Ó An Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
D’fháiltigh an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Charlie McConalogue TD, inniu roimh fhaomhadh an Chúnaimh Stáit chun éascú a dhéanamh ar fheidhmiú na scéime díchoimisiúnaithe deonaí don chabhlach iascaigh gheala a mhol an Report-of-the-Seafood-Taskfore.pdf (bim.ie) (Deireadh Fómhair 2021).
Agus é ag freagairt don chinneadh formheasa ó Choimisiún an AE dúirt an tAire McConalogue:
“Mhol an Tascfhórsa Bia Mara, a chuimsigh ionadaithe ó na cúig eagraíocht táirgeoirí iascaigh agus na gceithre phríomhchomharchumann iascaigh, ina thuarascáil i mí Dheireadh Fómhair 2021 gur cheart scéim dheonach díchoimisiúnaithe a chur i bhfeidhm chun cabhrú le cothromaíocht a athbhunú idir toillte an chabhlaigh iascaireachta agus na cuótaí atá ar fáil, tar éis na laghduithe ar chuótaí do stoic a d’eascair as Comhaontú Trádála agus Comhair AE/RA.”
Dúirt an tAire McConalogue:
“Táim tar éis a chinntiú go mbeidh gnéithe na Scéime ag teacht le Moltaí an Tascfhórsa.” Mheas an Tascfhórsa go bhféadfadh scéim a dhírigh ar dhíchoimisiúnú deonach soithí le toilleadh iomlán suas le 8,000 olltona agus 21,000 cileavata inmharthanacht an chabhlaigh a bhí fágtha a athbhunú. Déanann cinneadh an lae inniu bealach chun príomh-mholadh seo an Tascfhórsa a chur i bhfeidhm a thairgfidh préimh suas le €12,000 in aghaidh an olltonna d’úinéirí soithí. Cuimseoidh sé seo bunphréimh de €3,600 in aghaidh an olltonna agus préimh dreasachta gabhála suas le €8,400. Léireoidh an phréimh dreasachta gabhála a íocfar stair ghabhála stoic chuóta TCA an tsoithigh atá i bhfeidhm, ag cinntiú go bhfuil an scéim is tarraingtí do shoithí gníomhacha, ar féidir leo a n-imeacht deonach ón gcabhlach rannchuidiú is mó le hathchothromú an chabhlaigh atá fágtha leis an gcuóta laghdaithe atá ar fáil.
Dúirt an tAire freisin
“Ar aon dul le Moltaí an Tascfhórsa táim ag éileamh freisin go gcaithfidh úinéirí na n-árthaí a roghnaíonn páirt a ghlacadh sa scéim a chinntiú go gcúitítear criú a oibríonn ar a soitheach as a slí bheatha a chailleadh tar éis a soitheach a dhíchoimisiúnú. ” Forálann an scéim go n-íocann úinéir an tsoithigh leis an bhfoireann as gach bliain seirbhíse sa chabhlach, suas go dtí uasmhéid de €50,000 do bhall criú a bhí ag obair sa chabhlach le 40 bliain.
Mhol an Tascfhórsa Bia Mara, chun an cuspóir a bhaint amach maidir le hinmharthanacht an chabhlaigh a fheabhsú laistigh de na cuótaí iascaireachta atá ar fáil tar éis Brexit, go gcuirfí pacáiste de bhearta cánach i bhfeidhm chun tacú le húinéirí soithí a roghnaíonn iarratas a dhéanamh ar an loingeas a fhágáil faoi scéim scoir dheonach.
Achtaíodh na bearta cánach a mhol an Tascfhórsa Bia Mara i ndáil le híocaíochtaí faoin scéim ar an 2 Meitheamh 2022 trí alt 15 den Acht Airgeadais (Covid-19 agus Forálacha Ilghnéitheacha) 2022, a dhéanann foráil do láimhseáil thairbheach na n-íocaíochtaí scéime maidir le gnóthachain chaipitiúla agus cáin ioncaim le sochar féideartha suas le €20m.
