil 3 go bhfuil feasacht agus aitheantas ar BCI ar mhaithe le sláinte níos fearr i measc na bpríomhpháirtithe leasmhara, agus cuireadh tús le roinnt comhoibriú. Tá an Roinn ag obair sa réimse seo ó 2015 i leith agus tá seimineáir foirne á reáchtáil aici agus tabhairt faoi thionscadail chomhoibritheacha i bpríomhábhar amhail freastal ar othair, murtall agus frithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha. Chuir an Roinn Sláinte agus Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte an fhreagairt ar phaindéim COVID-19 ar an eolas freisin ó ghrúpaí comhairleacha a raibh eolaithe iompair san áireamh iontu. Bhí scór maith ag Éirinn freisin ar tháscaire cainníochtúil na hEagraíochta Domhanda Sláinte, ós rud é nach raibh Éire ach ar cheann de 40% de na freagróirí a raibh líonra foirmiúil acu chun tacú le húsáid léargais iompraíochta agus chultúrtha i mbeartas poiblí agus i seirbhísí poiblí.
Rátáil na hÉireann: 4
Léiríonn rátáil 4 gur cuireadh cineálacha cur chuige atá fónta ó thaobh na modheolaíochta de i bhfeidhm chun iniúchadh a dhéanamh ar bhacainní agus ar thiománaithe iompraíochtaí sláinte agus go ndearnadh staidéir ar fud go leor réimsí sláinte ábhartha. Léiríonn sé seo go bhfuil staidéir láidre ó thaobh modheolaíochta de déanta ag an Roinn agus ag FSS chun iniúchadh a dhéanamh ar bhacainní agus ar thiománaithe iompraíochtaí sláinte ar fud go leor réimsí sláinte, mar shampla: tuiscint a fháil ar intinn vacsaín COVID-19 a fháil; braistintí maidir le tástáil antaigine, scagthástáil ailse, agus cúiseanna an mhurtaill; idirghabhálacha a chur ar an eolas chun rannpháirtíocht othar a mhéadú (tríd an Tionscnamh Litir Níos Fearr), chun tacú le hithe sláintiúil, chun tacú le hiompraíochtaí sláintiúla (trí Cinntigh go bhfuil Gach Teagmháil Éifeachtach), agus chun bagairt na frithsheasmhachta in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha a laghdú.
Rátáil na hÉireann: 3
Léiríonn rátáil 3 gur úsáideadh cineálacha cur chuige BCI ó am go chéile chun eolas a chur ar fáil do bheartais, seirbhísí agus próisis chumarsáide a bhaineann leis an tsláinte agus chun iad a fheabhsú. Is éard a bhí i gceist le freagairt na Roinne Sláinte agus Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte ar phaindéim COVID-19 feidhmeanna éagsúla BCI ar chumarsáid straitéiseach. Ina theannta sin, bhí úsáid léargais iompraíochta agus Béarla shimplí lárnach don Tionscnamh Litir Níos Fearr (BLI) chun feabhas a chur ar rannpháirtíocht othar le litreacha bailíochtaithe feithimh, tairiscintí cóireála a mhaoinítear go poiblí in ospidéil phríobháideacha (coimisiúnú), agus ceapacháin ospidéil.
Rátáil na hÉireann: 3
Tugann rátáil 3 le fios go raibh roinnt maoiniú tiomnaithe agus daoine ar fáil chun obair BCI a chur i bhfeidhm go struchtúrtha do roinnt réimsí sláinte. Mar sin féin, níor leor leibhéal na n-acmhainní chun iad a chur i bhfeidhm go córasach ar fud go leor réimsí sláinte. Thuairiscigh an Roinn Sláinte go raibh foireann iompraíochta ag obair san Aonad Seirbhísí Taighde agus Beartais le beirt bhall foirne atá oilte in eacnamaíocht iompraíochta / síceolaíocht iompraíochta. Tá infheistíocht déanta ag an Roinn freisin i gClár Taighde leanúnach in Athchóiriú an Chúraim Sláinte leis an Institiúid Taighde Eacnamaíochta agus Sóisialta (ESRI) lena n-áirítear sruth oibre eacnamaíoch iompraíochta atá dírithe ar itheachán sláintiúil agus murtall. D’fheidhmigh Éire níos fearr ná formhór na bhfreagróirí ós rud é nach ndearna ach 35% de na freagróirí Leibhéal 3 nó leibhéal níos airde a thuairisciú.
Rátáil na hÉireann: 3
Léiríonn rátáil 3 go ndearnadh tagairt fhollasach i roinnt straitéisí/pleananna d’obair BCI agus gur sainaithníodh gníomhaíochtaí agus spriocanna gaolmhara. Mar shampla, áirítear gníomhaíocht shonrach sa Dara Plean Gníomhaíochta Náisiúnta de chuid na hÉireann maidir le AMR (2021-2025), eadhon “Gníomhaíocht 5-05: Athbhreithniú a dhéanamh ar an mbonn fianaise le haghaidh tionscnaimh um athrú iompraíochta chun oideasú barrmhaith ábhar frithmhiocróbach a chur chun cinn agus tomhaltas ábhar frithmhiocróbach a laghdú.” Ina theannta sin, tá athrú iompraíochta ina chuid lárnach de bheartas náisiúnta na hÉireann "Meáchan Sláintiúil d’Éirinn: Beartas Murtall agus Plean Gníomhaíochta" agus tugadh faoi roinnt tionscadal eolaíochta iompraíochta i ndáil le gníomhaíochtaí sa phlean. D’éirigh níos fearr le hÉirinn ná formhór na dtíortha, mar níor thuairiscigh ach 29% díobh Leibhéal 3 nó leibhéal níos airde. Níl an táscaire cainníochtúil bainte amach ag Éirinn, ach ní raibh an chuid is mó de na freagróirí ag ceachtar acu. Ní thuairiscíonn ach 10% straitéis nó plean náisiúnta tiomnaithe a bheith ann thar réimsí sláinte chun BCI a chur i bhfeidhm ar mhaithe le sláinte níos fearr.