Preasráitis
Fógraíonn an tAire McConalogue an chéad chlár géinitíopáil eallaigh ar domhan
Ó An Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ó An Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Infheistíocht €43 milliún ag an Rialtas thar thréimhse cúig bliana
Baineann inrianaitheacht, inbhuanaitheacht agus sláinte tairbhe as an gclár ceannródaíoch
Inniu, d’fhógair an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Charlie McConalogue T.D., maoiniú do mhórchlár géinitíopála d’eallach na hÉireann. Cuirfidh an clár seo, atá á reáchtáil trí shamhail straitéiseach comhpháirtíochta poiblí-príobháidí, feabhas ar inbhuanaitheacht chomhshaoil, ar shláinte agus ar tháirgiúlacht tréada déiríochta agus mairteola na hÉireann.
Ag labhairt ag an seoladh ar maidin dúirt an tAire:
“Táimid ag cur deireadh le clár an-uaillmhianach agus an chéad chlár domhanda a chinnteoidh gurb í feirmeoireacht na hÉireann an earnáil talmhaíochta is ceannródaíche ar domhan. Is é seo an chéad chéim chun ár n-uaillmhian a bhaint amach maidir le géinitíopála gach eallach sa tír. Tá an clár seo mar thoradh ar rannpháirtíocht chuiditheach idir mo Roinnse agus Cónaidhm Phórú Eallaigh na hÉireann, eagraíochtaí feirme agus ionadaithe tionscail chun an tionscadal seo a thabhairt chun críche.
“Trí leas a bhaint as sonraí géiniteacha, tabharfaidh an clár cumhacht d’fheirmeoirí na hÉireann cinntí pórúcháin eolasacha a dhéanamh, bainistíocht tréada agus leas ainmhithe a bharrfheabhsú, agus rannchuidiú le spriocanna na hÉireann maidir le gníomhú ar son na haeráide.
“Tá muinín agam go gcuirfidh géinitíopáil ar scála náisiúnta le huaillmhian na hÉireann a bheith ina ceannaire domhanda i gcórais bhia inbhuanaithe, i gcomhréir lenár straitéis chomhroinnte Fís Bia 2030.”
Beidh an clár le géinitíopála deonach, a bheidh ar fáil d’úinéirí tréada mairteola agus tréada déiríochta araon, ar siúl thar thréimhse cúig bliana agus is céim shuntasach é i dtreo uaillmhian an Aire a bhaint amach gurb í Éire an chéad tír ar domhan chun an tréad bó-ainmhithe náisiúnta a ghéinitíopáil.
Beidh an clár bunaithe ar shamhail roinnte costas idir an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara, an tionscal mairteola agus déiríochta, agus feirmeoirí rannpháirteacha. Maoineofar an chéad bhliain den chlár in 2023, a bhfuil buiséad €23 milliún aige, as Cúlchiste Coigeartaithe Brexit, agus cuirfear an clár cúig bliana in iúl don Choimisiún Eorpach faoi rialacha maidir le státchabhair talmhaíochta. Ó 2024 ar aghaidh, beidh an Roinn, lucht tionscail agus feirmeoirí in ann costais a roinnt ar bhonn aon trian de na costais.
Déanfaidh ICBF an clár a riar thar ceann na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara. Níl an clár oscailte d’iarratais go fóill. Beidh sonraí iomlána maidir leis an bpróiseas iarratais ar fáil ón ICBF sna seachtainí amach romhainn.
Dúirt an tAire freisin:
“Táimid in ann obair a fhorbairt sa réimse seo. Tá tús maith curtha ag Éirinn le géinitíopáil, go háirithe trí scéimeanna nuálacha mo Roinne chun feabhas a chur ar fheidhmíocht chomhshaoil agus eacnamaíoch d’earnáil na mairteola, amhail an Clár um Shonraí agus Géanómaíocht Mairteola (BDGP) agus an Clár um Éifeachtúlacht Carbóin Diúil (SCEP) a thiocfaidh i gcomharbacht air.
Éascóidh an gealltanas maoinithe nua seo ón Rialtas, i gcomhpháirtíocht leis na páirtithe leasmhara go léir, mais chriticiúil dár dtréada déiríochta agus mairteola.”
Dúirt Michael Doran, Cathaoirleach Chónaidhm Phórú Eallaigh na hÉireann (ICBF):
“Is iontach an rud é go dtiocfaidh an Rialtas, lucht tionscail agus feirmeoirí le chéile ar an tionscnamh seo. Cabhróidh sé le raon uirlisí cinnteoireachta a sholáthar a chuirfidh ar ár gcumas ár n-aistear i dtreo ár spriocanna inbhuanaitheachta comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíoch a bhaint amach.”
Fotheidil grianghraf:
1 & 2: D’fhógair an tAire Charlie McConalogue T.D., an tAire Stáit Martin Heydon T.D., an chéad chlár géinitíopáil eallaigh ar domhan
3: Sinéad McPhillips Ard-Rúnaí Cúnta sa Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara, an tAire Charlie McConalogue T.D., an tAire Stáit Martin Heydon T.D
4: Cathaoirleach an ICBF, Michael Doran, an tAire Charlie McConalogue T.D., an tAire Stáit Martin Heydon T.D. ag fógairt an chéad chláir genotyping eallaigh ar domhan
Ag deireadh 2022, thuairiscigh Grúpaí Fís Bia Déiríochta agus Mairteola don Aire McConalogue ar an gcaoi a bhféadfaí astuithe ón dá earnáil a laghdú, trí bhearta díreacha nó trí bhearta cumasúcháin. Astaíochtaí a laghdú trí straitéisí pórúcháin spriocdhírithe atá mar bheart tionchair dhírigh sa dá thuarascáil. Is é straitéis náisiúnta géinitíopáil an príomhbhloc tógála do na straitéisí pórúcháin dá dtagraítear sna Tuarascálacha.
