Is é an rialtas atá freagrach go príomha as slándáil an Stáit agus a chuid saoránach. Is é an rialtas atá freagrach go príomha as slándáil an Stáit agus a chuid saoránach. Is féidir le réimse ranna agus gníomhaireachtaí a bheith ar thús cadhnaíochta maidir le freagairt do na bagairtí sin. Is bunriachtanas slándála é foráil a dhéanamh do chosaint mhíleata chríoch an Stáit agus tá freagracht as seo dílsithe go sonrach don Roinn Cosanta agus d’Óglaigh na hÉireann.
Tá gnéithe sibhialta agus míleata araon ag an Roinn Cosanta. Cuireann an bheirt acu tacaí ar fáil don Aire Cosanta. Is é an tArd-Rúnaí príomhchomhairleoir beartais an Aire agus is é an Ceann Foirne príomhchomhairleoir míleata an Aire. Is é an tArd-Rúnaí príomhchomhairleoir beartais an Aire agus is é an Ceann Foirne príomhchomhairleoir míleata an Aire.
Dílsíonn Bunreacht na hÉireann an ceart chun fórsaí míleata nó armtha a bhunú agus a chothabháil go heisiach san Oireachtas agus toirmisceann sé go sainráite aon fhórsa míleata nó armtha eile a thógáil agus a chothabháil chun aon chríche ar bith. Dílsíonn sé ardcheannas ar Óglaigh na hÉireann san Uachtarán agus forálann sé freisin gur le dlí a rialófar feidhmiú na ceannais sin. Tá an reachtaíocht rialaithe le fáil sna hAchtanna Cosanta, 1954-2015, a fhorálann go mbeidh ceannas míleata, agus gach cumhacht feidhmiúcháin agus riaracháin i ndáil le hÓglaigh na hÉireann, infheidhmithe ag an rialtas agus ag an Aire Cosanta. Áirítear leis sin an chumhacht chun ceannas agus údarás a tharmligean.
Leis an bPáipéar Bán maidir le Cosaint , cuirtear an creat beartais cosanta straitéiseach agus cuimsitheach ar fáil don tréimhse suas go dtí 2025.
Mar aitheantas gurb í an tslándáil an bhuncharraig ar a dtógtar éachtaí na sochaí, leagtar amach sa Pháipéar Bán measúnú cuimsitheach réamhbhreathnaitheach ar an timpeallacht slándála. Bunaithe ar an méid sin, cuireann sé creat beartais ar fáil don chosaint atá solúbtha agus freagrúil ag féachaint do nádúr dinimiciúil na timpeallachta slándála agus don phríomhról atá ag an gcosaint in ailtireacht slándála an Stáit.
Bunaíonn Ráiteas Straitéise 2021-2023 na Roinne Cosanta agus Óglaigh na hÉireann (a chuimsíonn an Roinn Cosanta agus Óglaigh na hÉireann) an sprioc chomhroinnte ardleibhéil seo a leanas:
“Chun foráil a dhéanamh do chosaint mhíleata an Stáit, chun rannchuidiú le síocháin agus slándáil náisiúnta agus idirnáisiúnta agus chun gach ról eile a shannann an rialtas a chomhlíonadh.”
Tá trí ghné straitéiseacha leathana sa Sprioc Ardleibhéil seo:
• beartas cosanta
• ag áirithiú an cumas chun cuspóirí a bhaint amach
• Aschuir oibríochtúla Óglaigh na hÉireann
Faoi gach Gné Straitéiseach, sainaithnítear roinnt Spriocanna, Cuspóirí agus Gníomhartha tosaíochta.
Ní féidir le haon stát atá ag gníomhú ina aonar aghaidh a thabhairt ar na dúshláin slándála ina n-iomláine atá ann cheana agus atá ag teacht chun cinn. Teastaíonn freagairt chomhpháirteach chomhordaithe, chomhoibritheach agus chomhtháite uathu, agus leas á bhaint as raon leathan ionstraimí beartais ar an leibhéal náisiúnta agus trí shocruithe iltaobhacha slándála comhchoiteanna. Trína rannpháirtíocht réamhghníomhach leis na NA, leis an AE, leis an Eagraíocht um Shlándáil agus Comhar san Eoraip ESCE agus le Comhpháirtíocht ECAT um Shíocháin (PfP) , agus go déthaobhach le stáit eile, leanann Éire de bheith ag cur le raon socruithe comhoibríocha slándála chun tacú leis an tsíocháin agus leis an tslándáil idirnáisiúnta.
