Preasráitis
Íocaíocht €100 do gach cuntas leictreachais intíre faofa ag an gComh-Aireacht
Ó An Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ó An Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Tá Scéim €210 milliún ceadaithe ag an gComh-aireacht chun creidmheas €100 a thabhairt do chustaiméirí leictreachais tí go léir in 2022. Bainfidh thart ar 2.1 milliún sealbhóir cuntais leictreachais intíre tairbhe as an scéim le haghaidh íocaíocht aonuaire, eisceachtúil ar a gcuntais leictreachais.
Tá sé sin ar cheann de réimse beart chun tionchar na gcostas fuinnimh atá ag ardú a mhaolú.
Beidh reachtaíocht phríomhúil agus thánaisteach ag teastáil chun tacú leis an scéim. Seo a leanas an meicníocht atá beartaithe:
Beidh feidhm ag an scéim maidir le gach cuntas intíre, lena n-áirítear custaiméirí íoc mar a úsáidtear. Tá an mheicníocht bheacht maidir leis an gcaoi a gcuirfear an íocaíocht i bhfeidhm á tabhairt chun críche faoi láthair agus fógrófar í sa bhliain nua. Mar sin féin, beidh sé uathoibríoch agus beidh feidhm aige maidir le gach custaiméir. Ní gá do dhaoine iarratas a dhéanamh ar.
Dúirt Eamon Ryan TD, an tAire Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide:
"Is maith atá a fhios ag an Rialtas go bhfuil tionchar suntasach ag praghsanna idirnáisiúnta fuinnimh ar bhillí fóntais. Cé go ndearna muid bearta sa Bhuiséad chun tacú le grúpaí leochaileacha, tá an creidmheas seo ceaptha chun rannchuidiú lena mbillí leictreachais a thabhairt do gach sealbhóir tí in earrach na bliana 2022. San fhadtéarma, is é an bealach chun ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise a thrádáiltear go hidirnáisiúnta a laghdú ná cur lenár soláthar dúchasach cumhachta in-athnuaite féin. Táimid ag obair i dtreo go mbeidh suas le 80% dár leictreachas ó fhoinsí in-athnuaite faoi 2030."
Is é an treocht in airde i bpraghsanna gáis idirnáisiúnta an toisc is láithrí a bhaineann le praghsanna leictreachais in Éirinn. San Eoraip, tá praghsanna mórdhíola gáis nádúrtha ar cuar in airde ón dara leath de 2020. Leathnaíonn sé seo go díreach trí phraghsanna leictreachais miondíola, mar go bhfuil comhghaol láidir idir praghas mórdhíola leictreachais agus praghas an gháis.
Tá an scéim nua seo mar chuid de phacáiste idirghabhálacha buiséid atá i gcomhréir leis na bearta a cuireadh chun cinn i ‘bosca uirlisí’ an Choimisiúin Eorpaigh – "Dul i ngleic le praghsanna fuinnimh atá ag ardú: bosca uirlisí le haghaidh gníomhaíochta agus tacaíochta" – a foilsíodh i mí Dheireadh Fómhair. Leagtar amach sa Bhosca Uirlisí na bearta atá ar fáil do na Ballstáit chun maolú a dhéanamh ar thionchar na n-arduithe ar phraghsanna fuinnimh, ach ag an am céanna, nach dtagann salach ar dhlí fuinnimh an Aontais ná ar chreat beartais fadtéarmach an Aontais don aistriú glas.
Cúis shuntasach le méadú ar chostais mhaireachtála is iad costais fuinnimh atá ag ardú. Tá an Rialtas tar éis feidhm a bhaint go príomha as an gcóras cánach agus leasa shóisialaigh mar chun dul i ngleic leis an tionchar ar theaghlaigh.
Mhéadaigh Buiséad 2022 ráta seachtainiúil an Liúntais Bhreosla faoi €5. Rinneadh méaduithe freisin ar an Íocaíocht um Leanbh Cáilithe, ar an Liúntas Maireachtála Aonair agus ar an tairseach ioncaim don Íocaíocht do Theaghlaigh i bhFostaíocht . Meastar go mbeidh costas iomlán €146 milliún ar na hidirghabhálacha sin in 2022. Maoineofar é seo trí chistí breise cánach carbóin de €105 milliún a leithdháileadh ar an Roinn Coimirce Sóisialaí, agus íocfaidh an Státchiste an costas breise €41 milliún. Tá sé seo sa bhreis ar choigeartuithe ar bhunrátaí leasa agus pinsin. Cuireadh coigeartuithe ar bhandaí cánach ioncaim i bhfeidhim freisin go príomha chun freastal ar na méaduithe ar an gcostas maireachtála arna faoi thionchar, go páirteach, ag praghsanna fuinnimh.