Mar fhocal scoir dúirt an tAire McConalogue:
“Sruthaíonn an scéim seo go díreach ó mholtaí an Tascfhórsa Bia Mara. D'iarr mé ar BIM a chinntiú go gceadóidh an scéim tréimhse ama imleor d'úinéirí soithí machnamh a dhéanamh sula ndéanfaidh siad na cinntí tábhachtacha maidir le cibé acu an mian leo nó nach mian leo leas a bhaint as an Scéim. Cuirfidh an pacáiste iomlán beart atá á chur i bhfeidhm de bhun Mholtaí an Tascfhórsa Bia Mara le hinmharthanacht fhadtéarmach an chabhlaigh iascaireachta, na hearnála bia mara níos leithne agus na bpobal cósta atá ag brath air.”
Déanfaidh an Bord Iascaigh Mhara (BIM) an Scéim a riaradh agus foilseoidh sé sonraí teicniúla iomlána agus osclóidh sé an scéim i gceann cúpla seachtaine. Tá ciste suas le €60m in íocaíochtaí díreacha ar fáil chun an scéim dheonach a sheachadadh.
Beidh tuilleadh sonraí faoin Scéim ar fáil ó https://bim.ie/fisheries/funding/
I mí Márta 2021, bhunaigh an tAire McConalogue Tascfhórsa Bia Mara chun scrúdú a dhéanamh ar na himpleachtaí a d’eascair as Comhaontú Trádála agus Comhair Brexit, a comhaontaíodh idir an tAontas Eorpach agus an RA, do Thionscal Iascaireachta na hÉireann agus do na pobail cois cósta sin atá ag brath go háirithe ar an earnáil bia mara. Cuireadh de chúram ar an Tascfhórsa, a bhfuil Aiden Cotter ina chathaoirleach air, tionscnaimh a mholadh a d’fhéadfaí a ghlacadh chun tacaíochtaí a sholáthar d’fhorbairt agus d’athstruchtúrú, chun cabhlach iascaireachta brabúsach agus inbhuanaithe a chinntiú agus chun deiseanna a shainaithint do phoist agus do ghníomhaíocht eacnamaíoch i bpobail chósta atá ag brath ar iascaireacht.
Fuair an tAire McConalogue Tuarascáil an Tascfhórsa Bia Mara - Nascleanúint a dhéanamh ar Athrú an 11 Deireadh Fómhair 2021. Moladh sa tuarascáil 16 scéim tacaíochta ar chostas iomlán measta €423 milliún. Tá scrúdú práinneach déanta ar na moltaí seo ó gheallsealbhóirí ar fud an Rialtais le haird ar leith ar chistí atá ar fáil, incháilitheacht na mbeart molta do mhaoiniú faoi Chúlchiste Coigeartaithe Brexit an AE agus go leor aird ar dhearadh Scéime, ar rialacha Státchabhrach agus ar an gCód Caiteachais Phoiblí. Tá go leor de na scéimeanna molta, lena n-áirítear na Scéimeanna níos mó ar fad, fógartha cheana féin agus tá siad á gcur i bhfeidhm nó curtha i gcrích ó fuarthas an Tuarascáil.