Coinníonn Éire beartas neodrachta míleata arb é is príomhthréith dó neamhchomhaltas de comhghuaillíochtaí míleata agus neamh-rannpháirtíocht i gcomhshocruithe cosanta nó i gcomhshocruithe cosanta.
Tugtar faoi imscaradh phearsanra Óglaigh na hÉireann ar mhisin tacaíochta síochána de réir na reachtaíochta ábhartha, ina bhfuil an ceanglas maidir le faomhadh an Rialtais, na Dála agus na Náisiún Aontaithe, ar a dtugtar an “glas triarach”.
Tá stair fhada bhródúil seirbhíse ag Óglaigh na hÉireann thar lear agus bhí láithreacht leanúnach acu ar oibríochtaí tacaíochta síochána ó 1958. Faoi láthair oibríonn Óglaigh na hÉireann i roinnt áiteanna agus glacann siad páirt in oibríochtaí ilnáisiúnta tacaíochta síochána, bainistíochta géarchéime agus fóirithinte daonnúla chun tacú leis na Náisiúin Aontaithe agus faoi údarú na Náisiún Aontaithe.
Is éard atá in Óglaigh na hÉireann ná Buan-Óglaigh na hÉireann (PDF) agus Óglaigh Cúltaca (RDF).
Is éard atá sa PDF ná an tArm, an tAerchór agus an tSeirbhís Chabhlaigh le bunaíocht iomlán de 9,500 pearsanra. Chomh maith leis sin, tá thart ar 430 fostaí sibhialta fostaithe ar fud Óglaigh na hÉireann.
Cuireann an tArm an chuid talún de chumais Chosanta an Stáit ar fáil. Ar bhonn laethúil, cuireann an tArm réimse leathan tacaíochtaí ar fáil don Stát, lena n-áirítear gníomhaíochtaí a thacaíonn leis an nGarda Síochána, ar nós tionlacaithe príosúnach a chur ar fáil, agus diúscairt ordanáis phléascaigh, chomh maith le tascanna chun tacú leis na húdaráis shibhialta ar nós cúnamh a chur ar fáil in imeachtaí drochaimsire agus is cuid lárnach é d’fhreagairt an Stáit do go leor teagmhas.
Tá an tAerchór lonnaithe in Aeradróm Mhic Easmuinn, Baile Dhónaill, agus tá ceanncheathrú oibríochtúil ann, dhá sciathán oibríochta, dhá sciathán tacaíochta, Coláiste Traenála an Aerchóir, agus Scuadrún Seirbhísí Cumarsáide agus Eolais. Ar bhonn laethúil, tugann an tAerchór faoi Phatróil Tacaíochta Airm agus Cosanta Iascaigh.
Tacaíonn an tAerchór freisin leis an nGarda Síochána, trí phíolótaí agus tacaíocht theicniúil a chur ar fáil d’Aonad Aerthacaíochta an Gharda Síochána (GASU), agus d’FSS trí héileacaptar, píolótaí agus tacaíocht theicniúil a sholáthar don tseirbhís Tacaíochta Éigeandála Aerleighis (EAS) agus do sheirbhís otharchairr aeir éigeandála idir-ospidéil an FSS.
Tá an tSeirbhís Chabhlaigh lonnaithe in Inis Sionnach, Co. Chorcaí, áit a bhfuil ceanncheathrú oibríochta aici, ceannas oibríochta, ceannasaíocht lóistíochta agus Coláiste na Seirbhíse Cabhlaigh.
Is í an tSeirbhís Chabhlaigh príomhghníomhaireacht an Stáit um dhul ar muir agus cuireann sí raon leathan tacaíochtaí ar fáil sa réimse muirí. Ar aon lá patróil ar leith, is féidir leis an tSeirbhís Chabhlaigh roinnt tascanna a dhéanamh thar ceann gníomhaireachtaí Stáit eile ar nós an tÚdarás um Chosaint Iascaigh Mhara (SFPA), an Garda Síochána agus na Coimisinéirí Ioncaim.
