Preasráitis
Tacaíonn an tAire le Moltaí le haghaidh Liosta Sealadach d’Oidhreacht Dhomhanda Nua
Ó An Roinn Tithíochta, Rialtais Áitúil agus Oidhreachta
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ó An Roinn Tithíochta, Rialtais Áitúil agus Oidhreachta
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Tá fáilte curtha ag an Aire Stáit atá freagrach as Oidhreacht agus Athchóiriú Toghchánach, Malcolm Noonan TD, roimh mholtaí atá faighte aige ó Shainghrúpa Comhairleach (SGC) a cheap sé i mí Meithimh seo caite chun athbhreithniú a dhéanamh ar iarratais a bheith páirteach i Liosta Sealadach nua d’Iontaobhais Oidhreachta Domhanda d’Éirinn.
Is láithreáin oidhreachta cultúrtha agus/nó nádúrtha iad Iontaobhais Oidhreachta Domhanda atá ainmnithe ag UNESCO mar láithreáin lena mbaineann Luach Uilíoch Sármhaith (OUV) don duine daonna. Tá dhá iontaobhas de chuid na hÉireann ainmnithe ar Liosta Oidhreachta Domhanda UNESCO faoi láthair, Brú na Bóinne agus Sceilg Mhichíl, a ainmníodh sna 1990idí.
Is í an chéad chéim shuntasach i dtreo ainmniúcháin Oidhreachta Domhanda a bheith curtha san áireamh ar Liosta Sealadach na tíre. Is fardal iontaobhas é seo a bhfuil an poitéinseal acu Luach Uilíoch Sármhaith a léiriú agus dá réir sin glactar leis go bhfuil siad oiriúnach lena n-ainmniú ar an Liosta Oidhreachta Domhanda. Ní bhreithneoidh UNESCO ainmniúcháin mura bhfuil iontaobhas curtha san áireamh sa Liosta Sealadach le haghaidh bliain amháin ar a laghad roimh aon ainmniúchán a dhéanamh. Go minic tógann sé roinnt blianta an próiseas ainmniúcháin a chur i gcrích agus áirítear ann sainchomhad mionsonraithe a ullmhú atá le cur ar fáil go hoifigiúil don Ionad Oidhreachta Domhanda lena mheas. Is den tábhacht é a thabhairt faoi deara nach gá go mbeadh ainmniú iontaobhais ar an Liosta Oidhreachta Domhanda mar thoradh ar an bpróiseas ainmniúcháin.
De réir threoir UNESCO maidir le hathbhreithniú a dhéanamh ar an Liosta Sealadach gach deich mbliana, i mí Eanáir 2019, lorg an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta iarratais le haghaidh Liosta Sealadach nua d’Éirinn, chun teacht in ionad an liosta reatha a bunaíodh in 2010. Fiafraíodh den 31 Údarás Áitiúil iarratais a chuir chuig an Roinn maidir le haon iontaobhas ina ndlínse féin, lena n-áirítear na hiontaobhais atá ar Liosta Sealadach 2010.
Bhí sé iarratas bhailí faighte faoin spriocdháta a bhí sonraithe, Meitheamh 2021. Ina dhiaidh sin, thug SGC faoi athbhreithniú teicniúil fairsing ar gach iarratas agus tá moltaí SGC faighte ag an Roinn anois. Chomhairligh SGC go bhfuil an poitéinseal ag na sé hiarratas Luach Uilíoch Sármhaith a léiriú, réamhriachtanas le haghaidh aon bhreithniú Oidhreachta Domhanda.
Tírdhreach na dTuamaí Pasáiste i gCo. Shligigh
Thug SGC le fios go bhfuil léargas maith tugtha ar phoitéinseal Luach Uilíoch Sármhaith an iarratais seo agus moltar go n-áireofaí Tuamaí Pasáiste Shligigh ar an Liosta Sealadach.
Inis Cealtra, Co. an Chláir
Molann SGC go bhféadfadh poitéinseal a bheith ag Inis Cealtra mar Iontaobhas Oidhreachta Domhanda agus go bhféadfaí é a áireamh ar Liosta Sealadach nua nuair a bheidh léargas breise tugtha ar an Luach Uilíoch Sármhaith trí roinnt obair bhreise a dhéanamh ar na critéir mheasúnaithe a bhaineann leis an Luach Uilíoch Sármhaith, barántúlacht/sláine agus gnéithe na hanailíse comparáidí den iarratas.
Tionól Cábla Trasatlantach: Dairbhre-Heart’s Content, Co. Chiarraí
Molann SGC go bhféadfaí ainmniúchán trasnáisiúnta an Tionóil Chábla Thrasatlantaigh: Hearts Content a áireamh ar an Liosta Sealadach nuair atá léargas breise tugtha ar an Luach Uilíoch Sármhaith trí roinnt obair bhreise a dhéanamh i ndáil le barántúlacht/sláine agus comhairliúchán agus rannpháirtíocht le páirtithe leasmhara.