Luadh in Alt 9.8 de thuarascáil an Tascfhórsa: “Measann an Tascfhórsa go gcabhróidh an pacáiste beart seo le cothromaíocht a athbhunú idir acmhainn an chabhlaigh agus na cuótaí atá ar fáil, rud a chinnteoidh brabúsacht na soithí éisc ghil atá fágtha. Molann an Tascfhórsa gur cheart gurb é an sprioc don scéim ná 60 soitheach de thart ar 8,000 olltonna agus 21,000 cileavata a bhaint ar phréimh chomh hard le €12,000 in aghaidh an olltonna lena n-áirítear costais chriú agus scriosta. Molann an Tascfhórsa gur cheart an clár athstruchtúraithe atá beartaithe a bhaineann le mionsonraí na ngnéithe lena n-áirítear íocaíochtaí cuí leis an bhfoireann a fhorbairt mar scéim lánchostais mar ábhar práinne, ag tabhairt faoi deara nach mór scor buan a bheith críochnaithe roimh dheireadh 2022 chun leas a bhaint as maoiniú CCB. [Leasaithe ina dhiaidh sin go 2023 le Treoirlínte nuashonraithe um Chúnamh Stáit] Molann an Tascfhórsa go gcuirfí pacáiste de bhearta cánach cosúil le scéim scoir bhuan 2008 i bhfeidhm. Molann an Tascfhórsa freisin gur cheart an réamheisiamh 5 bliana do chriú ag filleadh ar an earnáil tar éis dóibh tacaíocht a fháil atá san áireamh faoin CEIMD a fhágáil ón scéim más féidir.
Tá Scéim Bhuanscoir Dheonach Brexit oscailte do shealbhóirí ceadúnais soithí iascaireachta atá cláraithe ar chlár bád iascaireachta mara na hÉireann sna codanna ilfhiúsacha nó tráil bíoma agus a bhfuil ceadúnas bailí bád iascaireachta mara eisithe ag an Údarás Ceadúnaithe d’Iascaireacht Mhara acu báid an tráth a ndéantar an cinneadh an phréimh aistarraingthe a dheonú agus atá 10 mbliana d’aois nó níos mó tráth an iarratais, agus a bhfuil ar a laghad 90 lá de ghníomhaíocht iascaireachta ar muir déanta acu ar muir in aghaidh na bliana le linn an dá bhliain féilire roimh an dáta ar cuireadh isteach an t-iarratas ar thacaíocht nó le linn na mblianta féilire 2018 agus 2019.
Féadfaidh soithí a fuair toilleadh faoin Scéim um Chailliúint ar Muir 2001 iarratas a dhéanamh freisin. Mar sin féin, toisc go bhfuil an toilleadh a bhaineann le soithí den sórt sin neamh-inaistrithe agus nach féidir a dhíol nó a thrádáil, beidh iarratais ó úinéirí soithí den sórt sin incháilithe don phréimh dreasachta gabhála amháin.
De réir mar a éilítear faoi choinníollacha Státchabhrach an AE, laghdófar an méid cúnaimh le haghaidh buanscoir de réir mhéid na tacaíochta a gheofar (más ann dó) faoi Scéim Cheangailte Cabhlaigh Shealadach Brexit agus méid na tacaíochta caillteanas ioncaim a gheobhaidh an t-iarratasóir ó CCB nó ó foinsí eile sa tréimhse idir an 1 Eanáir 2021 agus an dáta a bhfaightear an íocaíocht don chabhair scoir bhuan.
Ní mór d’úinéirí soithí atá rannpháirteach sa scéim a chinntiú go dtugtar cúiteamh do chriú a oibríonn ar a soitheach as a slí bheatha a chailleadh tar éis a soitheach a dhíchoimisiúnú. Le go mbeidh an criú incháilithe le haghaidh tacaíochta, ní mór dóibh a bheith ag obair ar a laghad 90 lá ar muir in aghaidh na bliana do gach ceann den dá bhliain féilire dheireanacha roimh an mbliain a cuireadh isteach an t-iarratas ar dhíchoimisiúnú, ar bord soithigh iascaireachta atá cláraithe in Éirinn agus atá ceadaithe le haghaidh díchoimisiúnaithe faoin scéim seo. Agus an íocaíocht don chriú atá dlite á ríomh, cuirfidh úinéir an tsoithigh san áireamh go hiomlán réamhsheirbhís fhíoraithe an duine aonair ar bord soithí iascaireachta eile atá cláraithe in Éirinn. Beidh feidhm ag na rátaí íocaíochtaí foirne seo a leanas. Tá na híocaíochtaí seo gan dochar d’aon oibleagáidí dlí ar úinéir soitheach mar fhostóir.