Tá na hÓglaigh Cúltaca comhdhéanta de Chúltaca na Chéad Líne, Cúltaca an Airm agus Cúltaca na Seirbhíse Cabhlaigh. Tá foireann de 3,869 pearsanra bunaithe ag Cúltaca an Airm agus tá 200 pearsanra ag Cúltaca na Seirbhíse Cabhlaigh. Is é príomhról na bhFórsaí Cosanta Cúltaca (RDF) cur leis an PDF i gcásanna géarchéime. Is é príomhról na bhFórsaí Cosanta Cúltaca (RDF) cur leis an PDF i gcásanna géarchéime.
Is eagraíocht dheonach í an Chosaint Shibhialta a chuireann tacaíochtaí riachtanacha ar fáil in am an ghátair don Gharda Síochána, don FSS agus do na húdaráis áitiúla (tugtar na Príomhghníomhaireachtaí Freagartha orthu seo uaireanta).
Tá an Rialtas tiomanta d’fhorbairt leanúnach na Cosanta Sibhialta bunaithe ar an gcuspóir lárnach straitéiseach atá aige tacú leis na Príomhghníomhaireachtaí Freagartha i gcásanna éigeandála agus neamhéigeandála éagsúla.
Áirítear orthu sin déileáil le teagmhais adhaimsire agus cuardach a dhéanamh ar dhaoine atá ar iarraidh. Gach bliain, cuireann Cosaint Shibhialta tacaíocht ar fáil do níos mó ná 1,000 imeacht pobail, spóirt agus carthanachta ar fud na tíre. Tá an Roinn Cosanta freagrach as an mbeartas Cosanta Sibhialta agus as bainistíocht agus forbairt straitéiseach na heagraíochta.
Tá 29 Aonad Cosanta Sibhialta (ceann amháin i ngach údarás áitiúil) ar fud na tíre. Is ag an údarás áitiúil ábhartha atá an rialú oibríochtúil agus bainistiú laethúil na nAonad Cosanta Sibhialta.
Tacaíonn an Oifig Pleanála Éigeandála leis an Aire Cosanta ina ról mar Chathaoirleach ar Thascfhórsa an Rialtais um Pleanáil Éigeandála.
Tá an Rialtas tiomanta d’fhorbairt leanúnach na Cosanta Sibhialta bunaithe ar an gcuspóir lárnach straitéiseach atá aige tacú leis na Príomhghníomhaireachtaí Freagartha i gcásanna éigeandála agus neamhéigeandála éagsúla.
Is comhoifig shibhialta/Míleata í an Oifig Pleanála Éigeandála agus, trí Thascfhórsa an Rialtais, déanann sí maoirseacht agus comhordú ar phleanáil éigeandála ag leibhéal náisiúnta.
I gcás ina dtarlaíonn éigeandáil, cuirtear an Lárionad Náisiúnta Comhordúcháin Éigeandála i ngníomh faoi chathaoirleach na roinne rialtais ceannais ábhartha atá freagrach, agus ansin bainistíonn sé an fhreagairt i gcomhréir leis na treoirlínte náisiúnta agus leis na socruithe pleanála gaolmhara laistigh den phríomhroinn sin. Déanann an roinn sin comhordú ar an bhfreagairt náisiúnta tríd an nGrúpa Náisiúnta Comhordúcháin Éigeandála.
Ina theannta sin, seolann Tascfhórsa an Rialtais um Pleanáil Éigeandála feachtas faisnéise “Bí Réidh don Gheimhreadh” gach bliain, feachtas a bhfuil sonraí ina leith ar fáil ar an suíomh gréasáin Réidh don Gheimhreadh .
Is feachtas iomlán rialtais é seo ar fud na ranna agus na ngníomhaireachtaí rialtais go léir, agus déantar é a chomhlánú le feachtais faisnéise áitiúla a bheith á gcur i bhfeidhm ag na húdaráis áitiúla ar fud na tíre.