Cuideoidh an fhaisnéis chruinn atá ar fáil ó ghéinitíopáil le comhtháthú feabhsaithe idir na hearnálacha déiríochta agus mairteola, agus le sláinte agus leas ainmhithe a fheabhsú.
Tá taighde déanta ag Teagasc, agus Cónaidhm Phórú Eallaigh na hÉireann (ICBF) tar éis aird a tharraingt ar na buntáistí suntasacha a d’fhéadfadh a bheith ann d’fheirmeoirí na hÉireann agus do thionscail ghaolmhara a bhfuil tréada d’fhiúntas géiniteach níos airde acu a bheith níos brabúsaí agus a bhfuil lorg carbóin níos ísle acu. Chomh maith le feabhas a chur ar inbhuanaitheacht eacnamaíoch agus chomhshaoil, beidh roinnt comhthairbhí ag baint leis an tréad náisiúnta, lena n-áirítear:
- pointe uathúil díola a sholáthar i dtéarmaí inrianaitheachta, rud atá tábhachtach chun ár dtáirgí ardchaighdeáin a mhargú, go háirithe don trádáil idirnáisiúnta.
- cinnteacht níos fearr a chur ar fáil maidir le cáilíocht laonna mairteola déiríochta, le tairbhí do na feirmeoirí a thógann na laonna sin agus do shláinte agus leas laonna araon.
Déanfaidh ICBF bainistiú ar an gclár cúig bliana seo thar ceann na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara (RTBM). Is é €23 mhilliún an leithdháileadh cistiúcháin iomlán do bhliain 1 (2023); déantar é seo a mhaoiniú go hiomlán trí Chúlchiste Coigeartaithe Brexit. Beidh maoiniú thar thréimhse dhá bhliain go cúig bunaithe ar shamhail roinnte costas idir an RTBM, an Tionscal agus feirmeoirí rannpháirteacha, i gcomhréir le riachtanais státchabhrach. Ní mór d’fheirmeoirí rannpháirteacha tiomantas a thabhairt do chúig bliana iomlána an chláir agus rannchuideoidh siad leis an gclár sna blianta a dó go dtí a cúig agus na costais roinnte aon trian an ceann idir feirmeoirí, tionscail agus an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara.
Is éard atá i gceist le géinitíopáíl nó sampla fíocháin a thógáil ó mhná pórúcháin agus fir agus banc DNA de na sonraí sin a thógáil. Nuair a rugadh laonna nua, déantar iad a mheaitseáil lena mbonn agus a damba. Dá ndéanfaí é ar an scála náisiúnta, thabharfadh géinitíopáil inrianaitheacht 100 % do thionscal na n-eallach in Éirinn ag leibhéal DNA. Déanfar anailís ar na sonraí géiniteacha a bhaileofar chun tréithe nó saintréithe sonracha a shainaithint atá tábhachtach d’fheirmeoirí amhail frithsheasmhacht in aghaidh galar, táirgeadh bainne nó feola, nó torthúlacht. Ina theannta sin, úsáidfear an fhaisnéis a bhailítear chun straitéisí pórúcháin a fhorbairt atá dírithe ar fhiúntas géiniteach foriomlán an tréada a fheabhsú. Is céim shuntasach é an clár géinitíopála deonach seo thar thréimhse cúig bliana i dtreo an tréada bó-ainmhithe náisiúnta a ghiniúint.
The Climate Action Plan 2023 (CAP23), launched in December 2022, is the second annual update to Ireland’s Climate Action Plan 2019. This plan is the first to be prepared under the Climate Action and Low Carbon Development (Amendment) Act 2021 and following the introduction of economy-wide carbon budgets and sectoral emissions ceilings. Implementation of the Climate Action Plan will create jobs, new economic opportunities and protect people and the planet. You can view The Climate Action Plan 2023 and its annex of actions HERE or visit www.gov.ie/climateaction
Click here to subscribe to the Government of Irelands Climate E-zine.
Is é Plean Gníomhaithe ar Son na hAeráide 2023 (CAP23), a seoladh i Nollaig na bliana 2022, an dara huasdátú bliantúil ar Phlean Gníomhaithe ar Son na hAeráide 2019 atá ag Éirinn. Is é an plean sin an chéad cheann atá le hullmhú faoin Acht um Ghníomhú Aeráide agus um Fhorbairt Ísealcharbóin (Leasú), 2021 agus ó tugadh isteach buiséid charbóin ar fud an gheilleagair agus uasteorainneacha astaíochta earnála. Nuair a chuirfear Plean Gníomhaithe ar Son na hAeráide i bhfeidhm, cruthófar poist agus deiseanna nua eacnamaíochta agus cosnófar daoine agus an domhan. Is féidir leat féachaint ar Plean Gníomhaithe ar Son na hAeráide 2023 agus ar iarscríbhinn ghníomhartha an phlean ANSEO nó téigh chuig www.gov.ie/climateaction