Is é an seasamh a bhí ag Rialtais go leanúnach ná go mbíonn rogha níos fearr ag tomhaltóirí, ó thaobh soláthróirí, táirgí agus praghsanna de, mar thoradh ar mhargaí iomaíocha fuinnimh. Léiríonn sonraí ó shuíomhanna fomheasta chun praghsanna a chur i gcomparáid le chéile gur féidir le tomhaltóirí coigilteas suntasach a bhaint amach trí dhul i muinín soláthraithe fuinnimh nó trí dhul i dteagmháil leo. D’fhéadfadh go leor teaghlach airgead a shábháil ar a mbillí má rinne siad amhlaidh. Níl sé ach an 9 Nollaig ó d’fhéadfaí custaiméir agus meánmhéid leictreachais á ídiú acu, suas le €313 a shábháil ach sholáthróir a athrú.
CRÍOCH
Is é an cur chuige fadtéarmach is fearr d’Éirinn chun tomhaltóirí a chosaint ón luaineacht ar mhargaí mórdhíola fuinnimh idirnáisiúnta ná tabhairt faoi infheistíocht in éifeachtúlacht fuinnimh agus i bhfuinneamh in-athnuaite. Agus ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú againn agus cumhacht a ghiniúint againn ónár bhfoinsí in-athnuaite féin, cinnteofar todhchaí fuinnimh níos glaine agus níos saoire san fhadtéarma. Tá an Plean Gníomhaíochta ar son na hAeráide 2021 tiomanta do suas le 80% dár leictreachas a ghiniúint ó fhoinsí in-athnuaite faoi 2030, le tacaíocht d’úinéirí tí, d’fheirmeacha agus do ghnólachtaí beaga a gcumhacht féin a ghiniúint agus barraíocht a dhíol leis an eangach.
Maidir le héifeachtúlacht fuinnimh, tá na tacaíochtaí Rialtais suntasach. Geallann Buiséad 2022 €202 milliún in ioncam ó cháin charbóin chun scéimeanna iarfheistithe cónaithe agus pobail a mhaoiniú agus €10 million sa bhreis ón Státchiste don Scéim PV Gréine. Tacaíodh an infheistíocht le 22,000 uasghrádú fuinnimh tí, san áireamh beidh Rátáil Fuinnimh Foirgnimh (BER) de B2 ag os cionn 6,000 teach. Bainfear úsáid as €109 milliún den leithdháileadh €202 milliún seo d'uasghrádaithe ar mhaithe le héifeachtúlacht saorfhuinneamh do theaghlaigh atá faoi/i mbaol riosca tearcrochtain fuinnimh. Déanfar breis agus 4,500 uasghrádú faoi na scéimeanna SEAI sin. Tá €85 milliún breise geallta ag an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta do thithíocht shóisialta a iarfheistiú agus tá an Rialtas ag cur scéim ráthaíochta iasachta (arna maoiniú trí Chiste an AE um Théarnamh agus Athléimneacht) i bhfeidhim.
Tá sé ríofa ag an nGníomhaireacht Eorpach um Chomhar idir Rialálaithe Eorpacha (ACER) go raibh praghsanna mórdhíola gáis 400% níos costasaí go luath i mí Dheireadh Fómhair ná mar a bhí siad in Aibreán 2021, agus go raibh na praghsanna sin go mór faoi thionchar ag dinimic soláthair agus éilimh ar fud an domhain. Tá méadú 200% tagtha ar phraghsanna mórdhíola leictreachais na hEorpa le linn na tréimhse céanna, agus iad go mór faoi thionchar praghsanna gáis. In ainneoin beartais fálúcháin de chuid cuideachtaí fuinnimh, etc., bhí éifeacht iarmhartach ag na méaduithe sin ar mhargadh na hÉireann agus tháinig méadú suas le 50% ar phraghsanna miondíola in 2021.
Ina thuarascáil chuig an gCoimisiún Eorpach an 15 Samhain, thug ACER a Réamhmheasúnú ar phraghsanna arda fuinnimh na hEorpa agus ar dhearadh reatha an mhargaidh mórdhíola leictreachais. Luaitear sa tuarascáil ó ACER gurb é dearcadh reatha an mhargaidh gur praghsanna neamhbhuana iad na praghsanna gáis arda agus gur cheart go dtitfeadh siad go suntasach in Aibreán 2022. Cuirfidh ACER a staidéar deiridh i gcrích faoi Aibreán 2022.