Tírdhreach Cultúrtha Ardtailte Bhoirne, Co. an Chláir
Molann SGC go bhfuil an poitéinseal ag an iarratas seo bearna ar an Liosta Oidhreachta Domhanda a líonadh agus go bhféadfaí é a áireamh ar Liosta Sealadach nua nuair a bhíonn níos mó oibre curtha i gcrích chun léargas iomlán a thabhairt ar an Luach Uilíoch Sármhaith poitéinsiúil i ndáil leis na critéir a bhaineann le measúnú ar Luach Uilíoch Sármhaith, barántúlacht/sláine, cosaint agus gnéithe bainistíochta an iarratais.
Láithreáin Ríoga na hÉireann, Na Contaetha seo a leanas - Cill Dara, An Iarmhí, Tiobraid Árann, Ros Comáin, An Mhí, agus Ard Mhacha (Dún Aillinne, Cnoc Uisneach, An Caiseal, Coimpléacs Ráth Cruachan, Coimpléacs na Teamhrach agus Ráth na hUaimhe)
Molann SGC go bhfuil an poitéinseal ag Láithreáin Ríoga na hÉireann mar ainmniúchán trasnáisiúnta sraithe, agus go bhféadfaí é a áireamh ar Liosta Sealadach nua nuair a bheidh tuilleadh oibre curtha i gcrích chun léargas iomlán a thabhairt ar Luach Uilíoch Sármhaith, go háirithe i ndáil le cosaint agus bainistíocht agus gnéithe anailíse comparáide an iarratais.
Gleann Dá Loch, Co. Chill Mhantáin
Molann SGC go bhféadfadh an poitéinseal a bheith ag SGC a bheith ainmnithe ar an Liosta Sealadach, nuair a bhíonn níos mó oibre curtha i gcrích chun léargas a thabhairt ar an Luach Uilíoch Sármhaith i ndáil leis na critéir, barántúlacht/sláine, cosaint agus bainistíocht, anailís chomparáideach agus gnéithe den chomhairliúchán le páirtithe leasmhara an iarratais seo.
Anois díreoidh an Roinn ar thacú leis na sé hiarratas déileáil le moltaí SGC. Tá sé beartaithe ag an Roinn Liosta Sealadach nua a chur faoi bhráid UNESCO i mí Márta 2022. Áireofar ar an Liosta sin na hiarratais sin a mbeidh moltaí SGC curtha i bhfeidhm acu faoin tráth sin. D’fhéadfaí iontaobhais eile a chur leis an liosta ina dhiaidh sin.
Ar aon dul le próiseas an Liosta Shealadaigh, tá Straitéis Oidhreachta Domhanda d’Éirinn á forbairt ag an Roinn chun treoir a thabhairt maidir le hiontaobhais bhreise a áireamh ar Liosta Oidhreachta Domhanda na hÉireann as seo go ceann deich mbliana.
Bhí an méid seo a leanas le rá ag an Aire Stáit atá freagrach as Oidhreacht, Malcolm Noonan TD, faoi mholtaí SGC:
Áirítear dhá Iontaobhas Oidhreachta Domhanda na hÉireann, Brú na Bóinne agus Sceilg Mhichíl, i measc na láithreán oidhreachta is tábhachtaí ar fud an domhain. Is éard atá á thabhairt faoi deara againn tríd an bpróiseas seo a bhaineann le Liosta Sealadach nua d’Éirinn a bhunú uaillmhian agus fonn ar fud na tíre go mbeadh oidhreacht na hÉireann níos suntasaí fós ar an ardán domhanda sin.
Is mian liom tréaslú le gach duine a chuir iarratais isteach agus le gach duine a thacaigh leis na hiarratais. Tá bóthar fada le taisteal chun ainmniúchán Oidhreachta Domhanda a bhaint amach agus is iad seo na chéad chéimeanna ar an mbóthar sin. Is mian liom a dhearbhú do gach duine go mbeimid ag tacú go leanúnach leis an obair amach anseo de réir mar a bheidh iarrachtaí á ndéanamh againn tairseacha criticiúla UNESCO maidir le cuimsiú ar liosta Sealadach Oidhreachta Domhanda nua a chinntiú agus déileáil le tosaíochtaí pobal ar fud na tíre.
Bhí an méid seo a leanas le rá ag an Aire Noonan freisin:
Is mian liom buíochas a ghabháil leis an Sainghrúpa Comhairleach freisin as an obair mhór atá déanta acu le roinnt míonna anuas agus as a gcuid breithniúchán agus moltaí. Tá am spéisiúil amach romhainn i gcomhthéacs oidhreacht na hÉireann agus ár gcuspóirí Oidhreachta Domhanda, de réir mar a bheidh Straitéis Oidhreachta Domhanda uaillmhianach, nua á forbairt againn d’Éirinn.
CRÍOCH